Pozostałości po państwowych taksówkach

Trwa prywatyzacja Miejskiego Przedsiębiorstwa Taksówkowego w Warszawie. Były to ostatnie państwowe taksówki w Polsce. W tej działalności, także w okresie Polski Ludowej, dominowali prywaciarze. Jednak w kilku miastach udało się stworzyć państwowe taksówki, które pod niektórymi względami były wręcz wyznacznikami dla innych. Istniała też państwowa otoczka nad prywatnymi taksówkami w postaci obowiązkowych zrzeszeń. Zobaczmy, co z tego zostało.

Miejskie przedsiębiorstwa taksówkowe
Państwowe przedsiębiorstwa taksówkowe istniały tylko w kilku miastach. Miejskie przedsiębiorstwa taksówkowe założono w Warszawie, Poznaniu i Bytomiu. Wojewódzkie przedsiębiorstwa taksówkowe powstały w Gdańsku i Katowicach, gdzie obsługiwały nie tylko jedno miasto. Przedsiębiorstwo z Warszawy uchodziło za wzorcowe. Wiele zasad wypracowanych w MPT Warszawa przenoszono na pozostałe MPT, w tym te dotyczące regulacji pracowniczych czy znakowania. Niektóre źródła wspominają jeszcze o komunalnych przedsiębiorstwach taksówkowych w Krakowie i Szczecinie, ale szczegółów brak i prawdopodobnie uległy rozwiązaniu jeszcze w latach 1960. Planowano też utworzyć przedsiębiorstwo taksówkowe w Rybniku. W części miast państwowe taksówki były tworzone w miejskich przedsiębiorstwach komunikacyjnych. zwykle były to jednak kilkuletnie epizody, nad którymi nie przykładano należytej staranności, a nie trwała polityka rugowania prywaciarzy. Po 1989 roku taksówkarzy wypchnięto na samozatrudnienie, także w przedsiębiorstwach państwowych, niemniej te były w dalszym ciągu bardziej korzystne.

Miejskie Przedsiębiorstwo Taksówkowe w Poznaniu zlikwidowano w 1991 roku, ostatecznie w 1996 roku. W siedzibie działała myjnia i wulkanizacja, ale później miejsce zostało przejęte przez dewelopera, który postawił tam osiedle. kilka wiadomo o Przedsiębiorstwie Usług Motoryzacyjnych i Taksówkowych „Radio Taxi” w Bytomiu. Jest wymieniane jako podległe władzom wojewódzkim w 1988 roku, a później jako zlikwidowane, ale bliższych szczegółów, jak choćby adres, brakuje.

W 1995 roku zlikwidowano Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Taksówkowe w Gdańsku. Według źródeł, miejskie taksówki jednak zlikwidowano już w 1970 roku. Na bazie WPT powstało przedsiębiorstwo prywatne, działające do dzisiaj i o dziwo zachowujące znak oraz częściowo nazwę. Wciąż prowadzona jest działalność warsztatowa. Przedsiębiorstwo w tej chwili prowadzi podstawową stację kontroli pojazdów, naprawy mechaniczne i oponiarskie, obsługę klimatyzacji i usługi oznakowania drogowego. Ponad to, dawniej, prowadziło okręgową stację kontroli pojazdów, stację paliw i wynajem pomieszczeń. W 2017 roku wielka baza przedsiębiorstwa została sprzedana prywatnemu deweloperowi, który na jej miejscu postawił osiedle. WPT przeniosła swoją siedzibę do budynków byłej Spółdzielni Pracy „Portowianka”, gdzie prowadzi działalność do dzisiaj.

