Architekt z Bydgoszczy architektem roku na świecie. Zaprojektował „dom nad fosą”

The Architecture Community drugi rok z rzędu przyznało związanemu z Bydgoszczą architektowi Przemysławowi Gawędzie oraz jego pracowni Archigeum tytuł architekta roku na świecie – Architect of the Year Awards 2024 – w kategorii housing concept. Specjaliści docenili jego projekt „domu nad fosą”, który ma zostać wybudowany jako część Fortu X w Toruniu. Projekt powstał w składzie: Przemek Gawęda, Marcin Sajdak, Dariusz Witucki i Oleh Kyshliaruk.

– Ideą projektu domu jest jego “wpisanie się” w założenie fortyfikacyjne w sposób, aby z jego centralnej części kubatura była niewidoczna. Dom zlokalizowano w najniższej części założenia – przy fosie – wyjaśnia Przemek Gawęda. Zbliżenie domu do fosy pozwoliło wygenerować duży taras, na którym zależało inwestorowi. Dom jest dwukondygnacyjny – strefa dzienna jest zlokalizowana na kondygnacji wyżej. Strefa prywatna wraz zapleczem technicznym znajduje w strukturze terenu. Dach budynku tak jak cały fort, porasta zieleń i trawa.

– Na podeście oraz elewacji frontowej zastosowano deskę tarasową. o ile chodzi o założenie forteczne, to zachowujemy i odtwarzamy jego historyczny kształt. Odtworzeniu będą podlegać zniwelowane elementy ziemne jak m.in. trawersy. Odrestaurowana zostanie także fosa – dodaje architekt. Budowa domu będzie jednym z pierwszych etapów rewitalizacji toruńskiego Fortu X, która ma szansę rozpocząć się pod koniec 2025 roku. Zagadnienie nie jest łatwe, ponieważ realizowane są ustalenia z Wodami Polskimi ws. technologii wykonania prac.

Warto podkreślić, iż nagrodzona koncepcja domu tworzyć będzie integralną część Fortu X, który wchodzi w skład XIX-wiecznej Twierdzy Toruń – jednego z najciekawszych zespołów fortyfikacyjnych w Europie, składającego się z ponad 200 obiektów, w tym z 18 dużych fortów. Jedynym z jej elementów jest wzniesiony w latach 1889–1892 – jako otwarta bateria artyleryjska – Fort X, nazywany również Baterią Wiślaną. Jego lokalizacja jest niezwykle atrakcyjna – w sąsiedztwie Wisły, niespełna 2,5 km od toruńskiej starówki. Obiekt powstał na potrzeby militarne, głównie do kontrolowania linii kolejowej. Kilkadziesiąt lat później przestał on pełnić funkcję obronną i pozostawiony bez opieki niszczał przez wiele lat – aż do czasu, kiedy został nabyty przez prywatnego inwestora. Ten podjął współpracę z architektami Przemkiem Gawędą oraz Marcinem Sajdakiem – właścicielami Archigeum, znanych z odważnych projektów.

Przemek Gawęda przed rokiem został laureatem edycji Architect of the Year Awards 2023, a uznanie kapituły zyskały dwa jego sportowe projekty – Stadion Biatlonowy na Kubalonce oraz tunel osłonowy dla skoczni narciarskich. Ten drugi projekt w chwili obecnej wzbudza duże zainteresowanie, zwłaszcza Międzynarodowej Federacji Narciarskiej i Snowboardowej FIS.

Gawęda rok temu został także laureatem 40 UNDER 40 przyznawane przez amerykańskie muzeum “The Chicago Athenaeum International Museum” wraz z “The European Centre for Architecture Art Design and Urban Studies” dla najlepszych młodych architektów do 40. roku życia. Jest absolwentem Wydziału Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach.