Jakie są najczęstsze przyczyny astygmatyzmu?

Przyczynami astygmatyzmu mogą być zarówno czynniki wrodzone, jak i nabyte, a sama wada wzroku może rozwijać się stopniowo lub pojawić się nagle po urazie czy chorobie oka. Astygmatyzm to jedna z najczęściej występujących wad refrakcji, która objawia się zniekształconym i zamazanym widzeniem na różnych odległościach. W wielu przypadkach rozwija się już w dzieciństwie, choć może też wystąpić u osób dorosłych w wyniku zmian chorobowych lub mechanicznych. Zrozumienie, co jest przyczynami astygmatyzmu, pozwala nie tylko lepiej zadbać o wzrok, ale również skuteczniej dopasować metody korekcji i leczenia.

Czym jest astygmatyzm – mechanizm powstawania wady

Astygmatyzm, zwany także niezbornością, to wada refrakcyjna, która powstaje wskutek nieregularnej krzywizny rogówki lub soczewki oka. W zdrowym oku powierzchnia rogówki jest symetrycznie zakrzywiona, co pozwala na skupienie promieni świetlnych w jednym punkcie na siatkówce i uzyskanie wyraźnego obrazu. W przypadku astygmatyzmu zakrzywienie to jest nierównomierne – oko bardziej przypomina kształt piłki do rugby niż idealnej kuli. W rezultacie światło załamuje się w różnych płaszczyznach, tworząc rozmazany lub zniekształcony obraz. Zrozumienie, co jest przyczynami astygmatyzmu, wymaga przyjrzenia się zarówno strukturze oka, jak i czynnikom zewnętrznym, które wpływają na jego kształt i funkcjonowanie.

Wrodzone przyczyny astygmatyzmu – genetyka i rozwój płodowy

Jedną z najczęstszych i najbardziej oczywistych przyczyn astygmatyzmu są uwarunkowania genetyczne. Wiele osób rodzi się z nieregularnym kształtem rogówki, który jest obecny już od urodzenia i stopniowo ujawnia się w okresie dzieciństwa. Dziedziczność odgrywa tu istotną rolę – jeżeli jedno z rodziców ma astygmatyzm, istnieje zwiększone prawdopodobieństwo, iż dziecko również będzie miało tę wadę wzroku. Czasami astygmatyzm rozwija się na skutek nieprawidłowego kształtowania się struktur oka w okresie prenatalnym, co jest poza kontrolą rodziców czy lekarzy. W takich przypadkach astygmatyzm może występować samodzielnie lub w połączeniu z innymi wadami refrakcji, takimi jak krótkowzroczność lub nadwzroczność. Dzieci z wrodzonym astygmatyzmem powinny być objęte regularną opieką okulistyczną, ponieważ niewykryta wada może wpłynąć na rozwój wzroku i zdolności poznawcze.

Astygmatyzm pourazowy – wpływ uszkodzeń mechanicznych

Kolejną grupą czynników, które są przyczynami astygmatyzmu, są urazy mechaniczne oka. Uderzenia, przecięcia, a także obecność ciała obcego mogą prowadzić do deformacji rogówki i zakłócenia jej naturalnego kształtu. choćby pozornie niegroźne kontuzje mogą spowodować mikrouszkodzenia, które z czasem prowadzą do nieregularności w strukturze oka. Szczególnie niebezpieczne są urazy, które powodują blizny rogówkowe – takie zmiany nie tylko pogarszają widzenie, ale też mogą prowadzić do astygmatyzmu nieregularnego, którego korekcja jest znacznie trudniejsza. Dodatkowo niektóre urazy mogą wymagać interwencji chirurgicznej, co samo w sobie również może być czynnikiem wywołującym niezborność. Dlatego każdorazowo po urazie oka warto udać się do okulisty i przeprowadzić dokładne badanie wzroku, choćby jeżeli objawy wydają się nieznaczne.

Choroby rogówki jako przyczyny astygmatyzmu – stożek rogówki i inne schorzenia

Wśród chorób okulistycznych, które są jednocześnie przyczynami astygmatyzmu, szczególnie groźny jest stożek rogówki (keratoconus). To postępujące schorzenie degeneracyjne, w którym rogówka stopniowo staje się cieńsza i przyjmuje stożkowaty kształt, co prowadzi do nieregularnego astygmatyzmu i poważnych zaburzeń widzenia. Inne choroby rogówki, takie jak bliznowacenia, dystrofie czy zapalenia, również mogą deformować jej powierzchnię i powodować powstawanie astygmatyzmu. Nieleczone infekcje oka, takie jak opryszczkowe zapalenie rogówki, mogą trwale zmienić strukturę rogówki i wpłynąć na jakość widzenia. W takich przypadkach standardowe okulary czy miękkie soczewki mogą okazać się nieskuteczne – często potrzebne są specjalistyczne soczewki twarde lub zabiegi chirurgiczne. Dlatego wszelkie dolegliwości oczu należy traktować poważnie i niezwłocznie konsultować je z lekarzem okulistą.

Nieprawidłowe nawyki i styl życia jako czynniki ryzyka

Choć rzadziej omawiane, także codzienne nawyki mogą sprzyjać rozwojowi astygmatyzmu lub pogłębiać istniejącą wadę. Naciskanie na oko, przewlekłe tarcie powiek czy spanie z twarzą w poduszce mogą z czasem prowadzić do deformacji rogówki. Przewlekły stres wzrokowy – np. długie godziny przed ekranem bez przerw, złe oświetlenie czy nieergonomiczne miejsce pracy – może nie tyle wywołać astygmatyzm, co zaostrzyć jego objawy i przyczynić się do szybszego rozwoju wady. Z tego względu higiena wzroku i profilaktyka mają duże znaczenie, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży. Choć nie są to bezpośrednie przyczyny astygmatyzmu, warto zwrócić uwagę na ich rolę w codziennym funkcjonowaniu i zdrowiu oczu.

Materiał sponsorowany