Miliony Polaków musi udać się do urzędów. Lepiej zrobić to jak najszybciej. Kara grzywny, a choćby ograniczenia wolności

W nadchodzącym 2025 roku blisko 3 miliony obywateli Polski będzie musiało wymienić swoje dowody osobiste. Obowiązek ten dotyczy przede wszystkim osób, które otrzymały dokument w 2015 roku, gdyż standardowy okres ważności dowodu osobistego wynosi 10 lat. Warto zapoznać się z procedurą wymiany, konsekwencjami prawnymi związanymi z brakiem ważnego dokumentu oraz praktycznymi aspektami całego procesu.

Fot. S8 / Shutterstock / Warszawa w Pigułce

Dlaczego istotny dowód osobisty jest niezbędny?

Aktualny dowód osobisty jest dokumentem niezbędnym w wielu codziennych sytuacjach. Jest wymagany podczas:

• korzystania z usług bankowych
• załatwiania formalności na poczcie
• przekraczania granic państw w strefie Schengen
• zawierania umów wymagających potwierdzenia tożsamości
• załatwiania spraw urzędowych

Choć w Polsce funkcjonuje aplikacja mDowód, warto pamiętać, iż nie zawsze jest ona uznawana jako pełnoprawna alternatywa dla fizycznego dokumentu. Wiele instytucji i urzędów przez cały czas wymaga okazania tradycyjnego, plastikowego dowodu osobistego, szczególnie w sytuacjach o wysokim znaczeniu prawnym.

Jak przebiega proces wymiany dowodu osobistego?

Wymianę dowodu osobistego można przeprowadzić na dwa sposoby:

1. Online – poprzez platformę ePUAP lub stronę gov.pl, z wykorzystaniem profilu zaufanego lub bankowości elektronicznej
2. Osobiście – składając wniosek w dowolnym urzędzie gminy na terenie całego kraju

Cały proces wydania nowego dokumentu może potrwać do 30 dni. Z tego powodu eksperci zalecają, by osoby, których dowody tracą ważność w 2025 roku, złożyły wniosek z odpowiednim wyprzedzeniem. Pozwoli to uniknąć problemów związanych z przeterminowaniem dokumentu.

Składając wniosek o nowy dowód osobisty, należy przygotować:

• aktualne zdjęcie biometryczne (nie starsze niż 6 miesięcy)
• dotychczasowy dowód osobisty (jeśli jest w posiadaniu wnioskodawcy)
• w przypadku wniosku elektronicznego – narzędzia do uwierzytelnienia (profil zaufany lub bankowość elektroniczna)

Konsekwencje prawne za brak ważnego dowodu

Posiadanie ważnego dowodu osobistego jest w Polsce obowiązkowe dla wszystkich obywateli powyżej 18 roku życia. Niespełnienie tego obowiązku może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych, takich jak:

• grzywna w wysokości do 5000 złotych
• w skrajnych przypadkach, np. przy powtarzającym się uchylaniu od obowiązku wymiany dowodu, może zostać nałożona kara ograniczenia wolności

Poza sankcjami prawnymi, brak ważnego dokumentu znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie – uniemożliwiając załatwianie spraw urzędowych, bankowych czy swobodne podróżowanie w strefie Schengen, gdzie dowód osobisty służy jako podstawowy dokument tożsamości.

Koszty wymiany dowodu osobistego

Dobrą wiadomością dla obywateli jest fakt, iż standardowa wymiana dowodu osobistego, wynikająca z wygaśnięcia jego ważności, jest w Polsce całkowicie bezpłatna. Nie ma żadnych opłat związanych z wydaniem nowego dokumentu po upływie 10-letniego okresu ważności.

Warto jednak pamiętać, iż w przypadku zgubienia lub uszkodzenia dowodu z winy obywatela, mogą zostać nałożone opłaty za wydanie nowego dokumentu. Dlatego tak ważne jest, by dbać o swój dowód osobisty i przechowywać go w bezpiecznym miejscu.

Praktyczne wskazówki dotyczące wymiany

Aby proces wymiany dowodu przebiegł sprawnie, warto zastosować się do kilku praktycznych wskazówek:

1. Sprawdź datę ważności – znajdziesz ją w prawym dolnym rogu dowodu osobistego
2. Złóż wniosek z wyprzedzeniem – najlepiej na 30-45 dni przed upływem terminu ważności dokumentu
3. Przygotuj aktualne zdjęcie – musi spełniać wymogi biometryczne
4. Rozważ złożenie wniosku online – to oszczędność czasu i wygoda
5. Odbierz nowy dowód osobiście – po otrzymaniu powiadomienia o gotowym dokumencie

Wymiana dowodu osobistego to obowiązek, który dotyczy każdego obywatela. Warto zaplanować ten proces z wyprzedzeniem, by uniknąć potencjalnych problemów związanych z posługiwaniem się nieważnym dokumentem.