Nie zatrzymuje ruchu, a wymienia tor. Poznaj PUN

Waży kilkaset ton, działa z precyzją chirurga i potrafi wymienić kilka kilometrów toru w zaledwie kilka dni – bez konieczności całkowitego zamykania linii. PUN, czyli Pociąg do Potokowej Wymiany Nawierzchni, to jeden z najnowocześniejszych elementów zaplecza technicznego PLK S.A. Dzięki niemu prace przebiegają szybciej, bezpieczniej i z mniejszym utrudnieniem dla podróżnych.

Zautomatyzowana wymiana nawierzchni torowej w kilka dni zamiast tygodni, ograniczony wpływ na bieżący ruch kolejowy i możliwość prowadzenia pociągów z większą prędkością niemal od razu po zakończeniu robót – właśnie takie efekty zapewnia wykorzystanie maszyny PUN. Polskie Linie Kolejowe S.A. intensyfikują ich zastosowanie w pracach utrzymaniowych i modernizacyjnych, stawiając na precyzję, wydajność i bezpieczeństwo.

Co to jest PUN?

PUN to potężna, wieloczłonowa maszyna torowa, która wykonuje złożone prace w sposób ciągły, przesuwając się po torze. W ramach jednego przejazdu maszyna demontuje starą nawierzchnię – szyny i podkłady – a następnie układa nowe elementy toru, wyrównuje je i stabilizuje. Działa jak zgrany zespół specjalistów, tyle iż z precyzją automatów. Dzięki tej technologii wymiana nawierzchni na kilku kilometrach toru może zająć zaledwie kilka dni. To znaczący krok naprzód w porównaniu z tradycyjnymi metodami, które wymagały kilkutygodniowego zamknięcia linii lub pracy etapami.

Szybciej, precyzyjniej, bezpieczniej

Maszyny PUN to nie tylko wydajność – to również bezpieczeństwo. Zautomatyzowany proces minimalizuje udział pracowników w niebezpiecznym środowisku. Prace prowadzone są w trybie dwuzmianowym, co pozwala maksymalnie skrócić czas ingerencji w infrastrukturę. Dzięki temu linia kolejowa może być szybciej przywrócona do ruchu – a często choćby nie trzeba jej całkowicie wyłączać z eksploatacji.

Co równie ważne – tor ułożony przez PUN spełnia wysokie wymagania i jest często gotowy do prowadzenia ruchu z większą prędkością niż wcześniej.

Gdzie pracuje PUN?

Tylko w pierwszej połowie 2025 roku maszyny PUN były wykorzystywane m.in. na trasach:

• Żywiec – Zwardoń, gdzie wymieniono około 37 km torów w trudnym, górskim terenie,

• Stary Sącz – Piwniczna – Rytro, gdzie po modernizacji prędkość pociągów wzrośnie z 50 km/h do choćby 90 km/h,

• Malbork – Elbląg, gdzie trwa wymiana obu torów na łącznej długości ok. 50 km w ramach kompleksowej rewitalizacji,

• Stawiany – Sława Wielkopolska, gdzie tor został ułożony z użyciem materiałów staroużytecznych i dostosowany do prędkości 120 km/h.

PUN-y wykorzystywane są zarówno w ramach dużych inwestycji modernizacyjnych, jak i prac utrzymaniowych prowadzonych przez jednostki PLK S.A. Jedna maszyna PUN ma długość choćby 600 metrów i umożliwia wymianę do 1000 metrów toru dziennie, a w sprzyjających warunkach choćby do 2000 metrów – to tempo nieosiągalne dla tradycyjnych metod wymiany torów.

Ciszej i szybciej – tor bezstykowy

Jednym z efektów zastosowania PUN jest zabudowa tzw. toru bezstykowego, w którym szyny są zgrzewane lub spawane na całej długości. Brak klasycznych połączeń oznacza:

• cichsze przejazdy pociągów (mniej hałasu dla mieszkańców i pasażerów),

• większą trwałość nawierzchni,

• wyższe prędkości jazdy.

Tor bezstykowy stał się dziś standardem w modernizowanej infrastrukturze kolejowej i nieodłącznym elementem nowoczesnego utrzymania i eksploatacji linii kolejowych.

Technologia, która realnie przyspiesza kolej

Zastosowanie maszyn PUN pozwala nie tylko skrócić czas napraw i ograniczyć ich wpływ na pasażerów, ale również zmniejszyć koszty eksploatacyjne w całym cyklu życia infrastruktury – mniej przerw w ruchu, bardziej efektywnie zarządzanie sprzętem, większa trwałość nawierzchni. Dodatkowo maszyny umożliwiają wykorzystanie materiałów regenerowanych – np. reprofilowanych szyn lub podkładów z innych projektów, co zwiększa efektywność gospodarowania materiałami. Poprzez automatyzację procesów oraz wykorzystanie materiałów regenerowanych, PLK S.A. obniżają koszty utrzymania sieci kolejowej i zmniejszają wpływ prowadzonych prac na środowisko. To realna korzyść dla budżetu i zrównoważonego transportu. Spółka planuje dalsze rozszerzanie zastosowania maszyn PUN – zarówno w pracach inwestycyjnych, jak i w pracach utrzymaniowych prowadzonych przez zakłady linii kolejowych.

foto: PKP Polskie Linie Kolejowe S.A