Święto Dziękczynienia to jedno z najważniejszych świąt w amerykańskim kalendarzu. Ma ponad czterystuletnią historię, która prowadzi od kolonii Nowej Anglii, przez prezydenckie proklamacje, aż po ustawowe umocowanie w XX wieku. Dziś obchodzi się je w czwarty czwartek listopada, a towarzyszą mu spotkania rodzinne, pomoc charytatywna i zwyczaje, które utrwaliły się w kulturze popularnej.
Święto Dziękczynienia to jedno z najważniejszych świąt w amerykańskim kalendarzu. Fot. Archiwum WEMPoczątki
W 1621 roku koloniści z Plimoth (dzisiejsze Plymouth w Massachusetts) urządzili kilkudniowe święto dziękczynne po pierwszym udanym zbiorze. W spotkaniu uczestniczyli także sąsiedzi – rdzenni Amerykanie z plemienia Wampanoag. Wydarzenie to bywa uznawane za symboliczny początek Święta Dziękczynienia, choć nie ustanowiło stałej tradycji w skali całej kolonii, a tym bardziej przyszłego państwa. Przez kolejne dziesięciolecia poszczególne wspólnoty Nowej Anglii ogłaszały własne dni postu i dziękczynienia – zwykle po dobrych plonach, zakończeniu wojen, ważnych traktatach lub innych pomyślnych wydarzeniach.
Po uzyskaniu niepodległości pierwszy ogólnokrajowy dzień dziękczynny ogłosił w 1789 roku George Washington – jednorazowo, w geście wdzięczności za Konstytucję i „liczne dobrodziejstwa”. W następnych latach podobne proklamacje wydawali inni prezydenci i władze stanowe, ale bez jednolitej corocznej daty. W XIX wieku szczególną rolę odegrała publicystka Sarah Josepha Hale, która przez lata zabiegała o ustanowienie stałego ogólnokrajowego święta.
Przełom nastąpił w czasie wojny secesyjnej. W 1863 roku Abraham Lincoln wyznaczył ogólnonarodowe Święto Dziękczynienia na ostatni czwartek listopada. Zwyczaj stopniowo się utrwalał, aż w XX wieku podjęto próbę jego skorygowania. W 1939 roku Franklin D. Roosevelt przesunął obchody na przedostatni czwartek listopada, aby wydłużyć sezon zakupowy. Część stanów przyjęła nową datę, inne pozostały przy starej, co spowodowało zamieszanie. Ostatecznie w 1941 roku Kongres uchwalił ustawę, która od 1942 roku ustanowiła czwarty czwartek listopada stałym terminem Święta Dziękczynienia w całych Stanach Zjednoczonych jako święta federalnego.
Wracając jednak do Plymouth – obok opowieści o wspólnym świętowaniu plonów istnieją również perspektywy krytyczne. Organizacje rdzennych mieszkańców Ameryki od lat przypominają o skutkach kolonizacji – utracie ziem, chorobach, przemocy i naruszaniu traktatów – oraz wskazują na uproszczenia w popularnym obrazie relacji między kolonistami a Wampanoagami.
Zwyczaje i symbole
Współczesne obchody mają przede wszystkim charakter rodzinny. W wielu domach na stołach królują potrawy związane z jesienią: indyk, farsz, żurawina, ziemniaki, wypieki z dyni. Z czasem utrwaliły się elementy kultury masowej: parady miejskie (jedna z najsłynniejszych w Nowym Jorku), transmisje meczów futbolu amerykańskiego i lokalne akcje dobroczynne – zbiórki żywności, dyżury w jadłodajniach czy dostarczanie paczek osobom potrzebującym. Powszechna stała się także tradycja „wdzięczności w słowach” – krótkiego podsumowania, za co jest się w danym roku wdzięcznym.
W dzień po Święcie Dziękczynienia przypada tzw. Black Friday, nieformalne otwarcie sezonu świątecznych zakupów. Choć nie jest to część samego święta, faktycznie wpływa na sposób planowania długiego weekendu i sprawia, iż Święto Dziękczynienia staje się początkiem okresu wzmożonych przygotowań do końca roku.
Trwałość Święta Dziękczynienia wynika z jego elastyczności. Łączy element religijny i świecki, historię i teraźniejszość, wspomnienie o plonach i proste „dziękuję” za miniony rok. Można je obchodzić skromnie lub uroczyście, we własnym domu albo w gronie przyjaciół. Ta otwartość sprzyja integracji rodzin o różnych korzeniach i sprawia, iż święto jest rozpoznawalnym znakiem amerykańskiego kalendarza – także dla społeczności imigranckich.
WEM
Jak wytłumaczyć to święto dzieciom? Krótki przekaz w 2 minutach:
- Dawno temu, w 1621 roku, koloniści w Plymouth świętowali udane zbiory razem z sąsiadami z plemienia Wampanoag.
- Później różne kolonie i stany ogłaszały własne dni dziękczynne. W 1863 roku prezydent Lincoln wyznaczył ogólnokrajowe Święto Dziękczynienia na ostatni czwartek listopada.
- Od 1942 roku w całych USA obchodzimy je w czwarty czwartek listopada. To dzień rodzinnego spotkania, wspólnego posiłku i powiedzenia „dziękuję” za to, co dobre w minionym roku.
