Nowy rok przyniósł znaczące zmiany w systemie wsparcia dla osób niepełnosprawnych w Polsce. Od 1 stycznia 2025 roku weszła w życie długo oczekiwana nowelizacja ustawy o rencie socjalnej, która wprowadza istotne udogodnienia finansowe dla osób całkowicie niezdolnych do pracy. Reforma ta stanowi jeden z najważniejszych kroków w kierunku poprawy sytuacji materialnej osób z niepełnosprawnościami w ostatnich latach.

Fot. Warszawa w Pigułce
Podniesienie limitu łączenia świadczeń
Kluczową zmianą, jaką wprowadza nowelizacja, jest podniesienie limitu łącznej kwoty zbiegu renty rodzinnej wypłacanej razem z rentą socjalną. Dotychczasowy limit wynoszący 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy zostaje podwyższony do 300%. W praktyce oznacza to, iż górna granica sumy kwot obu rent wzrasta z 3.561,92 zł do 5.342,88 zł, co daje beneficjentom dodatkowe 1.780,96 zł miesięcznie.
Ta zmiana jest szczególnie ważna dla osób, które z powodu niepełnosprawności od wczesnych lat życia nie mogły podjąć zatrudnienia i wypracować własnej emerytury. Dzięki nowelizacji, świadczeniobiorcy otrzymujący rentę socjalną w zbiegu z rentą rodzinną będą mogli liczyć na znacząco wyższe łączne świadczenie, co powinno przyczynić się do poprawy ich sytuacji materialnej i jakości życia.
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) już w styczniu rozpoczęła proces przeliczania wysokości rent socjalnych dla osób uprawnionych do świadczeń w zbiegu z rolniczą rentą rodzinną, które dotychczas miały ograniczaną wysokość pobieranych świadczeń do 200% (czyli do 3.561,92 zł). Beneficjenci otrzymają decyzje ustalające nową wysokość zbiegu świadczeń, a podwyższone świadczenia będą wypłacane automatycznie, bez konieczności składania dodatkowych wniosków.
Nowe świadczenie: dodatek dopełniający
Oprócz podniesienia limitu łączenia świadczeń, nowelizacja wprowadza również zupełnie nowe świadczenie pieniężne – dodatek dopełniający. Jest on skierowany do osób uprawnionych do renty socjalnej, które są całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji. Wprowadzenie tego dodatku stanowi odpowiedź na postulaty środowisk osób z niepełnosprawnościami, które od lat wskazywały na niewystarczającą wysokość świadczeń dla osób wymagających stałej opieki.
Dodatek dopełniający wynosi 2.520,00 zł miesięcznie, co stanowi znaczące wsparcie finansowe dla beneficjentów. Co istotne, kwota ta będzie podlegać corocznej waloryzacji, podobnie jak inne świadczenia emerytalno-rentowe. Pierwsza waloryzacja dodatku dopełniającego nastąpi już 1 marca 2025 roku, co oznacza, iż jego realna wartość będzie chroniona przed skutkami inflacji.
Prawo do dodatku dopełniającego przysługuje od 1 stycznia 2025 roku, jednakże warto zauważyć, iż pierwsza wypłata tego świadczenia nastąpi dopiero w maju 2025 roku. Oznacza to, iż świadczeniobiorcy otrzymają wówczas wyrównanie za okres od stycznia do maja 2025 roku, co może stanowić znaczącą jednorazową wypłatę.
Procedura uzyskania dodatku dopełniającego
W przypadku ubiegania się o dodatek dopełniający, procedura jest analogiczna jak w przypadku renty socjalnej – wnioski należy składać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). KRUS pełni jedynie rolę płatnika rent socjalnych wypłacanych w zbiegu z rolniczymi rentami rodzinnymi i wraz z tymi świadczeniami będzie również wypłacał dodatki dopełniające przyznane przez ZUS.
Istnieje jednak ważne udogodnienie dla świadczeniobiorców KRUS, którzy na dzień 1 stycznia 2025 roku posiadają orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji, wydane w postępowaniu orzeczniczym ZUS lub KRUS. Te osoby nie muszą składać wniosków o dodatek dopełniający. KRUS z urzędu przyzna im prawo do dodatku dopełniającego w styczniowych terminach płatności rent i zawiesi jego wypłatę do maja 2025 roku, o czym poinformuje świadczeniobiorców stosownym zawiadomieniem.
