Zawód lekarza może być wykonywany w różnych formach – od etatu w szpitalu, przez kontrakt z placówką, aż po prowadzenie własnej praktyki lekarskiej. Każda z tych opcji niesie ze sobą inne obowiązki podatkowe i księgowe. Jakie zatem różnice występują w rozliczeniach finansowych w zależności od wybranego modelu pracy?

Lekarz na kontrakcie – prościej, ale z ograniczeniami

Coraz więcej lekarzy decyduje się na pracę na kontrakcie, czyli współpracę z placówką medyczną jako jednoosobowa działalność gospodarcza (JDG), na podstawie umowy cywilno-prawnej. Takie rozwiązanie pozwala na większą elastyczność i – w wielu przypadkach – wyższe zarobki niż na etacie. W zamian jednak lekarz przejmuje odpowiedzialność za prowadzenie rozliczeń podatkowych i księgowych.

Działalność gospodarcza lekarza kontraktowego najczęściej oparta jest na uproszczonej formie opodatkowania – ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych. Wysokość stawki zależy od rodzaju usług medycznych, ale w wielu przypadkach wynosi 14%. Taki model upraszcza rozliczenia, ale ogranicza możliwość odliczania kosztów prowadzenia działalności. Rzadziej lekarze wybierają opodatkowania na zasadach ogólnych (skalę podatkową) lub podatek liniowy.

Właściciel gabinetu – pełna odpowiedzialność, ale większe możliwości

Lekarz prowadzący prywatny gabinet staje się nie tylko usługodawcą medycznym, ale również przedsiębiorcą odpowiedzialnym za organizację i utrzymanie całej działalności. W praktyce oznacza to szerszy zakres obowiązków, w tym zatrudnianie personelu, prowadzenie dokumentacji medycznej i księgowej oraz inwestowanie w wyposażenie.

Właściciel gabinetu również może wybrać dowolną spośród trzech form opodatkowania – ryczałt, podatek liniowy (19%) lub skalę podatkową (17% i 32%). Decyzja zależy od struktury kosztów i spodziewanych dochodów. W odróżnieniu od kontraktowca (który wybrał ryczałt), właściciel gabinetu ma prawo do rozliczania kosztów uzyskania przychodu, co często pozwala zoptymalizować zobowiązania podatkowe.

Zakres obowiązków księgowych

Lekarze kontraktowi korzystają zwykle z uproszczonej ewidencji przychodów lub – w przypadku podatku liniowego – podatkowej księgi przychodów i rozchodów (KPiR). Nie są zobowiązani do prowadzenia pełnej księgowości ani składania sprawozdań finansowych. Ich obowiązki sprowadzają się głównie do comiesięcznych lub kwartalnych rozliczeń z urzędem skarbowym i ZUS.

Właściciele większych gabinetów – zwłaszcza tych z zatrudnionym personelem – mogą być zobowiązani do prowadzenia pełnej księgowości, co wiąże się z koniecznością korzystania z usług profesjonalnego biura rachunkowego. Zakres obowiązków księgowych rośnie wraz ze skomplikowaniem działalności – co czyni księgowość dla lekarzy dziedziną wymagającą specjalizacji i doświadczenia.

Koszty uzyskania przychodu – co można odliczyć?

W przypadku działalności na kontrakcie lekarz ma ograniczone możliwości odliczeń – szczególnie, jeżeli korzysta z ryczałtu. Przy podatku liniowym możliwe jest rozliczanie kosztów takich jak: wynajem gabinetu, zakup sprzętu medycznego, opłaty za szkolenia i konferencje czy leasing samochodu.

Właściciele gabinetów mogą dodatkowo uwzględnić w kosztach pensje pracowników, koszty administracyjne, opłaty za oprogramowanie do obsługi pacjentów, ubezpieczenia OC czy środki czystości i materiały eksploatacyjne. Odpowiednie prowadzenie ewidencji kosztów (w tym optymalizacja podatkowa) pozwala obniżyć podstawę opodatkowania, a tym samym zmniejszyć finalne zobowiązanie wobec fiskusa.

Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne

Zarówno lekarze kontraktowi, jak i właściciele gabinetów podlegają obowiązkowym składkom ZUS. Różnica tkwi jednak w sposobie ich wyliczania. Dla JDG wysokość składki zdrowotnej zależy od formy opodatkowania – dla ryczałtu ustalana jest w przedziałach przychodowych, a dla podatku liniowego i skali – od dochodu. Dodatkowo przedsiębiorca płaci składkę emerytalną, rentową i wypadkową.

Właściciel gabinetu, który zatrudnia pracowników, ponosi także obowiązki płatnika składek za nich – co wiąże się z dodatkowymi formalnościami i rozliczeniami.

Kontrola i zgodność z przepisami

Trzeba pamiętać, iż sektor medyczny podlega szczególnym regulacjom, także w zakresie podatków i ewidencji. Przedsiębiorcy z tej branży muszą przestrzegać nie tylko przepisów ogólnych, ale również ustaw regulujących świadczenia zdrowotne i prawa pacjenta. Prowadzenie ewidencji wizyt, dokumentacji medycznej czy rejestrów refundacji to tylko niektóre z obowiązków, które mają znaczenie również przy kontroli skarbowej.

Dlatego coraz więcej lekarzy korzysta z usług księgowych wyspecjalizowanych w obsłudze branży medycznej, którzy znają realia pracy w sektorze zdrowia i potrafią skutecznie doradzić w kwestiach podatkowych.

Wnioski i dobre praktyki

Wybór między pracą na kontrakcie a prowadzeniem własnego gabinetu to decyzja strategiczna – z finansowego i organizacyjnego punktu widzenia. Obie formy mają swoje zalety i ograniczenia. najważniejsze znaczenie ma nie tylko poziom dochodów, ale również gotowość do przejęcia odpowiedzialności za organizację działalności.

Niezależnie od wybranej formy pracy, księgowość lekarzy wymaga precyzji, aktualnej wiedzy podatkowej i znajomości przepisów dotyczących działalności medycznej. Profesjonalna obsługa księgowa to inwestycja, która przekłada się na bezpieczeństwo finansowe i spokój w codziennej pracy.