Rok 2025 przynosi znaczące zmiany w systemie wsparcia osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Nowy program świadczeń, wprowadzony początkowo w styczniu 2024 roku, będzie systematycznie rozszerzany, obejmując coraz większą grupę beneficjentów. Od stycznia 2025 roku krąg uprawnionych powiększy się o osoby, które w skali oceny potrzeb uzyskały od 78 do 86 punktów.
Fot. Warszawa w Pigułce
Program świadczeń wspierających wyróżnia się na tle innych form pomocy społecznej swoją elastycznością i dostosowaniem do rzeczywistych potrzeb beneficjentów. Wysokość wsparcia jest ściśle powiązana z poziomem potrzeb określonym przez Wojewódzkie Zespoły do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Najwyższe świadczenie, wynoszące w tej chwili 3919 złotych miesięcznie, przysługuje osobom z najwyższą punktacją w przedziale 95-100 punktów.
Szczególnie istotny jest fakt, iż świadczenie to nie jest uzależnione od dochodów beneficjenta ani jego rodziny. To przełomowe podejście pozwala osobom z niepełnosprawnościami na zachowanie niezależności finansowej bez ryzyka utraty wsparcia w przypadku podjęcia pracy czy otrzymywania innych świadczeń, takich jak renta socjalna.
System wypłat został zaprojektowany w sposób progresywny. Osoby z punktacją od 70 do 74 punktów otrzymują 713 złotych miesięcznie, co stanowi 40 procent renty socjalnej. Kwota ta rośnie wraz z poziomem potrzeb wsparcia, osiągając pośrednie progi na poziomie 60, 80, 120 i 180 procent renty socjalnej, aż do wspomnianego maksimum 220 procent dla osób najbardziej potrzebujących.
Proces ubiegania się o świadczenie został w pełni zdigitalizowany. Wnioski przyjmuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyłącznie drogą elektroniczną, poprzez platformę PUE ZUS, system Emp@tia lub bankowość internetową. Przed złożeniem wniosku konieczne jest jednak uzyskanie decyzji o poziomie potrzeby wsparcia od adekwatnego zespołu orzekającego.
Ważnym aspektem programu jest automatyczna waloryzacja świadczeń. Według prognoz na 2025 rok, wskaźnik waloryzacji ma wynieść 5,52 procent, co oznacza, iż wszystkie świadczenia wzrosną proporcjonalnie. Najwyższe świadczenie zwiększy się o około 216 złotych, podczas gdy najniższe o 39 złotych.
Program jest wdrażany etapowo, co pozwala na systematyczne rozszerzanie grupy beneficjentów. Po objęciu wsparciem osób z punktacją 78-86 w 2025 roku, kolejny etap zaplanowany na 2026 rok włączy do programu osoby z przedziału 70-77 punktów. Takie stopniowe wprowadzanie zmian pozwala na płynną adaptację systemu i dokładną weryfikację potrzeb beneficjentów.
Istotnym elementem procesu jest trzymiesięczny termin na złożenie wniosku od momentu otrzymania decyzji o poziomie potrzeby wsparcia. Dotrzymanie tego terminu gwarantuje wypłatę świadczenia z wyrównaniem od daty ustalenia potrzeby wsparcia. To rozwiązanie zabezpiecza interesy osób z niepełnosprawnościami w okresie przejściowym między otrzymaniem decyzji a rozpoczęciem wypłat.
Nowy system znacząco różni się od wcześniejszych form wsparcia także tym, iż może być łączony z innymi świadczeniami, takimi jak renta socjalna czy świadczenia rodzinne. To kompleksowe podejście pozwala na lepsze dostosowanie pomocy do indywidualnych potrzeb każdej osoby z niepełnosprawnością.
Program przewiduje również możliwość składania wniosków przez pełnomocników lub przedstawicieli ustawowych, co jest szczególnie istotne dla osób, które ze względu na swoją niepełnosprawność mogą mieć trudności z samodzielnym dopełnieniem formalności.