Czy pracodawca może zmusić Cię do odbierania telefonów po godzinach pracy? Sprawdź swoje prawa!

Granica między pracą a życiem prywatnym coraz częściej się zaciera, szczególnie w czasach, gdy telefony i laptopy umożliwiają stały kontakt z pracownikami. Niektóre osoby spotykają się z presją, by odbierać służbowe telefony po godzinach pracy, ale czy pracodawca może tego wymagać? Jakie prawa przysługują pracownikowi w Polsce? Przeczytaj nasz artykuł, aby dowiedzieć się więcej.

Fot. DALL·E 3 / Warszawa w Pigułce

Co mówi prawo o czasie pracy?

Czas pracy w Polsce reguluje Kodeks pracy, który jasno określa, ile godzin dziennie i tygodniowo pracownik może być zobowiązany do świadczenia pracy. Zgodnie z przepisami:

• Standardowy czas pracy to 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo.
• Praca wykonywana poza wyznaczonym czasem to praca w godzinach nadliczbowych, za którą przysługuje dodatkowe wynagrodzenie lub czas wolny.

Po zakończeniu swoich obowiązków w ustalonych godzinach pracownik ma prawo do odpoczynku, który powinien wynosić co najmniej:

• 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku w ciągu doby,
• 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku tygodniowo.

Oznacza to, iż pracodawca nie może wymagać od pracownika świadczenia pracy – w tym odbierania telefonów – poza wyznaczonym czasem pracy, chyba iż zostało to uzgodnione w szczególnych okolicznościach.

Czy odbieranie telefonu to praca?

Tak, odbieranie służbowych telefonów, odpowiadanie na maile czy rozwiązywanie problemów związanych z pracą poza ustalonym czasem pracy może być uznane za wykonywanie obowiązków służbowych. Oznacza to, że:

• Jeśli pracodawca wymaga, abyś odbierał telefony po godzinach, powinno to być traktowane jako praca w godzinach nadliczbowych.
• Za taką pracę przysługuje wynagrodzenie lub czas wolny w zamian.

Jeżeli odbieranie telefonów po godzinach pracy nie jest częścią Twojej umowy, masz prawo odmówić wykonywania takich działań.

Wyjątki od reguły – sytuacje nadzwyczajne

Istnieją jednak sytuacje, w których pracodawca może wymagać od pracownika podjęcia działań poza standardowym czasem pracy. Dotyczy to m.in.:

• Awarii lub sytuacji kryzysowych, które zagrażają bezpieczeństwu ludzi lub mienia.
• Pracy w systemie dyżurów, jeżeli taki system został wcześniej uzgodniony i zapisany w umowie o pracę.

W takich przypadkach czas, który spędzisz na odbieraniu telefonów lub świadczeniu innych obowiązków, również powinien być odpowiednio wynagrodzony.

Czy pracodawca może wymagać dyżuru telefonicznego?

Dyżur telefoniczny to sytuacja, w której pracownik pozostaje w gotowości do świadczenia pracy poza standardowymi godzinami. Pracodawca może nałożyć obowiązek dyżuru, ale tylko wtedy, gdy zostało to jasno określone w umowie o pracę lub regulaminie pracy.

Ważne aspekty dyżuru:

• Czas dyżuru nie wlicza się do czasu pracy, jeżeli nie było konieczności podjęcia działań.
• Jeśli jednak podczas dyżuru podjąłeś działania związane z pracą, czas ten wlicza się do godzin pracy i powinien być wynagrodzony.

Jak się bronić przed nadużyciami?

Jeśli pracodawca oczekuje od Ciebie odbierania telefonów po godzinach pracy bez dodatkowego wynagrodzenia, warto podjąć następujące kroki:

1. Sprawdź umowę o pracę
   Upewnij się, czy obowiązek odbierania telefonów po godzinach został zapisany w Twojej umowie lub regulaminie pracy. jeżeli nie, pracodawca nie ma prawa wymagać takich działań.
2. Porozmawiaj z pracodawcą
   Wyjaśnij, iż odbieranie telefonów poza godzinami pracy powinno być traktowane jako nadgodziny i odpowiednio wynagradzane.
3. Zgłoś sprawę do inspekcji pracy
   Jeśli pracodawca narusza Twoje prawa, możesz złożyć skargę do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP). PIP ma uprawnienia do kontrolowania pracodawców i nakładania kar za łamanie przepisów.
4. Skorzystaj z pomocy prawnika
   W przypadku uporczywego naruszania Twoich praw przez pracodawcę warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie pracy.

Co zrobić, jeżeli odbieranie telefonów wpływa na Twoje życie prywatne?

Ciągłe pozostawanie w kontakcie ze swoim pracodawcą może prowadzić do wypalenia zawodowego i zaburzenia równowagi między pracą a życiem osobistym. Aby tego uniknąć:

• Ustal jasne granice z pracodawcą, np. określ godziny, w których jesteś dostępny.
• Wyłącz telefon służbowy po zakończeniu pracy, jeżeli Twoja umowa nie przewiduje dyżuru.
• Korzystaj z prawa do odpoczynku, które przysługuje Ci na mocy Kodeksu pracy.

Czy odmowa odbierania telefonów po godzinach może skutkować zwolnieniem?

Pracodawca nie ma prawa zwolnić Cię z powodu odmowy odbierania telefonów po godzinach pracy, jeżeli taki obowiązek nie został wcześniej uzgodniony w umowie. W przypadku zwolnienia z tego powodu możesz dochodzić swoich praw w sądzie pracy.

Pracodawca nie może zmusić Cię do odbierania telefonów po godzinach pracy, jeżeli nie jest to uzgodnione w Twojej umowie o pracę lub nie dotyczy sytuacji nadzwyczajnych. Pamiętaj, iż prawo do odpoczynku jest jednym z podstawowych praw pracownika, a wykonywanie obowiązków poza godzinami pracy powinno być odpowiednio wynagradzane.

Jeśli spotykasz się z nadużyciami ze strony pracodawcy, nie wahaj się skorzystać z pomocy prawnej lub zgłosić sprawy do Państwowej Inspekcji Pracy. Twoje zdrowie i równowaga między pracą a życiem osobistym są równie ważne jak Twoje obowiązki zawodowe.