5 godzin temu
Skomplikowany system zwolnień oraz niedostateczna informacja publiczna na temat przysługujących uprawnień sprawiają, iż tysiące gospodarstw domowych niepotrzebnie obciąża swoje budżety miesięcznymi opłatami. Mogłyby zostać całkowicie wyeliminowane poprzez dopełnienie odpowiednich formalności lub skorzystanie z automatycznych zwolnień przewidzianych przez ustawodawcę.
Fot. Warszawa w Pigułce
Najszerszą grupą obywateli objętą automatycznym zwolnieniem z obowiązku płacenia abonamentu radiofonii i telewizji są osoby, które ukończyły siedemdziesiąty piąty rok życia. Ta kategoria seniorów została objęta szczególną ochroną ustawową, która eliminuje konieczność jakichkolwiek działań administracyjnych czy formalnych w celu uzyskania zwolnienia. System automatycznego zwolnienia oznacza, iż osoby w tej grupie wiekowej nie muszą odwiedzać placówek Poczty Polskiej, składać żadnych dokumentów, wypełniać formularzy czy przedstawiać zaświadczeń potwierdzających ich wiek.
Mechanizm automatycznego zwolnienia dla najstarszych seniorów został wprowadzony w ramach reformy systemu abonamentowego z roku dwa tysiące piętnastego, która miała na celu ułatwienie życia osobom w podeszłym wieku oraz uznanie ich szczególnego statusu społecznego. Ustawodawca uznał, iż grupa wiekowa siedemdziesięciu pięciu plus zasługuje na zwolnienie z dodatkowych obciążeń finansowych związanych z dostępem do mediów publicznych, które stanowią często podstawowe źródło informacji oraz rozrywki dla osób w tym wieku.
Pomimo automatycznego charakteru tego zwolnienia, przez cały czas znaczna część uprawnionych seniorów regularnie opłaca abonament, głównie z powodu braku świadomości o przysługujących im prawach lub z obawy przed konsekwencjami zaprzestania płatności. Ta sytuacja jest szczególnie problematyczna w kontekście często ograniczonych dochodów emerytów oraz rencistów, dla których miesięczna opłata abonamentowa może stanowić zauważalne obciążenie budżetu domowego.
Grupa osób pomiędzy sześćdziesiątym a siedemdziesiątym piątym rokiem życia również może kwalifikować się do zwolnienia z abonamentu, jednak w ich przypadku decyduje wysokość otrzymywanego świadczenia emerytalnego. Emeryci oraz renciści, którzy ukończyli sześćdziesiąty rok życia i otrzymują świadczenia nieprzekraczające pięćdziesięciu procent przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, mają prawo do całkowitego zwolnienia z opłat abonamentowych, pod warunkiem dopełnienia odpowiednich formalności w placówce Poczty Polskiej.
Kryterium pięćdziesięciu procent przeciętnego wynagrodzenia jest aktualizowane corocznie zgodnie z danymi publikowanymi przez Główny Urząd Statystyczny, co oznacza, iż próg dochodowy uprawniający do zwolnienia ulega systematycznym zmianom. W praktyce oznacza to, iż emeryci otrzymujący relatywnie niskie świadczenia mają możliwość znacznego obniżenia swoich stałych kosztów życia poprzez skorzystanie z przysługującego im zwolnienia.
Osoby z różnymi formami niepełnosprawności oraz niesprawnością stanowią kolejną liczną grupę uprawnionych do zwolnienia z abonamentu radiofonii i telewizji. Ustawodawca przewidział szczególnie szerokie uprawnienia dla osób z pierwszą grupą inwalidzką, które są uznawane za całkowicie niezdolne do pracy oraz samodzielnej egzystencji. Ta kategoria osób niepełnosprawnych ma prawo do bezwarunkowego zwolnienia z opłat abonamentowych, niezależnie od wysokości otrzymywanych świadczeń czy innych źródeł dochodu.
Osoby z uszkodzeniami słuchu, u których stwierdzono całkowitą głuchotę lub obustronne znaczne upośledzenie słuchu, również korzystają z pełnego zwolnienia z abonamentu. Podobne uprawnienia przysługują osobom niewidomym, których ostrość wzroku nie przekracza piętnastu procent normy. Te zwolnienia mają szczególne uzasadnienie społeczne, ponieważ dotyczą osób, które z powodu swoich ograniczeń zdrowotnych mają utrudniony dostęp do pełnego zakresu treści audiowizualnych oferowanych przez media publiczne.
Beneficjenci różnych form pomocy społecznej oraz świadczeń wspierających stanowią kolejną kategorię osób uprawnionych do zwolnienia z abonamentu. Osoby otrzymujące świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy, rentę socjalną czy świadczenia pieniężne z tytułu ustawy o pomocy społecznej mają prawo do całkowitego zwolnienia z opłat abonamentowych. Te regulacje mają na celu ochronę najuboższych członków społeczeństwa przed dodatkowymi obciążeniami finansowymi.
