Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach jest obchodzony co roku 18 listopada. Celem tego dnia jest zwiększanie świadomości na temat racjonalnego stosowania antybiotyków oraz zagrożeń związanych z antybiotykoodpornością.
Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach
1. Geneza i ustanowienie
Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach (European Antibiotic Awareness Day, EAAD) został ustanowiony przez Komisję Europejską i Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC). Pierwsze obchody odbyły się w 2008 roku. Inicjatywa powstała jako odpowiedź na narastającą antybiotykoodporność, która już wówczas była uznawana za jeden z kluczowych problemów zdrowotnych obciążających systemy ochrony zdrowia w Europie.
2. Założenia i cele
Głównym celem EAAD jest szerzenie wiedzy o odpowiedzialnym stosowaniu antybiotyków oraz ograniczenie tempa rozwoju oporności drobnoustrojów. Cele szczegółowe obejmują:
-
uświadomienie społeczeństwu, iż antybiotyki nie działają na wirusy,
-
promowanie stosowania antybiotyków wyłącznie na podstawie wskazań lekarskich,
-
wskazywanie zagrożeń wynikających z nadużywania antybiotyków,
-
kształtowanie odpowiedzialnej polityki antybiotykowej w krajach Unii Europejskiej,
-
wspieranie szpitali, POZ oraz instytucji opieki zdrowotnej w opracowywaniu programów racjonalnej antybiotykoterapii (antimicrobial stewardship),
-
podkreślanie konieczności podejścia One Health, czyli spojrzenia na zdrowie ludzi, zwierząt i środowiska jako wzajemnie powiązane.
3. Kontekst epidemiologiczny
Wzrost antybiotykoodporności wynika z kilku zjawisk:
-
nadmierne przepisywanie antybiotyków w ochronie zdrowia,
-
stosowanie antybiotyków w hodowli zwierząt,
-
niewłaściwe stosowanie przez pacjentów (niepełne kuracje, przyjmowanie bez potrzeby),
-
łatwe rozprzestrzenianie się bakterii opornych w szpitalach oraz poza nimi.
Największe znaczenie mają wielolekooporne szczepy bakterii, m.in. MRSA, VRE, ESBL, CRE. Oporność na niektóre antybiotyki ostatniego rzutu stanowi poważne zagrożenie, ponieważ może prowadzić do sytuacji, w których skuteczne leczenie zakażenia nie istnieje.
4. Działania podejmowane podczas EAAD
W różnych krajach w ramach EAAD odbywają się:
-
konferencje i seminaria naukowe,
-
kampanie informacyjne kierowane do społeczeństwa,
-
szkolenia dla pracowników ochrony zdrowia, w tym dotyczące racjonalizacji terapii,
-
publikacje raportów krajowych i europejskich dotyczących oporności,
-
działania edukacyjne w szkołach i uczelniach medycznych,
-
prezentacje najnowszych danych epidemiologicznych EARS-Net,
-
udostępnianie materiałów multimedialnych, plakatów i broszur przez ECDC.
5. Rola ECDC
ECDC jest kluczową instytucją stojącą za koordynacją EAAD. Wydaje materiały edukacyjne, raporty, organizuje wydarzenia, udostępnia narzędzia komunikacyjne i zestawy informacyjne dla państw członkowskich. Co roku opracowuje aktualne dane dotyczące antybiotykoodporności na obszarze UE oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
6. kooperacja z WHO
EAAD wpisuje się w globalną inicjatywę Światowego Tygodnia Wiedzy o Antybiotykach (World Antimicrobial Awareness Week, WAAW), którą organizuje WHO. Obie kampanie realizowane są w tym samym okresie listopada i wzajemnie się uzupełniają. Dzięki temu przekaz ma zarówno wymiar europejski, jak i globalny.
7. Znaczenie kliniczne i społeczne
Antybiotykoodporność jest źródłem:
-
wydłużonego leczenia,
-
większej liczby powikłań,
-
większych kosztów hospitalizacji,
-
zwiększonej śmiertelności,
-
konieczności stosowania bardziej toksycznych lub mniej skutecznych leków,
-
ryzyka pojawienia się zakażeń, których współczesna medycyna nie potrafi skutecznie leczyć.
Dlatego EAAD podkreśla, iż antybiotyki to ograniczony zasób, a ich skuteczność jest dobrem wspólnym.
8. EAAD a polityka zdrowotna
Dzień ten ma znaczenie także dla polityki publicznej. Wpływa na:
-
opracowywanie krajowych planów działań przeciwko antybiotykoodporności,
-
wdrażanie programów nadzoru nad stosowaniem antybiotyków,
-
poprawę jakości terapii w szpitalach,
-
rozwój laboratoriów mikrobiologicznych i systemów raportowania,
-
zwiększone finansowanie badań nad nowymi antybiotykami i alternatywami terapeutycznymi.
9. Wyzwania stojące przed EAAD
Pomimo działań prowadzonych od wielu lat, wyzwania przez cały czas są poważne:
-
zbyt mała liczba nowych antybiotyków wprowadzanych na rynek,
-
globalny charakter zagrożenia, utrudniający kontrolę oporności,
-
niewystarczająca świadomość społeczna w wielu krajach,
-
oporność rozwijająca się szybciej niż zdolność produkowania nowych leków,
-
duże różnice w stosowaniu antybiotyków pomiędzy krajami UE.
Podsumowanie
Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach, obchodzony 18 listopada, jest istotną inicjatywą edukacyjną stworzoną przez ECDC i Komisję Europejską w celu zwalczania narastającej antybiotykoodporności. Jego głównym celem jest promowanie odpowiedzialnego stosowania antybiotyków, edukowanie społeczeństwa oraz wspieranie pracowników ochrony zdrowia i instytucji w rozwijaniu adekwatnych praktyk terapeutycznych. EAAD jest częścią globalnego wysiłku na rzecz ograniczenia oporności drobnoustrojów i współgra z inicjatywami WHO. Inicjatywa ta odgrywa istotną rolę w budowaniu świadomości i wzmacnianiu działań, które mają na celu ochronę skuteczności antybiotyków dla przyszłych pokoleń.
Lesko.info
