Górnicze podsumowanie 2024 w Kopalni Soli „Wieliczka”

Środki na modernizację szybu Kościuszki, uruchomienie drugiej części farmy fotowoltaicznej, bufor chłodu dla instalacji klimatyzacji przy szybie Daniłowicz, wymiana trzonu wieży szybu św. Kingi, ponad 2 km przebudowanych wyrobisk – Kopalnia Soli „Wieliczka” podsumowuje najważniejsze górnicze przedsięwzięcia minionych 12 miesięcy.

Człowiek vs natura

Wieliccy górnicy w pierwszej kolejności chronią: podziemia oraz leżące na powierzchni miasto. – Dzięki ich wysiłkowi możliwe jest bezpieczne, a także komfortowe udostępnianie dziedzictwa figurującego na Liście UNESCO – turystom, kuracjuszom, uczestnikom różnego rodzaju wydarzeń. Istotną częścią górniczych działań w Kopalni Soli „Wieliczka” jest stały i szczegółowy monitoring występujących pod ziemią zagrożeń naturalnych – podkreśla Marian Leśny, Prezes Zarządu Kopalni Soli „Wieliczka” S.A. -Zespół ds. Rozpoznawania i Zwalczania Zagrożeń Naturalnych w ubiegłym roku spotykał się kilkakrotnie, by na bieżąco omawiać wyniki badań, analiz, specjalistyczne opinie oraz efekty robót górniczych – dodaje Prezes Leśny.

Zabezpieczanie zabytkowej kopalni soli to ciężka i systematyczna praca. W przeszłości natura dała ludziom kilka bolesnych lekcji, choćby w latach 60. XIX wieku, gdy w rejonie Kloski-Colloredo wydarzyła się poważna awaria wodna. Współczesne zabezpieczenie tego rejonu zakończyło się w roku 2024, po dekadzie intensywnych prac. – Zadanie było współfinansowane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zabezpieczanie zabytkowej kopalni to proces: wymaga czasu, a także środków, często ogromnych – stwierdza Łukasz Sadkiewicz, Członek Zarządu ds. Ekonomicznych Kopalni Soli „Wieliczka” S.A. – Przy wsparciu NFOŚiGW realizujemy m.in. roboty w komorze Seeling, na drogach dojściowych do wycieków na poziomach V i VI, a 2 grudnia podpisaliśmy umowę na modernizację szybu Kościuszko. Na jej mocy remont szybu zostanie dofinansowany przez Fundusz kwotą blisko 60 mln zł. Koszt realizacji projektu to ponad 96 mln zł.

Przemyślane działania

– Ochrona podziemi jest kompleksowym przedsięwzięciem, zaś poszczególne projekty i roboty składają się na starannie przemyślany Program Zabezpieczenia – tłumaczy Paweł Ulmaniec, Naczelny Inżynier i Kierownik Ruchu Zakładu Górniczego Kopalnia Soli „Wieliczka” S.A. – W planach na rok 2025 znajduje się dokument określający Założenia Techniczno-Ekonomiczne dalszych prac zmierzających do osiągnięcia przez wielicką kopalnię modelu docelowego, to jest jej optymalnego do utrzymania kształtu. O kopalni warto myśleć jak o jednym organizmie, którego funkcjonowanie opiera się na współzależnościach. I tak na przykład: zapobieganie niebezpieczeństwu zawałowemu to jednocześnie troska o cenne wyrobiska, o powierzchnię, a także ochrona przed zagrożeniem wodnym – zauważa KRZG.

Dopływy wód zasolonych są w kopalni naturalnym zjawiskiem, niemniej muszą pozostawać pod stałą kontrolą (służba geologiczna systematycznie bada m.in. ich skład oraz natężenie). Solanki pompuje się na powierzchnię. Trafiają do warzelni – w ubiegłym roku zutylizowano 11 906 m3 wód zasolonych i odcieków technologicznych. Kopalnia wyprodukowała 12 522 Mg soli i 9000 m3 w pełni nasyconej solanki do celów technologicznych (np. do podsadzki hydraulicznej).

Podsadzka, iniekty i Kościuszko

W roku 2024 Pion Techniczny Kopalni Soli „Wieliczka” ulokował pod ziemią 25 000 m3 podsadzki hydraulicznej oraz 5394 m3 iniektu. Podsadzka hydrauliczna, tj. mieszanina piasku oraz w pełni nasyconej solanki, wypełnia zbędne pustki poeksploatacyjne, stabilizując tym samym otaczający je górotwór. Iniekty z kolei pozwalają uszczelnić rejony narażone na pojawienie się wód pozazłożowych. Minione miesiące to również: 3503 m3 urobku odstawionego na wysypkę centralną i 3790 m3 urobku umieszczonego w rejonie przebudowywanych wyrobisk, 879 m otworów podsadzkowych oraz iniekcyjnych, zabudowa 2573 m rurociągów podsadzkowych, 14 tam podsadzkowych i iniekcyjnych, przebudowa łącznie 2230 m wyrobisk, 1992 kotwy wklejone w górotwór.

