Wystawa „Od świtu do zmierzchu” to opowieść o drodze, jaką przebywa człowiek od chwili narodzin po śmierć. Dawniej najważniejszym momentom tej drogi towarzyszyły rytuały, których, szczególnie na wsi, bezwzględnie przestrzegano. Zwyczaje i obrzędy jednoczyły mieszkające pod jednym dachem, wielopokoleniowe rodziny. Podtrzymywanie tradycji dawało ich członkom poczucie bezpieczeństwa i ładu, łagodziło niepokój związany z tym, co niezbadane.
W obrzędach istotną rolę odgrywały konkretne przedmioty, takie same, mimo upływu lat. Były to między innymi: łóżko (miejsce porodu, konania łoże małżeńskie) czy stół przy którym celebrowano uroczystości, i te radosne, i smutne. Przy nim odbywało się przyjęcie z okazji chrztu, uczta weselna, poczęstunek po śmierci bliskiej osoby. Oprócz jedzenia, nieodłącznym elementem każdego poczęstunku był alkohol, którym wznoszono toasty za pomyślność nowo narodzonego dziecka, młodej pary czy bezpieczną drogę w zaświatach tych, którzy odeszli. istotną rolę w tych momentach przejścia odgrywały określone potrawy, stosowne do okazji stroje, ale też przedmioty codziennego użytku, które nabierały wówczas szczególnego znaczenia, jak okulary czy modlitewnik, które wkładano zmarłemu do trumny. Zarówno w momencie narodzin, jak też ślubu i śmierci, człowiekowi towarzyszyły rośliny, przede wszystkim zioła (napary mające ułatwić poród, wianek i bukiet panny młodej, okadzanie zmarłego dymem z ziół).
Autorki, Monika Janiel, Aleksandra Pluta i Urszula Szymak-Waśkiewicz, skupiły się na obrzędach rodzinnych towarzyszących narodzinom, zawarciu małżeństwa oraz śmierci, charakterystycznych dla mieszkańców wsi północno-wschodniej Polski, uwzględniając różnice w zwyczajach dwóch żyjących obok siebie społeczności – katolickiej i prawosławnej.
Większość wykorzystanych na wystawie przedmiotów pochodzi ze zbiorów Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej, część udostępniły osoby prywatne. W aranżacji przestrzeni ważne miejsce zajmują fotografie archiwalne, na których uwieczniono chrzciny, wesela i pogrzeby. Niektóre z nich, powiększone, pełnią funkcję tła.
Wystawę będzie można oglądać do połowy października. Będą jej towarzyszyć związane z tematem wydarzenia – dyskusje i warsztaty rodzinne.
źródło: PMKL
Źródło: Urząd Marszałkowski
