Dziś górnicy obchodzę Barbórkę – swoje najważniejsze święto

Zdjęcie: Barbórka w Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu (autor: UM Bytom)

Św. Barbara to patronka trudnej pracy i dobrej śmierci, dlatego na sztandary wzięli ją m.in. górnicy. Barbórka – obchodzona 4 grudnia – to w górnictwie najważniejsze święto.

Obchody barbórkowego święta zostały zapoczątkowane w połowie osiemnastego wieku w Tarnowskich Górach, gdzie wydobywano rudy ołowiowo-srebrowe.

W czasach PRL-u religijne świętowanie zamieniono na świecki Dzień Górnika. Wizerunki patronki, które były w kopalniach, nie były wówczas mile widziane. Wraz z powstaniem „Solidarności” w latach 80. obrazy i figury świętej Barbary powróciły do kopalń.

Do dziś zachowała się tradycja organizowania karczm piwnych z okazji Barbórki. W niektórych miejscach, na przykład na katowickim Nikiszowcu, w dzień świętej Barbary mieszkańców budzi orkiestra górnicza.

Barbórka na Śląsku kojarzy się głównie ze świętem górników z kopalń węgla kamiennego. Ale są także inni, którzy w tym dniu świętują. Należą do nich między innymi pracownicy wydobywający leczniczą solankę.

Takie wydobycie odbywa się m.in. w Zabłociu w powiecie cieszyńskim. Solanka zabłocka jest uznawana za jedną z najlepszych na świecie pod względem zawartości jodu.

Zarówno obchody Barbórki, jak i tradycje górnośląskich orkiestr górniczych znajdują się na krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego.

Kim była św. Barbara?

Święta Barbara. dziś znana jako patronka górników, w średniowieczu uchodziła za patronkę żeglarzy i flisaków. Jednak zanim nastała epoka chrześcijaństwa, górnicy mieli swoich pogańskich patronów – jak na przykład Skarbnika, Skalnika czy Bergmana, którzy również mieli ich strzec pod ziemią.

Według podań Barbara była córką Dioskura lub Dioscurosa z Nikomedii w Bitynii w Azji, którą ojciec poganin ściął mieczem w 306 r. Nie mógł się bowiem pogodzić z przyjęciem przez córkę wiary chrześcijańskiej.

Święta Barbara została tym samym patronką konających oraz dobrej i nagłej śmierci. Od połowy XVI wieku oficjalnie uznano ją za opiekunkę górników. Górnicy wierzą, iż święta Barbara ochrania ich, przynosi ratunek w razie nieszczęścia, a także wybawia dusze zasypanych.