Bezrobotni zarejestrowani w urzędach pracy również korzystają ze zwolnienia z abonamentu, co stanowi element szerszego systemu wsparcia dla osób poszukujących zatrudnienia. Zwolnienie to obejmuje również osoby pobierające zasiłek dla bezrobotnych oraz różne formy świadczeń przedemerytalnych, co ma na celu łagodzenie skutków finansowych utraty pracy, szczególnie w przypadku osób w starszym wieku.
Weterani będący inwalidami wojennymi lub wojskowymi również zostali objęci zwolnieniem z abonamentu, co stanowi formę uznania dla ich służby oraz poświęcenia dla ojczyzny. Ta kategoria zwolnień ma charakter szczególny, ponieważ łączy kryterium zdrowotne z uznaniem zasług społecznych oraz patriotycznych osób, które poniosły ofiary w służbie narodowej.
Procedura uzyskania zwolnienia z abonamentu dla wszystkich grup oprócz seniorów powyżej siedemdziesiątego piątego roku życia wymaga osobistego stawienia się w dowolnej placówce Poczty Polskiej oraz przedstawienia odpowiedniej dokumentacji potwierdzającej uprawnienia. Proces ten obejmuje wypełnienie specjalnego formularza oraz przedłożenie dokumentów takich jak decyzje emerytalne z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, zaświadczenia z urzędów pracy, orzeczenia o niepełnosprawności czy dokumenty potwierdzające otrzymywanie różnych form pomocy społecznej.
Poczta Polska, jako instytucja odpowiedzialna za obsługę systemu abonamentowego, ustaliła, iż zwolnienia od opłat abonamentowych obowiązują od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały złożone wymagane dokumenty oraz oświadczenia. To oznacza, iż osoby uprawnione nie mogą domagać się zwrotu opłat za okresy poprzedzające formalne uzyskanie zwolnienia, choćby jeżeli spełniały kryteria uprawniające przez dłuższy czas.
Aktualne stawki abonamentowe ustalone przez Krajową Radę Radiofonii i Telewizji wynoszą osiem złotych i siedemdziesiąt groszy miesięcznie za radioodbiornik oraz dwadzieścia siedem złotych i trzydzieści groszy miesięcznie za odbiornik telewizyjny. W opłacie za telewizor zawarta jest jednocześnie opłata za radio, co oznacza, iż gospodarstwa domowe posiadające oba typy odbiorników płacą jedynie wyższą stawkę. Wyjątek stanowią radia samochodowe, które podlegają oddzielnej rejestracji oraz opłacie.
Paradoksalnie, seniorzy stanowią jedną z najliczniejszych grup regularnie opłacających abonament, mimo iż znaczna ich część mogłaby skorzystać z różnych form zwolnień. Ta sytuacja wynika z kilku czynników społecznych oraz psychologicznych, włączając silne przywiązanie do tradycyjnych mediów, nawyk terminowego regulowania wszelkich opłat oraz poczucie obowiązku obywatelskiego wobec instytucji publicznych.
Młodsze pokolenia znacznie rzadziej rejestrują odbiorniki oraz płacą abonament, co jest związane z rosnącą popularnością platform streamingowych, serwisów internetowych oraz alternatywnych form dostępu do treści audiowizualnych. Jednocześnie warto podkreślić, iż zgodnie z obowiązującymi przepisami, obowiązek rejestracji oraz płacenia abonamentu dotyczy każdego odbiornika zdolnego do odbioru sygnału radiowego lub telewizyjnego, niezależnie od sposobu jego faktycznego wykorzystywania.
Przyszłość polskiego systemu abonamentowego pozostaje niepewna, a rząd rozważa zmiany w sposobie finansowania mediów publicznych. Pierwszą z rozważanych opcji jest wprowadzenie opłaty audiowizualnej, która byłaby doliczana do rocznego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych oraz obowiązywałaby wszystkich podatników. Szacowana wysokość tej opłaty wynosi około ośmiu do dziewięciu złotych miesięcznie, a system przewiduje zachowanie zwolnień dla określonych grup społecznych podobnych do w tej chwili obowiązujących.
Alternatywnym rozwiązaniem rozważanym przez decydentów politycznych jest całkowite wycofanie systemu abonamentowego oraz finansowanie mediów publicznych bezpośrednio z budżetu państwa. Takie rozwiązanie eliminowałoby konieczność pobierania jakichkolwiek opłat od obywateli, jednocześnie zapewniając stabilne finansowanie dla telewizji oraz radia publicznego.