Długo istniało Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Taksówkowe w Katowicach, później zmienione na Miejskie Przedsiębiorstwo Taksówkowe. Prowadziło działalność w następujących miastach: Katowice, Będzin, Chorzów, Jaworzno, Mysłowice, Mikołów, Tychy, Siemianowice Śląskie, Zabrze. Nie uległo komunalizacji i cały czas podlegało rządowi za pośrednictwem wojewody. Rozważano prywatyzację w 2005 roku, gdzie chęć zakupu państwowego MPT Katowice zgłassiło… państwowe MPT Warszawa. Warszawa przedstawiła podobno najlepszą ofertę przejęcia Katowic i jako jedyni chętni byli jednoznacznie za utrzymaniem dotychczasowej działalności taksówkowej. Zrobiło się zamieszanie, taksówkarzom nie spodobały się wyższe standardy usług, a w międzyczasie wyszła sprawa ukrycia działki w majtku MPT Katowice i sprawa przepadła. Dopiero w 2007 roku MPT Katowice zostało przekształcone z przedsiębiorstwa państwowego w spółkę handlową. W latach 2011-2012 nastąpiła prywatyzacja – MPT Katowice sprzedano spółce jednego z najbogatszych ludzi w kraju z Bytomia, którego nazwisko przewija się w nie do końca jasnych okolicznościach: działalność na szkodę przedsiębiorstw państwowych, przejmowanie gruntów państwowych (korty tenisowe, tereny PKS), sprzedaż luksusowych samochodów. W ciągu kilku lat spółka całkowicie zmieniła profil na działalność deweloperską, a działalność taksówka pod dotychczasowym znakiem i numerem przejęła inna spółka. Z czasem i ona zaprzestała działalności – w sieci ostatnie ślady działalności w są w 2019 roku, numer telefonu został zlikwidowany. w tej chwili w miejscu siedziby działa kilka niewielkich firm, w tym wypożyczalnia samochodów. Dużą część bazy zajęła nowo postawiona droga, a reszta została zburzona.

Najdłużej działa Miejskie Przedsiębiorstwo Taksówkowe w Warszawie. Dopiero w 2012 roku zostało pozbawione majątku. Wtedy zlikwidowano działalność stacji paliw, myjni, stacji kontroli pojazdów, zakładu napraw samochodów, pomocy drogowej. Zlikwidowano, zamknięto lub sprzedano: siedzibę przy Ul. Nowoopaczewskiej 11 z Serwisem Motoryzacyjnym Ochota, Serwis Motoryzacyjny Praga przy Ul. Wojciecha Chrzanowskiego 4, Ośrodek Wypoczynkowy w Wiartlu Małym. Serwis Motoryzacyjny Ochota został kupiony przez dewelopera, który zbudował tam osiedle. Serwis Motoryzacyjny Praga został zreprywatyzowany – główny budynek bazy stoi opuszczony, na terenie działa kilka małych firm motoryzacyjnych, jak stacja kontroli pojazdów i myjnia. Doprowadzono do tego, iż MPT Warszawa nie posiada żadnych nieruchomości. Majątkiem pozostał znak i nazwa MPT oraz własne postoje: Dworzec Centralny (na zdjęciu wyżej), Dworzec Zachodni Autobusowy, Dworzec Zachodni PKP, Dworzec Zachodni Biurowiec, Lotnisko Okęcie, Szpital na Banacha, Szpital MSW, Szpital Bielański, Klub „Sen”, Klub „Selavi”, dawniej Hotel „Jan III Sobieski” i Hotel „Lot”. Na Lotnisku Okęcie działa Biuro Obsługi Klienta. MPT obsługuje także popularne kluby, teatry, hotele, restauracje i wiele innych. Planowano na pętlach autobusowych utworzyć 3-miejscowe postoje i ogólnie lepiej powiązać z komunikacją zbiorową. Najcenniejsza jest chyba marka. Będąc własnością państwową, taksówki MPT zyskały status zaufania publicznego. Znak MPT wciąż budzi sympatię wielu mieszkańców Warszawy, a same przedsiębiorstwo wciąż wyróżnia się od prywaciarzy dobrym poziomem usług. Przez wiele lat taksówki MPT w tak newralgicznych miejscach jak Dworzec Centralny i Port Lotniczy Okęcie, były bezpieczną przystanią pośród mafii taksówkowych oszustów. Znak MPT jest wręcz jednym z symboli Warszawy. Na początku 2021 roku MPT Warszawa włączono do Miejskich Zakładów Komunikacyjnych. w tej chwili (sierpień-listopad 2021) trwa włączanie MPT w struktury prywaciarza, a do końca brzeźnia 2022 planowane jest całkowite wygaszenie działalności taksówkowej w strukturach miejskich. Prawdopodobnie zostanie już tylko znak MPT w prywatnym zrzeszeniu.

