Katastrofa zaczyna się po cichu. Alarm w polskiej zlewni

Z pozoru czysta rzeka w środku rolniczego krajobrazu może skrywać związki chemiczne, których obecność trudno byłoby się tam spodziewać. Najnowsze badania przeprowadzone przez polskich naukowców ujawniają niewidoczne zagrożenie, które wymyka się tradycyjnym schematom oceny jakości wód. Wyniki zaskakują – i skłaniają do ważnych pytań o stan naszego środowiska.

Fot. Warszawa w Pigułce

Ukryte zagrożenie w wodach rolniczych. Naukowcy biją na alarm

Choć mikrozanieczyszczenia kojarzą się głównie z wielkimi miastami i przemysłem, nowe badania pokazują, iż ich obecność dotyczy również obszarów rolniczych. Naukowcy potwierdzili, iż w wodach rzeki Wełny w Polsce wykryto niepokojące substancje, których wpływ na środowisko może być długofalowy i trudny do odwrócenia.

Benzotriazole – chemia w nieoczekiwanym miejscu

Benzotriazole to związki chemiczne powszechnie stosowane w przemyśle motoryzacyjnym, lotniczym i chemicznym, głównie w celu ochrony przed korozją. Do tej pory ich obecność identyfikowano głównie w środowiskach zurbanizowanych. Tymczasem badania prowadzone w zlewni rzeki Wełny wykazały ich obecność również w regionie o typowo rolniczym charakterze.

Nowoczesne metody, konkretne wyniki

Badania przeprowadzono w ramach interdyscyplinarnego projektu z udziałem naukowców z sześciu polskich uczelni i instytutów, w tym IMGW-PIB, Politechniki Wrocławskiej i Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Zastosowano zintegrowane podejście łączące pobory próbek, analizę chemiczną oraz modelowanie hydrologiczne z wykorzystaniem modelu SWAT. W analizach uwzględniono wodę rzeczną, spływ powierzchniowy, osady denne i zawiesiny.

Szczególną rolę odegrało także wykorzystanie Suspended Sediment Sampler – narzędzia pozwalającego uchwycić mikrozanieczyszczenia osadzone na cząstkach zawieszonych w wodzie.

Zanieczyszczenia poza miastami

Uzyskane wyniki dowodzą, iż benzotriazole i podobne substancje mogą przedostawać się do środowiska wodnego także poza obszarami miejskimi. To istotna informacja dla instytucji odpowiedzialnych za zarządzanie jakością wód powierzchniowych i przeciwdziałanie zanieczyszczeniom.

Zespół badawczy podkreśla, iż opracowane narzędzia i metody mogą w przyszłości pomóc w skuteczniejszym monitoringu oraz przewidywaniu zagrożeń wynikających z obecności trwałych związków chemicznych w rzekach, również tych otoczonych głównie terenami rolniczymi.

Wnioski dla środowiska i polityki wodnej

Odkrycia opisane w magazynie Water Resources and Industry stanowią istotny wkład w rozwój nauk o środowisku i gospodarkę wodną. To także sygnał dla decydentów – ochrona zasobów wodnych wymaga uwzględnienia zagrożeń, które nie zawsze są widoczne gołym okiem, ale mogą mieć daleko idące konsekwencje ekologiczne i zdrowotne.