Męska sprawa: Samobadanie jąder. Najprostsze badanie, które ratuje życie

Na raka jądra najczęściej chorują młodzi mężczyźni w wieku 14 – 35 lat. Zachorowalność na tę chorobę w ciągu ostatnich 30 lat wzrosła aż trzykrotnie. Co roku na raka jądra choruje 1000 Polaków. Nowotwór ten w 95 proc. przypadków może być całkowicie wyleczalny. Warunkiem wyzdrowienia jest wczesne wykrycie choroby. Pięć minut raz w miesiącu – tyle wystarczy na badanie, które może uratować życie

Na raka jądra najczęściej chorują młodzi mężczyźni w wieku 14 – 35 lat. Dlatego tak ważne jest, aby już od 15. roku życia zacząć regularnie samodzielnie badać jądra. Badanie powinno stać się comiesięcznym rytuałem w życiu każdego mężczyzny. Najlepiej zbadać jądra podczas kąpieli lub pod prysznicem. Mężczyźni powinni poznać naturalną budowę swoich narządów płciowych – jedno jądro może być nieco większe od drugiego, a w górnej części można wyczuć zgrubienie, czyli najądrze, które może przypominać mały guzek. To normalne cechy.

– Najczęstszym objawem tego nowotworu jest niebolesny guzek w jądrze. Zmiana może przypominać kamyczek lub podejrzane stwardnienie, którego wcześniej nie było – wyjaśnia dr Tomasz Konecki, kierownik I Kliniki Urologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

Jeśli mężczyzna obawia się, czy dobrze wykonuje samobadanie, powinien poradzić się lekarza POZ. W razie potrzeby lekarz da skierowanie do urologa lub androloga, czyli do specjalistów zajmujących się męskimi narządami rozrodczymi.

Przyczyny choroby

Nie są znane dokładne przyczyny powstawania komórek nowotworowych w jądrach. Jednak wiadomo, iż w grupie narażonej na zachorowanie znajdują się m.in. mężczyźni, którzy:

• mieli powracające infekcje powodowane przez bakterie i wirusy, które przenoszone są z innego ogniska zapalnego w organizmie do jąder razem z krwią,
• w dzieciństwie przeszli świnkę i mieli stan zapalny jądra – brak odpowiedniego leczenia 10-krotnie zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwór w przyszłości,
• przeszli operację przepukliny pachwinowej,
• mieli w rodzinie przypadki zachorowań – są obciążeni genetycznie,
• ich jądro nie wstąpiło do moszny przed ukończeniem 2. roku życia.

Szczepienie dzieci przeciw śwince jest obowiązkowe. Choroba może prowadzić u chłopców do zapalenia jądra, a choćby bezpłodności. Grozi też głuchotą i wirusowym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci.

Profilaktyka to męska sprawa

– Samobadanie jest bardzo ważne i trzeba do niego zachęcać młodych mężczyzn, żeby wyrobili sobie nawyk kontrolowania swojego stanu zdrowia. Wiem doskonale, iż młodzi ludzie krępują się i trzeba ich motywować. o ile młody mężczyzna wyczuje palcami jakąkolwiek zmianę w obrębie jądra czy moszny, która go zaniepokoi, powinien skontaktować się z lekarzem urologiem. Nie zwlekać, tylko reagować! – podkreśla dr Radosław Boniecki, adiunkt, I Klinika Urologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

Najczęstsze objawy raka jąder

Najczęstszymi objawami raka, które mężczyzna może zaobserwować podczas samobadania są:

• twardy, dobrze wyczuwalny, ale niebolesny guz,
• zaczerwienienie skóry,
• obrzęk, gromadzenie się płynu w mosznie – to daje uczucie rozpierania i dodatkowego obciążenia jądra.

Inne objawy, które mogą się pojawić, to:

• powiększone węzły chłonne zaotrzewnowe,
• bóle pleców i brzucha,
• ogólne osłabienie,
• nagły, nieuzasadniony spadek masy ciała.

Dbaj o siebie

Profilaktyka chorób nowotworowych polega na codziennym dbaniu o siebie. Oto podstawowe zasady zdrowego stylu życia, które możesz stosować:

• nie pal – ani czynnie, ani biernie,
• dbaj o prawidłową wagę ciała i zdrową dietę,
• bądź aktywny, ruszaj się – dostosuj aktywność fizyczną do wieku, stanu zdrowia i upodobań
• ogranicz alkohol,
• chroń się przed słońcem,
• chroń się przed substancjami rakotwórczymi w pracy i promieniowaniem radonowym w domu,
• od 15. roku życia wykonuj samobadanie jąder raz w miesiącu,
• po 40. roku życia regularnie badaj prostatę – poproś lekarza podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) o skierowanie do urologa i idź na badanie PSA z próbki krwi. PSA (ang. Prostate Specific Antigen) to swoisty antygen sterczowy – białko produkowane przez komórki nabłonka gruczołowego prostaty, pozwala wykryć raka prostaty i łagodny przerost gruczołu krokowego.

Rak jądra jest uleczalny

Jeśli w jądrze jest guz, urolog najczęściej zaproponuje usunięcie zmienionego jądra. NFZ finansuje protezę jądra, co może być ważne, szczególnie dla młodych mężczyzn.

Nowotwór jądra najpierw daje przerzuty do węzłów chłonnych w jamie brzusznej, dlatego Kolejnym krokiem jest poszukiwanie przerzutów dzięki badań:

• oznaczenie markerów nowotworowych – substancji wytwarzanych przez nowotwór,
• wykonanie tomografii komputerowej klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy.

Jeśli rak jądra dał już przerzuty to chory może potrzebować dalszego leczenia: chemioterapii, radioterapii. W przypadku raka jądra lekarze dysponują najskuteczniejszym leczeniem. Ponad 95 proc. pacjentów chorych na raka jądra wraca do zdrowia.

Rak jądra a bezpłodność

Dla młodych mężczyzn u których leczenie raka może spowodować bezpłodność Ministerstwo Zdrowia stworzyło program Onkopłodność. Mężczyźni chorzy na raka, którzy chcą zachować płodność, mają do wyboru: zamrożenie nasienia lub zamrożenie tkanki jądra.