11 godzin temu
Polska stoi u progu jednej z największych operacji pomocowych w historii kraju, która już od czwartego czerwca przyniesie konkretne wsparcie finansowe dziesiątkom tysięcy osób z niepełnosprawnościami w całej Polsce. System świadczeń wspierających, który został wprowadzony przez rząd Donalda Tuska, osiąga pełną moc operacyjną, przekazując na konta beneficjentów kwoty sięgające choćby ponad czterech tysięcy złotych miesięcznie, bez konieczności spełniania jakichkolwiek kryteriów dochodowych czy majątkowych.
fot. Warszawa w Pigułce
Ta rewolucyjna forma pomocy państwowej wyróżnia się na tle innych programów społecznych przede wszystkim brakiem jakichkolwiek ograniczeń związanych z sytuacją finansową beneficjentów lub ich rodzin. Oznacza to, iż osoby uprawnione do świadczenia wspierającego mogą otrzymywać te środki niezależnie od tego, czy pracują zawodowo, prowadzą własną działalność gospodarczą, czy otrzymują inne świadczenia emerytalno-rentowe. Ten przełomowy mechanizm został zaprojektowany tak, aby rzeczywiście wspierać osoby z niepełnosprawnościami w ich codziennym funkcjonowaniu, a nie penalizować ich za podejmowane próby aktywności zawodowej lub społecznej.
System świadczeń wspierających funkcjonuje w Polsce od stycznia 2024 roku, ale jego pełna implementacja odbywa się stopniowo w trzech kluczowych etapach, które mają zapewnić sprawne wdrożenie programu i uniknięcie problemów organizacyjnych charakterystycznych dla innych masowych programów społecznych. Pierwszy etap, który rozpoczął się na początku 2024 roku, objął osoby z najwyższymi poziomami potrzeby wsparcia, czyli te które w skali od siedemdziesięciu do stu punktów uzyskały wynik od osiemdziesięciu siedmiu do stu punktów. Te osoby, które wymagają najbardziej intensywnego wsparcia w codziennym funkcjonowaniu, jako pierwsze otrzymały dostęp do nowego systemu pomocy.
Drugi etap programu, który wszedł w życie z początkiem 2025 roku, znacząco rozszerzył krąg beneficjentów o osoby z niepełnosprawnościami, których poziom potrzeby wsparcia mieści się w przedziale od siedemdziesięciu ośmiu do osiemdziesięciu sześciu punktów. To oznacza, iż tysiące dodatkowych osób w całej Polsce otrzymały dostęp do comiesięcznego wsparcia finansowego, które może istotnie poprawić jakość ich życia i umożliwić większą niezależność w codziennym funkcjonowaniu.
Planowany na początek 2026 roku trzeci i ostatni etap implementacji programu obejmie pozostałą grupę osób uprawnionych, czyli te z poziomem potrzeby wsparcia od siedemdziesięciu do siedemdziesięciu siedmiu punktów. Po pełnym wdrożeniu wszystkich etapów programu łączna liczba beneficjentów może osiągnąć setki tysięcy osób, co czyni to przedsięwzięcie jednym z największych programów pomocowych w historii polskiego systemu zabezpieczenia społecznego.
Wysokość wypłacanego świadczenia wspierającego została bezpośrednio powiązana z wysokością renty socjalnej, co zapewnia automatyczną waloryzację i ochronę realnej wartości pomocy przed inflacją. Od pierwszego marca 2025 roku, wraz z coroczną waloryzacją renty socjalnej, która wzrosła do poziomu tysiąca osiemset siedemdziesięciu ośmiu złotych i dziewięćdziesięciu jeden groszy, automatycznie zwiększyły się również kwoty świadczenia wspierającego. Najniższa możliwa wysokość tego świadczenia wynosi w tej chwili siedemset pięćdziesiąt jeden złotych i pięćdziesiąt sześć groszy miesięcznie, podczas gdy maksymalna kwota może sięgać czterech tysięcy stu trzydziestu trzech złotych i sześćdziesięciu groszy miesięcznie.
Konkretna wysokość świadczenia przyznawanego poszczególnym beneficjentom zależy bezpośrednio od poziomu potrzeby wsparcia określonego przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności w oficjalnej decyzji. System został zaprojektowany w sposób progresywny, gdzie osoby z wyższymi potrzebami wsparcia otrzymują proporcjonalnie wyższe kwoty pomocy. Osoby z najwyższym poziomem potrzeby wsparcia, od dziewięćdziesięciu pięciu do stu punktów, otrzymują świadczenie w wysokości dwustu dwudziestu procent renty socjalnej, co w tej chwili oznacza kwotę przekraczającą cztery tysiące złotych miesięcznie.