Znak i nazwa miejskiego przedsiębiorstwa taksówkowego był na tyle atrakcyjny, iż w wielu miastach zostały tak ponazywane prywatne zrzeszenia, tworzone w larach 1990. i później. Próbowano choćby robić coś w stylu ogólnopolskiej sieci MPT, do której miały należeć państwowe MPT Warszawa i Katowice oraz prywatne MPT w miastach: Bydgoszcz, Słupsk, Koszalin, Gniezno, Wrocław, Bielsko-Biała, Tychy, Kraków, Rzeszów, Lublin, Łódź, Białystok, Olsztyn. W wielu innych miastach także działają prywatne zrzeszenia i przedsiębiorstwa taksówkowe pod nazwą miejskie przedsiębiorstwo taksówkowe, często też ze znakami tożsamymi z MPT Warszawa.

Wybierając firmę taksówkową, powinniśmy uwzględniać te nazwane miejskimi przedsiębiorstwami taksówkowymi.

Zrzeszenia transportu prywatnego
Dominującą formą taksówek, także w okresie Polski Ludowej, były taksówki prywatne. Popyt na taksówki znacznie przewyższał podaż, toteż choćby w miastach z państwowymi przedsiębiorstwami taksówkowymi równolegle działały taksówki prywatne. Okresowo były też taksówki spółdzielcze, ale było to krótko i nie ma żadnych szczegółów, które spółdzielnie prowadziły działalność taksówkową. Nad taksówkami prywatnymi istniała jednak „państwowa czapa” – miały one obowiązek wstępować do zrzeszeń handlu i usług, a w razie wyodrębnienia osobnego zrzeszenia – do zrzeszenia transportu prywatnego.

Po 1989 roku zrzeszenia transportu prywatnego przekształciły się dobrowolne zrzeszenia. Prywatne przewozy towarowe wystąpiły z nich, zostały tylko taksówki, a w kilku miejscach również małe autobusy. W wielu miejscowościach zrzeszenia transportu prywatnego w dalszym ciągu działają, czasami są określane po zachodniacku korporacjami, używają też różnych nazw handlowych taksówek. Niektóre z nich wciąż dzierżą tradycje z okresu Polski Ludowej, mają sztandary i standardowe logo z kierownicą.Zrzeszeniem transportu prywatnego przydzielano numery telefonu 96 22, który później zmieniono na 196 22. W zależności od byłego miasta obwodowego, można go poprzedzić numerem kierunkowym.

Wybierając firmę taksówkową, powinniśmy uwzględniać te nazwane zrzeszeniami transportu prywatnego lub posługujące się numerem 196 22.

Numer telefonu 919
Dla zamawiania taksówek z państwowych przedsiębiorstw taksówkowych, w całym kraju przyjęto numer telefonu 919. W wielu miejscach numer ten pozostawał bez obsługi, z racji iż tylko w kilku miastach utworzono państwowe przedsiębiorstwa taksówkowe. W latach 1990. zaczęto ten numer przydzielać firmom prywatnym, niekoniecznie nazywających się miejskimi przedsiębiorstwami taksówkowymi, ale w jakiś sposób próbującymi nawiązać do tradycji tego numeru. Numer ten zmieniał się na 91 91, a ostatecznie na 191 91. W zależności od byłego miasta obwodowego, można go poprzedzić numerem kierunkowym.Wybierając firmę taksówkową, możemy uwzględniać te posługujące się tym numerem, szczególnie jeżeli również nazwą nawiązują do tradycji miejskich przedsiębiorstw taksówkowych.

Postoje taksówek
W mniejszych miastach, gdzie nie ma zrzeszeń lub radiofonizacji, tradycyjnym sposobem wezwania taksówki było zadzwonienie na postój taksówek, gdzie znajdowała się budka telefoniczna przy pierwszej oczekującej taksówce. Takie rozwiązanie stosowane jest do dzisiaj. Bywa, iż taką budkę telefoniczną obsługują władze terytorialne. Jest to dobry sposób na wybór taksówki, gdzie nie ma miejskiego przedsiębiorstwa taksówkowego, zrzeszenia transportu prywatnego ani numeru 191 91. Jednak w ostatnim czasie postoje taksówek są likwidowane lub pozostawiane bez telefonu, mimo iż to wciąż wygodna forma korzystania.