Gdów otrzymał 20 tys. zł dofinansowania z najnowszej edycji wojewódzkiego programu „Małopolska Pamięta – zachowanie miejsc pamięci historycznej”. To fundusze na prace konserwatorskie i restauratorskie przy pomniku Rachel na Mogile Powstańców Krakowskich na gdowskim cmentarzu parafialnym. Mający blisko 120 lat obelisk zostanie odnowiony do jesieni 2025 roku.
Renowacja charakterystycznego pomnika zwieńczonego rzeźbą wykonaną z wapienia pińczowskiego rozpocznie się w najbliższych tygodniach. Dofinansowanie pokryje część kosztów robót, których całkowitą wartość wyliczono na 48,3 tys. zł. Brakujące pieniądze zapewni gmina Gdów.
– Prace restauratorskie i konserwatorskie obejmą między innymi konserwację: rzeźby Rachel wieńczącej pomnik, marmurowych płyt z inskrypcją oraz detali architektonicznych, metalowego łańcucha otaczającego obelisk. Uporządkowany zostanie także teren wokół pomnika. Zakończenie robót planowane jest we wrześniu tego roku – podaje Urząd Gminy w Gdowie.
Fundatorem pomnika Rachel było społeczeństwo Gdowa
W powstaniu krakowskim, podczas krwawych bitew toczonych w okolicy Gdowa w okresie luty – marzec 1846 roku zginęło ponad 150 mieszkańców tego rejonu. Pochowano ich na cmentarzu w Gdowie, a w 1896 roku, w 50. rocznicę bitwy pod Gdowem, uwieczniono ich pamięć kopcem usypanym na nekropolii przez mieszkańców.
Dziesięć lat później (w 1906 roku) na szczycie wzniesienia stanął pomnik przedstawiający Rachel płaczącą nad utratą swych dzieci, będący alegorią cierpiącej Polski. Autorem obelisku był Wojciech Samek z Bochni, a fundatorami społeczeństwo Gdowa: rodziny powstańców Rottermunda i Siedleckiego a także uczestnik powstania A. Benoe z Niegowici.
Obelisk składa się z postumentu z piaskowca zwieńczonego kompozycją rzeźbiarską przedstawiającą stojącą pod krzyżem postać kobiecą, u jej stóp znajduje się orzeł. Na belce krzyża umieszczono napis „BOŻE ZBAW POLSKĘ”. W niszach na ścianach pomnika widnieją kamienne tablice z inskrypcjami. Czczą one pamięć Michała Rottermunda oraz kilkunastu innych powstańców krakowskich, w tym z Gdowa.
Finał renowacji przed 180. rocznicą bitwy pod Gdowem
Sam kopiec-mogiła został odnowiony w ostatnich latach. W 2025 roku, z pomocą wojewódzkiej dotacji, renowację przejdzie także pomnik, mający prawie 120 lat.
„Pomnik Rachel pod krzyżem na szczycie Kopca – Mogiły na cmentarzu w Gdowie to miejsce pamięci, hołd poległym za Ojczyznę. Ma wartość artystyczną – powstał w pracowni Wojciecha Samka. Oddaje hołd powstańcom i podkreśla tragizm dziejów, jego symbolika jest związana z ideą martyrologii narodowej, a kompozycja rzeźbiarska łączy elementy historyczne, religijne i patriotyczne. „BOŻE ZBAW POLSKĘ” podnosiło ducha narodu. Alegoria Matki Ojczyzny i orła tworzy przesłanie o walce i nadziei. Kopiec – forma mogiły zbiorowej przywołuje tradycyjne sposoby upamiętnienia poległych. Tragiczny finał bitwy gdowskiej 1846 roku skłania do refleksji: o istocie powstania krakowskiego, rzezi galicyjskiej i sytuacji chłopów pod zaborami. Pamięć o poległych, dowódcy oddziału konnego M. Rottermundzie jest wciąż żywa. W urzędzie gminy wisi obraz bitwy autorstwa M. Wątorskiego. W 2026 roku przypada 180. rocznica bitwy. Samorząd planuje uroczyste obchody. Pamięć o przeszłości jest fundamentem przyszłości narodu. Gdów i Małopolska pamiętają” – napisano m.in. we wniosku gminy Gdów o przyznanie dofinansowania z programu „Małopolska Pamięta”.
Podpisanie umowy o przekazaniu dotacji dla beneficjentów programu, w tym dla gminy Gdów odbyło się w ostatnich dniach w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego w Krakowie.
zdjęcia: materiały Urzędu Gminy w Gdowie
