127 kamer śledzi każdy ruch i każdy pojazd. Metropolie dokręcają śrubę

Od 1 stycznia 2026 roku w dwóch największych polskich miastach zaczynają obowiązywać ostrzejsze zasady dla kierowców starszych samochodów. W Warszawie wchodzi drugi etap Strefy Czystego Transportu, a Kraków po raz pierwszy uruchamia system kamer monitorujących wjazd do miasta. Zmiany dotyczą setek tysięcy pojazdów.

Fot. Shutterstock

Warszawa zaciśnie pętlę od nowego roku

Strefa Czystego Transportu w stolicy funkcjonuje już od 1 lipca 2024 roku, ale od 1 stycznia 2026 roku lista wykluczonych pojazdów znacznie się wydłuży. Miasto konsekwentnie realizuje harmonogram zaostrzania wymogów, przyjęty w momencie wprowadzenia strefy.

Granice SCT pozostaną bez zmian – strefa przez cały czas obejmie obszar wyznaczony wzdłuż al. Prymasa Tysiąclecia, Al. Jerozolimskich, Trasy Łazienkowskiej, al. Stanów Zjednoczonych, ul. Wiatracznej oraz torów kolejowych wzdłuż północnej obwodnicy kolejowej. To łącznie około 37 km², czyli 7% powierzchni Warszawy, ale jednocześnie najbardziej uczęszczana część miasta.

Benzynówki sprzed 2000 roku i diesle starsze niż 17 lat bez wjazdu

Od 1 stycznia 2026 roku do warszawskiej SCT nie będą mogły wjeżdżać:

• samochody z silnikiem benzynowym wyprodukowane przed 2000 rokiem lub niespełniające normy Euro 3 (maksymalny wiek pojazdu: 26 lat)
• pojazdy z silnikiem diesla wyprodukowane przed 2009 rokiem lub niespełniające normy Euro 5 (maksymalny wiek pojazdu: 17 lat)

To znaczące zaostrzenie w porównaniu z pierwszym etapem strefy. Do końca 2025 roku do centrum mogły wjeżdżać benzynówki z 1997 roku i diesle z 2005 roku. Nowe przepisy wyłączają z ruchu kolejną generację starszych pojazdów.

Mieszkańcy Warszawy przez cały czas ze zwolnieniem, ale nie wszyscy

Obostrzenia wciąż nie będą dotyczyć mieszkańców stolicy płacących w niej podatki oraz osób, które ukończyły 70 lat przed końcem 2023 roku – pod warunkiem, iż pojazd był zarejestrowany przed 1 stycznia 2024 roku. To kluczowa data graniczna, którą należy mieć na uwadze.

Pozostałe wyjątki obejmują osoby z niepełnosprawnościami oraz służby. Kierowcy nieobjęci żadnymi zwolnieniami mogą wjechać pojazdami niespełniającymi wymagań do strefy przez 4 dni w roku kalendarzowym.

Kraków startuje z 127 kamerami i rozbudowanym systemem kontroli

Od tej samej daty – 1 stycznia 2026 roku – Kraków uruchamia swoją pierwszą Strefę Czystego Transportu. To największy tego typu projekt w Polsce pod względem obszaru i zaawansowania technicznego.

Krakowska SCT obejmie około 60% powierzchni administracyjnej miasta – cały obszar wewnątrz IV obwodnicy (drogi S52, S7 i A4). To znacznie więcej niż w Warszawie, gdzie strefa ogranicza się do śródmieścia.

Wymogi w Krakowie są bardziej restrykcyjne niż w stolicy:

• samochody benzynowe muszą spełniać normę Euro 4 lub być wyprodukowane w 2005 roku lub później
• pojazdy z silnikiem diesla muszą spełniać normę Euro 6 lub pochodzić z 2014 roku lub nowszego (dla ciężarówek i autobusów – z 2012 roku)

System monitoringu w Krakowie opiera się na sieci 127 kamer funkcjonujących w ramach miejskiej infrastruktury informacji dla kierowców. W pierwszym kwartale 2026 roku miasto planuje rozbudowę do około 300 kamer, które mają pokryć wszystkie wjazdy do strefy.

Kamery wykorzystują technologię ANPR (Automatic Number Plate Recognition) – automatycznie rozpoznają tablice rejestracyjne i porównują je z bazą pojazdów uprawnionych do poruszania się po strefie. Informacja o naruszeniu trafia do Straży Miejskiej, która prowadzi zarówno patrole mobilne, jak i kontrole stacjonarne.

Mieszkańcy Krakowa z bezterminowym zwolnieniem

Kraków przewidział bezterminowe zwolnienie dla mieszkańców płacących w mieście podatki, pod warunkiem iż pojazd był ich własnością przed 26 czerwca 2025 roku. To korzystniejsze rozwiązanie niż w Warszawie, gdzie zwolnienie dla mieszkańców kończy się w 2028 roku.

