Pomnik Wincentego Witosa w Tarnowie: historia powstania

Pomnik Wincentego Witosa w Tarnowie to jedno z ważniejszych miejsc pamięci, upamiętniających jedną z najbardziej znanych postaci polskiego ruchu ludowego. Znajduje się na Placu Drzewnym przy ulicy Lwowskiej. Odsłonięty 8 października 1988 roku, symbolizuje hołd złożony przez tarnowskich ludowców temu wybitnemu politykowi i działaczowi społecznemu, który trzykrotnie pełnił funkcję premiera Polski i był jednym z liderów ruchu chłopskiego w XX wieku.

Historia powstania pomnika

Idea uczczenia Wincentego Witosa w Tarnowie sięga lat 80. XX wieku, kiedy to tarnowscy działacze ludowi, na czele ze Stanisławem Mierzwą, dążyli do upamiętnienia tej postaci. Pierwszy krok w kierunku budowy pomnika podjęto 9 października 1980 roku podczas Zaduszek Witosowych w Wierzchosławicach, rodzinnej miejscowości Witosa. Wówczas powołano Społeczny Komitet Budowy Pomnika Wincentego Witosa w Tarnowie.

Proces budowy pomnika przebiegał równolegle z innymi inicjatywami mającymi na celu upamiętnienie Witosa, w tym z budową pomnika w Warszawie, odsłoniętego w 1985 roku. Wysiłki lokalnych działaczy ludowych, a także wsparcie finansowe od różnych instytucji, pozwoliły na realizację projektu w Tarnowie trzy lata później.

Projekt pomnika

Autorem projektu rzeźby był doc. Józef Potępa z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, a za adaptację przestrzeni wokół pomnika odpowiadali architekt Julian Klimek z Krakowa oraz inż. Inga Kłosowicz z Tarnowa. Pomnik ma imponującą wysokość 6,15 metra, z czego sama postać Witosa mierzy 4,5 metra, a cokół 1,65 metra. Ważąca 3,5 tony figura została odlana w brązie, a umieszczona na granitowym postumencie.

Projekt Potępy przedstawia Wincentego Witosa jako trybuna ludowego, człowieka, który wzywał do walki o prawa obywatelskie, równość i demokrację. Jak wspominał jeden z zaangażowanych w projekt działaczy, Edward Kaleta, „pomnik musi emanować siłą i ciągłą walką o prawdę, oddając chłopski upór, którego byle wiatr nie zdmuchnie”.

Fot. Magdalena Krzemień-Króll

Uroczystość odsłonięcia

Odsłonięcie pomnika odbyło się 8 października 1988 roku, a uroczystość zbiegła się z obchodami 70. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Uroczystości rozpoczęła msza święta odprawiona na Placu Katedralnym przez arcybiskupa Jerzego Ablewicza, po której delegacja wręczyła ordynariuszowi diecezji tarnowskiej miniaturową wersję pomnika. Wydarzenie zgromadziło około 8 tysięcy ludzi, w tym wielu chłopów, którzy przynieśli ze sobą ponad 300 sztandarów, manifestując powrót do idei Witosa.

Odsłonięcia pomnika dokonali delegaci m.in. wnuczęta Wincentego Witosa, Joanna Steindel i Wincenty Stawarz, a także Franciszek Kieć, Kazimierz Rzeźnik z Wierzchosławic, Stanisław Partyła i Józef Kozioł. W swym przemówieniu Franciszek Kieć podkreślił rolę Witosa w kształtowaniu świadomości politycznej polskiego chłopstwa, mówiąc: „Witos związał Polskę z ludem, a lud z Polską”.