Koleje losu świdnickiej rodziny Schlagów. Zaprezentowano drugi tom tłumaczonych pamiętników [FOTO]

6 godzin temu

Świdnica 100 lat temu i życie dawnych jego mieszkańców wyłaniały się z opowieści Macieja Batora, organisty i pedagoga. Doktor sztuki w dziedzinie nauk muzycznych przybliżał koleje losu słynnych świdnickich budowniczych organów z ich rodzinnych pamiętników. Drugi już tom tłumaczonych rękopisów prezentował na 222. urodzinach Christiana Schlaga w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Świdnicy. Prelekcję urozmaicił domowy minirecital na pozytywie. Nie zabrakło też słodkiego poczęstunku z okazji tłustego czwartku.

Fundacja Dobrej Muzyki, założona przez małżeństwo świdnickich organistów – Zuzannę i Macieja Batorów, by uczcić 222. urodziny Christiana Schlaga i przypomnieć postać słynnego budowniczego organów ze Świdnicy, przygotowała kolejną ciekawą prelekcję z prezentacją multimedialną archiwalnych zdjęć i dokumentów.

W tym roku publiczność miała okazję poznać drugi już tom tłumaczonych przez Macieja Batora pamiętników rodziny Schlagów. Świdnicki organista, pedagog, doktor sztuki, kantor Kościoła Pokoju w Świdnicy podjął się tego wyzwania w ramach przyznanego także w tym roku stypendium Prezydenta Miasta Świdnicy.

Rękopisy przekazał w tej chwili ponad 80-letni Jürgen Schlag, prawnuk założyciela słynnej fabryki organów ze Świdnicy. – Udało się od niego pozyskać do zeskanowania 4 tomy pamiętnika. Jesteśmy w tym roku na drugim tomie. Wszystkie mam u siebie w formie zdigitalizowanej – wyjaśniał dr Maciej Bator. Kolejna część dzienników dotyczy lat 1918-1926.

– Christian Schlag urodził się w Staschwitz, niedaleko miejscowości Zeitz. Jest to na południe od Lipska. Tam 222 lat temu przychodzi on na świat. Jego ojciec jest stolarzem. Przybywa on do Jawora na Dolny Śląsk, który jak wtedy powtarzano był słynny z organów. Obywał on na praktyki u jaworskiego mistrza budującego organy. Firma bankrutuje. Niestety praktyka była taka iż sakiewka znajdowała się u mistrza i w związku z tym Schlag stracił wszystkie pieniądze. Trafił do Świdnicy w 1834 roku. Naprawił wtedy organy w Kościele Pokoju, które w tej chwili są po remoncie i grają. Zdecydował się też wówczas pozostać w Świdnicy – przypominał historię życia Christiana Schlaga świdnicki organista.

Christian Schlag założył firmę w Świdnicy w 1869 roku. Farbyka Schlag & Söhne w XIX w. i w pierwszej połowie XX w. stanowiła wiodący ośrodek budowy organów na Śląsku. Instrumenty tego producenta zyskały sławę na całym świecie. – Takich instrumentów, które potrafią w tej chwili kosztować do kilkunastu czy kilkudziesięciu milionów złotych fabryka w czasach największej wydajności w Świdnicy produkowała blisko 50 rocznie – zauważył prelegent.

A jakie fakty zawierają rodzinne pamiętniki? – Na początku, gdy tłumaczyłem pierwszy z nich, miałem uczucie małego rozczarowania, ponieważ jestem ukształtowany przez system edukacji muzycznej i najważniejsze dla mnie informacje to chociażby kiedy powstał instrument, kto go zrobić, dlaczego, jak czy ile za niego zapłacił. Natomiast czytanie o codziennym życiu – jak chociażby o ogrodowej altanie spaliła się cerata lub, iż nie można zatrudnić żadnej porządnej służącej, z tej perspektywy muzycznej wydawały mi się nieinteresujące. Natomiast teraz – mam wrażenie, iż jest wręcz odwrotnie – dzielił się przemyśleniami doktor sztuki w dziedzinie nauk muzycznych.

Pamiętniki prawdopodobnie powstały w dawnym domu Schlagów, przy ul. Kliczkowskiej 20. Rodzina mieszkała w Świdnicy także w willi przy ul. Okrężnej 5 lub 7, która również pojawia się w przetłumaczonych rękopisach. Z drugiego jej tomu możemy się dowiedzieć chociażby o akcji konfiskaty dzwonów oraz piszczałek prospektowych na cele wojenne w 1917 roku. – Najpierw zdecydowano się zabrać piszczałki. Zabierano je podobno już około roku 1915, 1916. Być może dlatego, iż piszczałkę łatwiej jest wyjąć niż dzwon. Zbierano również patelnie i była to już akcja zupełnie społeczna. Można znaleźć też tego typu akcje związane są z II wojną światową, gdzie już zbierano wszystko i łyżki i widelce też się nadawały, by wesprzeć żołnierzy – tłumaczył dr Maciej Bator. – Co oznacza dla firmy organmistrzowskiej sytuacja, iż armia opróżniła kościoły z piszczałek frontowych? W związku z tym w pamiętniku zanotowano główne zamówienia, którym były właśnie piszczałki. Choć ostatecznie nie wyniknęło z tego wiele zobowiązań – zauważył.

Co jeszcze prezentuje drugi tom rodzinnego pamiętnika? – To kwestie finansowe firmy, ale nie tyczące się bezpośrednio finansów – czy pieniądze są lub ich nie ma, ale tego, iż wspólnicy mają inne wizje funkcjonowania firmy. Na przykład jeden ze współwłaścicieli o wdzięcznym nazwisku Hammer, czyli Młot powiedział, iż bardzo mu się nie podoba w procesie powstawania organów obowiązek pomiarów u klienta. Sama podróż nie jest bowiem transakcją wiązaną i może się nie opłacać – opowiadał organista.

W drugim z tomów rękopisu nie brakuje też ciekawostek z codziennego życia rodziny Schlagów. Taką chociażby był zakup domowych organów około 1920 roku. – Organy zostały kupione jako używane z jednego ze szpitali. Nie ma nazwy miasta, więc w domyśle, co nie ma konkretnego adresu, jest prawdopodobnie Świdnicą. […] Zastanawiające jest, iż świdniczanie, którzy budowali organy, nie zbudowali sobie organów – rozważał organista i pedagog.

W pamiętniku znajdziemy też dalsze losy rodziny Schlagów, w których radosne chwile w święta przeplatają się z dramatycznym opisem eksmisji. – Mamy napisane, iż na święta było fajnie. Natomiast odrobinkę niżej, jest akapit odnoszący się do roku 1921, który wiązał się również z troskami. Nasz dom został sprzedany. […] Jeszcze pojawił się wątek przeprowadzki. W tym momencie, po wojnie w Świdnicy nie było w czym mieszkać. W pewnym też momencie z mieszkania, które wynajmowali, zostali eksmitowani – dodał i jak przytaczał – to wydarzenie określone zostało w przez rodzinę w pamiętniku jako skandal.

Wydarzenie przeplatał minirecital z muzyką domową, jak wyjaśniał Maciej Bator graną dla czystej przyjemności. Świdnicki instrumentalista wykonał utwory na pozytywie, czyli na małych przenośnych organach napędzanych manualnie. Na zakończenie spotkania nie zabrakło też słodkiego poczęstunku. Z okazji tłustego czwartku na gości czekały pączki od działającej już 80 lat w Świdnicy Cukierni Chojeccy.

1 z 29