Górnicy pracowali m.in. w komorze Seeling oraz w sąsiedztwie Rezerwatu Groty Kryształowe, w podłużni Galicja Zachód, w dobudowie Wiszyn-Rupprecht I, w komorach Skulimowskiego i Bugno, w podłużniach Weimar i Rittinger, w poprzeczni Gruszczyn, a także na drogach dojściowych do wycieków na poziomach V i VI. Roboty prowadzono m.in. w: chodniku Holzbring, podłużniach Baum, Gussmann, Ott, Layer, Biliński, Kazanów, Tworzyjanki, Hauer, w poprzeczniach Layer IV i August, w chodniku bez nazwy przy szybiku Steinhauser, w komorach Suka, III/288 oraz IIn/264. Na powierzchni przy szybie Wilson w minionym roku odwiercono otwór pod rurociąg iniekcyjny. Instalacja do podawania materiałów iniekcyjnych usprawniła zabezpieczenie wyrobisk w rejonie komór Ksawer.

Końcówka roku 2024 przyniosła finał przygotowań do modernizacji szybu Kościuszko. Kopalnia i NFOŚiGW podpisały umowę na dofinansowanie tego ważnego projektu. – Lada moment ruszymy z postępowaniem, które wyłoni wykonawcę prac – podkreśla Jarosław Chwałek, Główny Inżynier Górniczy ds. Koordynacji Procesu Zabezpieczenia Kopalni Soli „Wieliczka”. – Kościuszko wymaga pilnej uwagi. Ten najbardziej na zachód wysunięty szyb wielickiej kopalni pełni m.in. funkcje wentylacyjne, transportuje do podziemi podsadzkę i mieszaniny uszczelniające. Zabudowane są w nim rurociągi odprowadzające wody dopływające do wyrobisk kopalni. Kościuszko to szyb wydechowy, prowadzi zatem wilgotne, bogate w sól powietrze, które niekorzystnie działa na metalowe elementy infrastruktury szybowej – wyjaśnia. – Zabudowa górniczego wyciągu awaryjno-rewizyjnego pozwoli Kościuszce odzyskać funkcje komunikacyjne.

Zrozumieć podziemia

W procesie zabezpieczenia bezcennej zabytkowej kopalni kluczowa jest wiedza o górotworze, o budowie złoża solnego, o wzajemnym położeniu i oddziaływaniu na siebie podziemnych wyrobisk, a także zjawiska zachodzące na powierzchni. Służba mierniczo-geologiczna dba o zbieranie danych oraz ich interpretację. – W roku 2024 wykonała m.in.: pomiary konwergencji wyrobisk Trasy Turystycznej, Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka oraz podziemnego Uzdrowiska, skaning laserowy wielu komór i podziemnych korytarzy, pomiary niwelacyjne na dawnych polach eksploatacyjnych Kopalni Otworowej Barycz, analizę reperów w rejonie byłego Pola Eksploatacyjnego Soboniowice (Barycz) oraz analizę wyników skaningu lotniczego tego rejonu, kontrolne pomiary niwelacji precyzyjnej powierzchni terenu nad zamkniętym już wyciekiem w poprzeczni Mina – wymienia Piotr Koczwara, Główny Inżynier Mierniczo-Geologiczny Kopalni Soli „Wieliczka” S.A.

Niezawodność i troska o przyszłość

Roboty zabezpieczające pochłaniają sporo materiałów. W roku 2024 szybem św. Kingi zwieziono m.in. 197 m3 desek, 1984 sztuk kantówki, 6510 sztuk drewna okrągłego, 311 szyn, 1580 kotew oraz wykonano transport ponad 9 000 wozów i drzewiarek z materiałem. Dział Energomechaniczny troszczył się również o bezpieczeństwo i niezawodność infrastruktury technicznej. – Ważnym przedsięwzięciem był remont wieży szybowej szybu św. Kingi – zauważa Rafał Pasek, Główny Inżynier Energomechaniczny Kopalni Soli „Wieliczka” S.A. – Konstrukcję wykonano ze stali o wyższej wytrzymałości S355JR. Nowa wieża spełnia obowiązujące przepisy górnicze, jak również wymogi konserwatorskie m.in.: w zakresie łączenie poszczególnych elementów metodą nitowania na gorąco – tłumaczy. Warto wspomnieć również o uruchomieniu nowego bufora chłodu przy szybie Daniłowicza. Modernizacja zwiększyła trwałość i niezawodność instalacji klimatyzacji, której zadaniem jest osuszanie wpływającego do kopalni powietrza (w ten sposób chronione są bezcenne solne dzieła sztuki, które nadmierna wilgoć mogłaby wyługować). W ubiegłym roku kopalnia zmodernizowała także system kontroli stanu zagrożeń w ramach systemu dyspozytora ruchu zakładu górniczego oraz stację transformatorową w rozdzielni SN 3kV Kościuszko.

Kopalnia stawia na przyjazne środowisku naturalnemu rozwiązania. Znajdująca się przy szybie Kościuszko farma fotowoltaiczna dostarczyła w 2024 roku 812 839 MWh energii elektrycznej. Konsekwentnie wymieniane są źródła oświetlenia, pod ziemią i na powierzchni, z żarowych na energooszczędne LED-owe. W 2024 powstał projekt techniczny modernizacji instalacji w jednej z najbardziej malowniczych komór Trasy Turystycznej – komory Pieskowa Skała.