Osoby z poziomem wsparcia od dziewięćdziesięciu do dziewięćdziesięciu czterech punktów otrzymują świadczenie w wysokości stu osiemdziesięciu procent renty socjalnej, podczas gdy beneficjenci z oceną od osiemdziesięciu pięciu do osiemdziesięciu dziewięciu punktów mogą liczyć na sto dwadzieścia procent tej kwoty bazowej. System stopniowo redukuje wysokość świadczenia dla osób z niższymi potrzebami wsparcia, ale choćby minimalna kwota stanowi znaczące wsparcie finansowe dla beneficjentów.
Organizacja wypłat świadczenia wspierającego została powierzona Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, co zapewnia wykorzystanie już istniejącej, sprawdzonej infrastruktury administracyjnej i systemów informatycznych. ZUS realizuje wypłaty w ściśle określonych terminach kalendarzowych, które zostały rozłożone na różne dni miesiąca w celu równomiernego rozłożenia obciążenia systemu bankowego i zapewnienia płynności procesów finansowych. Świadczenia są przekazywane na konta beneficjentów drugiego, czwartego, siódmego, dziewiątego, dwunastego, czternastego, szesnastego, osiemnastego, dwudziestego i dwudziestego drugiego dnia każdego miesiąca.
Wszystkie wypłaty świadczenia wspierającego realizowane są wyłącznie w formie bezgotówkowej, co oznacza, iż beneficjenci muszą posiadać konto bankowe, na które będą przekazywane środki. Ta procedura nie tylko zwiększa bezpieczeństwo transferów finansowych, ale również umożliwia lepszą kontrolę i monitoring wydatkowania środków publicznych. Beneficjenci wskazują numer swojego konta bankowego już na etapie składania wniosku o przyznanie świadczenia, co pozwala na automatyczne realizowanie miesięcznych wypłat bez konieczności dodatkowych formalności.
Proces uzyskania prawa do świadczenia wspierającego wymaga przejścia przez dwuetapową procedurę administracyjną. Pierwszym krokiem jest uzyskanie odpowiedniej decyzji od wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, który ocenia poziom potrzeby wsparcia danej osoby w skali punktowej. Ta ocena jest przeprowadzana na podstawie kompleksowej analizy stanu zdrowia, możliwości funkcjonalnych i potrzeb wsparcia w codziennym życiu. Dopiero po uzyskaniu pozytywnej decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia na odpowiednim poziomie punktowym osoba może złożyć wniosek o przyznanie świadczenia wspierającego do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Świadczenie wspierające jest przyznawane od miesiąca, w którym został złożony wniosek o jego przyznanie, i wypłacane przez cały okres ważności decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Oznacza to, iż beneficjenci otrzymują comiesięczne wsparcie do końca miesiąca, w którym upływa termin ważności ich decyzji orzeczniczej. Po wygaśnięciu decyzji konieczne jest ponowne przejście przez procedurę orzeczniczą i złożenie nowego wniosku o świadczenie.
Statystyki dotyczące funkcjonowania programu w pierwszym roku jego działania pokazują imponującą skalę pomocy udzielanej przez państwo polskie osobom z niepełnosprawnościami. Według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w okresie od stycznia do listopada 2024 roku świadczenie wspierające otrzymało siedemdziesiąt tysięcy czterysta osób, a łączna kwota wypłaconych środków wyniosła ponad dwa miliardy dwieście trzydzieści jeden milionów złotych. Te liczby pokazują, iż program rzeczywiście dotarł do znacznej grupy osób potrzebujących wsparcia i stanowi realną pomoc w poprawie ich sytuacji życiowej.
Wprowadzenie świadczenia wspierającego stanowi część szerszej reformy systemu orzecznictwa o niepełnosprawności w Polsce, która ma na celu odejście od tradycyjnego modelu opartego na stopniach niepełnosprawności na rzecz bardziej nowoczesnego podejścia oceniającego rzeczywiste potrzeby wsparcia poszczególnych osób. Ten nowy model lepiej odpowiada na zróżnicowane potrzeby osób z niepełnosprawnościami i pozwala na bardziej precyzyjne dopasowanie form pomocy do rzeczywistych wymagań każdego beneficjenta.
Brak kryteriów dochodowych w przypadku świadczenia wspierającego stanowi przełomową zmianę w polskim systemie pomocy społecznej, który tradycyjnie uzależniał większość form wsparcia od sytuacji materialnej beneficjentów lub ich rodzin. Ta innowacja oznacza, iż osoby z niepełnosprawnościami nie są penalizowane za podejmowanie aktywności zawodowej czy osiąganie dochodów, co może zachęcać do większej aktywności społecznej i zawodowej w ramach indywidualnych możliwości.
Perspektywy dalszego rozwoju systemu świadczeń wspierających wskazują na możliwość kolejnych rozszerzeń programu oraz dostosowywania jego parametrów do zmieniających się potrzeb beneficjentów. Regularna waloryzacja kwot świadczeń zapewnia utrzymanie ich realnej wartości, podczas gdy stopniowe rozszerzanie kręgu uprawnionych osób może w przyszłości objąć jeszcze większą liczbę osób z niepełnosprawnościami wymagających różnych form wsparcia w codziennym funkcjonowaniu.
