Piotrków u schyłku panowania Jagiellonów. Jakie miasto królewskie dawało dochody?

Miejskie dochody i podatki opłacali wszyscy, którzy mieli w mieście domy kramy czy warsztaty. Wyjątkiem była szlachta. Jej dworki choćby te wzniesione na gruncie miejskim, nie opłacały czynszu.

https://trybunalski.pl/wiadomosci/byl-legendarnym-dyrektorem-piomy-co-piotrkow-zawdziecza-tadeuszowi-nowakowskiemu/ccCjRuvpNVyLwWBokbAG

Dochody z królewskiego miasta

U schyłku panowania dynastii Jagiellonów w 1569 roku w Piotrkowie odbyła się pierwsza lustracja miasta Piotrkowa. Opisuje nie tylko stan miasta, ale i dochody, jakie czerpano z różnego rodzaju działalności mieszczan. W wykazie znalazły się opłaty pobierane w Piotrkowie przez starostę.

Jedna szósta opłat przechodziła na rzecz wójta. Król, oprócz wójtowskich, miał wtedy z miasta ogólny dochód w wysokości 1318 zł 18 groszy i 7 denarów.

Według spisu z 1569 roku wiadomo, iż za Ratusz piotrkowski płacono 16 zł czynszu. Opłaty pobierano także w postaci piwa stacyjnego, co oznaczało obowiązek dostarczania co miesiąc po beczce piwa na potrzeby starościńskie. Piwa stacyjnego zapisano beczek dwie, każda beczka po 21 groszy.

Opłata dla starosty wnoszona była też w zbożu. Należało się 16 korcy, po 8 groszy za korzec. Do tego miar słodowych 1802. Każda miara słodowa wyceniona na 15 groszy.

Dochód starosty brał się także z ośmiu jatek rzeźniczych, które płaciły czynsz po 1 zł i 24 gr. Z tak zwanego targowego i jarmarcznego - 28 zł i 3 gr. Opłacały się także karczmy. Każda z 55 odprowadzała po 1 groszu. Od 135 piwowarów w Piotrkowie także zbierano czynsz po 1 groszu, ale od piekarzy już po 6 groszy. Było ich wówczas w mieście 11.

Czynsz od domów wynosił 1 grosz, a było ich wtedy w Piotrkowie 182. Płacili tylko mieszczanie. W Piotrkowie bowiem istniał przywilej, iż dwory szlacheckie na gruncie miejskim, żadnego czynszu nie opłacały. Nie miało nad nimi zwierzchnictwa ani miasto, ani starostwo.

Domy szlacheckie cieszyły się jeszcze jednym przywilejem. Były rodzajem azylu, gdzie się sięgała władza miejska ani starościńska. Mogły udzielać schronienia ściganym przez prawo.

https://trybunalski.pl/wiadomosci/od-stu-lat-jest-obecna-w-panoramie-piotrkowa-to-charakterystyczny-punkt-w-miescie-zdjecia/tRLFrSVDTLUSapQDXzgo

Piotrków w czasach Zygmunta Augusta

W Piotrkowie doszło do elekcji króla Zygmunta Augusta. W grudniu 1529 roku, Zygmunt Stary wspólnie ze swoją żoną Boną Sforzą nakłonili zebrane możnowładztwo i szlachtę do wyboru na kolejnego króla Polski ich syna.

Po wymuszonej elekcji małoletniego syna królewskiego, król Zygmunt wydał dwie ustawy w 1530 i 1538 r., potwierdzając w nich elekcję jako instytucję prawnoustrojową. Król określił zasady, na których miała być ona być przeprowadzona.

Z kolei 31 października 1548 r. sejm zwołany do Piotrkowa ustosunkował się do konfliktu między szlachtą i Zygmuntem Augustem na tle jego małżeństwa z Barbarą Radziwiłłówną. Zawarcie związku małżeńskiego przez króla bez zasięgnięcia rady senatorów, uznano jako naruszenie prawa pospolitego i zgłaszano jako postulat egzekucji praw.

Na sejmie zwołanym do Piotrkowa obrady toczono w zamku królewskim. Rozpętała się awantura, podczas której posłowie występowali jawnie przeciwko królewskiej małżonce Barbarze, namawiając króla do unieważnienia małżeństwa.

Kronikarze donoszą, iż posłowie na kolanach mieli króla prosić, ale nic nie wskórali. Zygmunt August zagroził z kolei, iż gotów zrzec się korony królewskiej i wyjechać na Litwę.