Ta automatyzacja procesu przyznawania dodatku dla osób już posiadających odpowiednie orzeczenia stanowi znaczące uproszczenie procedur administracyjnych i jest wyrazem dążenia do ułatwienia dostępu do świadczeń dla osób z niepełnosprawnościami.
Wpływ zmian na sytuację osób niepełnosprawnych
Wprowadzone zmiany w systemie rent socjalnych i nowy dodatek dopełniający stanowią istotny krok w kierunku poprawy sytuacji finansowej osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Łączny efekt tych zmian może być znaczący – osoby całkowicie niezdolne do pracy i do samodzielnej egzystencji, pobierające rentę socjalną w maksymalnej wysokości, mogą liczyć na świadczenia przekraczające 5.000 zł miesięcznie, a po doliczeniu dodatku dopełniającego – choćby ponad 7.500 zł.
Takie wsparcie finansowe może znacząco poprawić jakość życia osób z niepełnosprawnościami, umożliwiając im dostęp do lepszej opieki, rehabilitacji czy sprzętu medycznego. Może również zmniejszyć obciążenie finansowe rodzin opiekujących się osobami niesamodzielnymi, co jest szczególnie istotne w kontekście rosnących kosztów opieki długoterminowej.
Eksperci zwracają uwagę, iż wprowadzone zmiany, choć istotne, nie rozwiązują wszystkich problemów osób z niepełnosprawnościami. Wciąż potrzebne są dalsze działania w zakresie deinstytucjonalizacji opieki, zwiększania dostępności usług asystenckich czy rozwoju mieszkalnictwa wspomaganego. Niemniej jednak, podwyższenie świadczeń finansowych jest ważnym elementem budowy kompleksowego systemu wsparcia osób z niepełnosprawnościami.
Perspektywy na przyszłość
Nowelizacja ustawy o rencie socjalnej i wprowadzenie dodatku dopełniającego wpisują się w szerszy trend zmian w polityce społecznej wobec osób z niepełnosprawnościami. W ostatnich latach obserwujemy stopniowe odchodzenie od modelu opartego głównie na świadczeniach w kierunku bardziej kompleksowego wsparcia, uwzględniającego również aktywizację zawodową i społeczną osób z niepełnosprawnościami.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zapowiada dalsze zmiany w systemie wsparcia osób niepełnosprawnych, w tym reformę systemu orzecznictwa o niepełnosprawności, rozwój usług asystenckich oraz programy aktywizacji zawodowej dla osób z lekkim i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.
Istotne jest również, iż wprowadzone zmiany mają charakter systemowy i długofalowy. Mechanizm corocznej waloryzacji dodatku dopełniającego zapewnia, iż jego realna wartość będzie chroniona przed skutkami inflacji, co stanowi ważne zabezpieczenie dla beneficjentów w dłuższej perspektywie.
Podsumowanie
Nowelizacja ustawy o rencie socjalnej, która weszła w życie 1 stycznia 2025 roku, wprowadza dwie najważniejsze zmiany: podniesienie limitu łączenia renty socjalnej z rentą rodzinną z 200% do 300% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy oraz wprowadzenie nowego świadczenia – dodatku dopełniającego w wysokości 2.520,00 zł miesięcznie dla osób całkowicie niezdolnych do pracy i do samodzielnej egzystencji.
Zmiany te stanowią istotny krok w kierunku poprawy sytuacji materialnej osób z niepełnosprawnościami, szczególnie tych wymagających stałej opieki. Automatyzacja procesu przyznawania dodatku dopełniającego dla osób już posiadających orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji świadczy o dążeniu do uproszczenia procedur administracyjnych i ułatwienia dostępu do świadczeń.
Osoby zainteresowane szczegółowymi informacjami dotyczącymi zasad ustalania prawa i obliczania wysokości dodatku dopełniającego mogą uzyskać je w jednostkach organizacyjnych ZUS i KRUS. Podstawą prawną wprowadzonych zmian jest ustawa z dnia 27 września 2024 r. o zmianie ustawy o rencie socjalnej oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2024 r. poz. 1615).
Reforma systemu rent socjalnych i wprowadzenie dodatku dopełniającego to dobra wiadomość dla osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin, stanowiąca istotny krok w kierunku budowy bardziej sprawiedliwego i efektywnego systemu wsparcia dla najsłabszych członków społeczeństwa.