Tołhaje to zespół, który od ćwierć wieku konsekwentnie promuje kulturę południowo-wschodniej Polski – zarówno w kraju, jak i poza jego granicami. Grupa powstała w 2000 roku z inicjatywy Janusza Demkowicza i Damiana Kurasza, a z czasem dołączyli do nich Tomasz Duda, Łukasz Moskal, Maria Kulik, Piotr Rychlec i Maciej Cierliński. Ich muzyka czerpie z bogatej tradycji Łemków i Bojków, łącząc motywy ludowe z nowoczesnymi brzmieniami.
Nazwa zespołu nie jest przypadkowa – „tołhaje” w języku węgierskim oznacza zbójników grasujących w Beskidach. Ta symbolika dobrze oddaje ich artystyczną naturę – śmiało przekraczającą granice gatunków i stylów, a zarazem zakorzenioną w kulturze regionu.
PRZECZYTAJ TEŻ: Ta historia zaczęła się w Bieszczadach i zdobywa serca widzów
Od Bieszczad po światowe sceny
Droga Tołhajów od lokalnych koncertów po międzynarodowe występy była pełna sukcesów. Już dwa lata po założeniu zespół reprezentował Polskę na XXIII Festiwalu Europejskiej Unii Radiowej w Mölln w Niemczech, a niedługo później wystąpił w Algierze podczas Festiwalu Europejskiej Muzyki. Szersza publiczność poznała ich twórczość dzięki współpracy z HBO przy serialu „Wataha”, którego akcja rozgrywa się w Bieszczadach. Tołhaje stworzyli muzykę oddającą klimat tej produkcji, co zaowocowało albumem „Czereda” (2014), łączącym utwory z serialu z nagraniami koncertowymi z orkiestrą smyczkową. Płyta spotkała się z uznaniem krytyków, a jedna z kompozycji znalazła się na Liście Przebojów Trójki.
Na przestrzeni lat zespół zdobył liczne wyróżnienia, w tym nagrodę Fryderyk za płytę „Wataha”, a także nominacje w kategorii „Etno/Folk” dla albumów „A w niedziela rano” i „Mama Warhola”. Płyta „A w niedziela rano” została również Folkowym Fonogramem Roku. Do tego dochodzą nagrody z festiwali „Nowa Tradycja” i „Eurofolk Na Pograniczach”. W dorobku Tołhajów znajduje się też kooperacja z uznanymi artystami – od Johna Lorda z Deep Purple i Nigela Kennedy’ego, po Kayah, Nosowską, Brodkę czy Zakopower.
„San. Historie pisane rzeką” – nowy rozdział
Rok 2025 jest dla Tołhajów wyjątkowy. Zespół obchodzi jubileusz 25-lecia działalności i świętuje go premierą nowego albumu „San. Historie pisane rzeką”. Płyta oparta jest na tekstach i melodiach ludowych zaczerpniętych z monografii Oskara Kolberga. Zespół poświęcił wiele czasu w wybór i opracowanie utworów, tworząc z nich nowoczesne aranżacje, które zachowują duch tradycji. Inspiracją dla albumu stała się rzeka San – symboliczny świadek historii i życia mieszkańców Podkarpacia. Jak podkreślają muzycy, rzeka łączy przeszłość z teraźniejszością, tak jak ich muzyka łączy pokolenia słuchaczy. Polska premiera płyty odbędzie się 28 listopada w Ursynowskim Centrum Kultury „Alternatywy” w Warszawie.
To będzie dla nas szczególna okazja, by podzielić się naszymi nowymi utworami i wspólnie celebrować to muzyczne wydarzenie oraz jubileusz 25-lecia zespołu
– mówi wokalistka Maria Jurczyszyn-Kulik.
Japonia i Expo 2025 – Tołhaje ambasadorami Podkarpacia
Zespół aktualnie przebywa w Japonii, gdzie bierze udział w Expo 2025 jako reprezentant Podkarpacia. Artyści zostali zaproszeni przez Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, by podczas Tygodnia Promocji regionu wystąpić w Polskim Pawilonie. Ich koncerty są bardzo ważnym elementem promocji województwa – łącząc muzykę, kulturę i tożsamość regionu w artystyczną całość.
Występy w Japonii to nie tylko uhonorowanie ćwierćwiecza działalności grupy, ale także dowód na to, iż muzyka zakorzeniona w tradycji może przekraczać granice kulturowe. Dzięki Tołhajom brzmienia Podkarpacia wybrzmiewają dziś na jednej z najważniejszych międzynarodowych scen.