Osoby spoza Krakowa, których pojazdy nie spełniają wymogów, mogą wnieść opłatę za wjazd:

• 100 zł miesięcznie w 2026 roku
• 250 zł miesięcznie w 2027 roku
• 500 zł miesięcznie w 2028 roku

Opłaty można uiszczać online przez stronę sct.krakow.pl lub w kasach Zarządu Dróg Miasta Krakowa. System umożliwia również zgłaszanie wizyt w placówkach medycznych – osoby korzystające ze specjalistycznych świadczeń mogą być zwolnione z opłat.

Mandaty do 500 zł i kontrole przez Straż Miejską

W obu miastach za nieuprawniony wjazd do Strefy Czystego Transportu grozi mandat do 500 zł. W Warszawie legalność wjazdu kontroluje Straż Miejska na podstawie danych z Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców. W Krakowie oprócz Straży Miejskiej kontrole będą prowadzić również patrole policyjne.

W stolicy przez pierwsze 16 miesięcy funkcjonowania strefy Straż Miejska ograniczała się do edukowania i pouczania kierowców. Pierwszy mandat za naruszenie zakazu został wystawiony dopiero w połowie listopada 2025 roku. W Krakowie władze również zapowiadają, iż w pierwszych miesiącach skupią się na informowaniu i edukacji kierowców, a pełne kontrole rozpoczną się w drugiej połowie 2026 roku.

Co dalej? Kolejne miasta i zaostrzenia

To dopiero początek zmian. Warszawa planuje kolejny etap zaostrzeń od stycznia 2028 roku – wtedy obostrzenia obejmą również mieszkańców płacących podatki w stolicy. Do strefy nie wjadą już samochody benzynowe wyprodukowane przed 2005 rokiem (lub bez normy Euro 4) oraz diesle wyprodukowane przed 2014 rokiem (lub bez normy Euro 6).

Następne etapy w Warszawie zaplanowano na 2030 i 2032 rok, co oznacza stopniowe wycofywanie z ruchu coraz młodszych pojazdów spalinowych.

Oprócz Warszawy i Krakowa, Strefę Czystego Transportu będą musiały wprowadzić Katowice – Komisja Europejska skierowała przeciwko Polsce sprawę do Trybunału Sprawiedliwości UE w związku z przekroczeniami norm dwutlenku azotu. W Katowicach realizowane są konsultacje społeczne, a wprowadzenie SCT planowane jest na marzec 2026 roku.

Szczecin również przeprowadza konsultacje społeczne (do 5 stycznia 2026 roku) dotyczące utworzenia strefy w centrum miasta – na Starym Mieście. Władze Szczecina podjęły decyzję o wprowadzeniu SCT, aby zwiększyć szanse na otrzymanie 85-procentowego dofinansowania z Krajowego Planu Odbudowy na zakup 8 nowych tramwajów.

Prace nad strefami prowadzą również Wrocław, Lublin, Rzeszów, Gliwice, Toruń i Bydgoszcz.

Co to oznacza dla czytelnika

Jeśli mieszkasz w Warszawie: Sprawdź rok produkcji i normę emisji swojego samochodu. jeżeli masz benzynówkę sprzed 2000 roku lub diesla sprzed 2009 roku, od 1 stycznia 2026 roku nie wjedziesz do centrum. Zwolnienie dla mieszkańców płacących podatki w Warszawie obowiązuje tylko do końca 2027 roku – później nowe wymogi obejmą wszystkich.

Jeśli mieszkasz w Krakowie: Sprawdź, czy Twój samochód spełnia wymagane normy (Euro 4 dla benzyny, Euro 6 dla diesla). System obsługi strefy dostępny jest na stronie sct.krakow.pl – możesz tam sprawdzić swój pojazd i złożyć wniosek o zwolnienie. Pamiętaj, iż jeżeli jesteś mieszkańcem i posiadałeś auto przed 26 czerwca 2025 roku, masz bezterminowe zwolnienie.

Jeśli dojeżdżasz do Warszawy lub Krakowa: Przygotuj się na kontrole i ewentualne mandaty. W Warszawie system działa już ponad rok i Straż Miejska zaczęła wystawiać mandaty. W Krakowie w pierwszych miesiącach będzie okres edukacyjny, ale docelowo 300 kamer będzie monitorować każdy wjazd do strefy. W Krakowie możesz też rozważyć wykupienie miesięcznej opłaty za wjazd (100 zł w 2026 roku).

Dla wszystkich kierowców: Strefy Czystego Transportu to długofalowa polityka, która będzie się rozszerzać na kolejne miasta i zaostrzać wymogi. jeżeli planujesz wymianę samochodu, warto uwzględnić wymogi emisyjne – pojazdy wyprodukowane przed 2014 rokiem (diesle) lub przed 2005 rokiem (benzyna) będą stopniowo tracić dostęp do centrów dużych miast.