2 dni temu
Zmarł Marian Turski, wybitny historyk i ocalały z Holokaustu. Strażnik pamięci odszedł w wieku 98 lat.
Fot. Wojciech Grabowski, CC BY-SA 4.0 / Wikipedia
Marian Turski, jeden z ostatnich świadków Holokaustu, wybitny historyk, dziennikarz i działacz społeczny, zmarł 18 lutego 2025 roku w Warszawie. Jego odejście to ogromna strata dla polskiego życia publicznego i międzynarodowej społeczności zajmującej się upamiętnianiem ofiar Zagłady.
Marian Turski, urodzony jako Mosze Turbowicz w 1926 roku w Druskienikach, przeżył piekło II wojny światowej. Jako nastolatek został uwięziony w łódzkim getcie, a następnie deportowany do obozu Auschwitz-Birkenau. Przetrwał marsz śmierci do Buchenwaldu, a wyzwolenia doczekał w obozie w Terezinie w maju 1945 roku.
Przez ostatnie dekady niestrudzenie działał na rzecz zachowania pamięci o Zagładzie. Jako przewodniczący Rady Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN i członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej, odegrał kluczową rolę w kształtowaniu sposobu, w jaki kolejne pokolenia uczą się o Holokauście.
Jego ostatnie publiczne wystąpienie miało miejsce 27 stycznia 2025 roku, podczas 80. rocznicy wyzwolenia Auschwitz. Wcześniej, w 2020 roku, podczas 75. rocznicy, wygłosił pamiętne przemówienie, w którym ostrzegał przed obojętnością wobec zła, mówiąc: „Jeśli będziecie obojętni, jakieś Auschwitz spadnie wam z nieba”.
Turski był nie tylko świadkiem historii, ale również jej kronikarzem – od 1958 roku kierował działem historycznym tygodnika „Polityka”. Jego działalność została doceniona przez światowych przywódców – z okazji 90. urodzin otrzymał życzenia m.in. od prezydenta USA Baracka Obamy, kanclerz Niemiec Angeli Merkel i prezydenta Izraela Szimona Peresa.
Jego ostatnie lata były wypełnione intensywną działalnością publiczną. W 2019 roku przemawiał na forum ONZ, a w 2023 roku uczestniczył w państwowych obchodach 80. rocznicy powstania w getcie warszawskim. Do końca pozostał aktywnym głosem w debacie o pamięci historycznej i przeciwdziałaniu nietolerancji.
Odejście Mariana Turskiego to nie tylko strata wybitnego intelektualisty, ale przede wszystkim człowieka, który swoim życiem i działalnością pokazywał, jak ważne jest zachowanie pamięci o przeszłości dla budowania lepszej przyszłości.
