22 godzin temu
Polski system wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami wkracza w nową erę dzięki programowi, który przynosi realną i bezprecedensową pomoc finansową. Od 2 maja 2025 roku rozpoczyna się kolejna transza wypłat świadczenia wspierającego, które wyróżnia się na tle innych programów socjalnych swoją znaczącą wysokością sięgającą choćby 4133 złotych miesięcznie. Ta rewolucyjna inicjatywa wprowadza zupełnie nową jakość do polskiego systemu zabezpieczenia społecznego, oferując pomoc bez względu na sytuację materialną beneficjentów.
Fot. Warszawa w Pigułce
Nowe świadczenie stanowi odpowiedź na długoletnie postulaty środowisk osób z niepełnosprawnościami oraz ich rodzin, którzy od lat walczyli o godne i adekwatne wsparcie finansowe. Program został zaprojektowany z myślą o dorosłych osobach z niepełnosprawnościami, które ukończyły 18 rok życia i wymagają wsparcia w codziennym funkcjonowaniu. Jego wprowadzenie uznawane jest przez ekspertów polityki społecznej za przełomowy moment w historii polskiego systemu zabezpieczenia społecznego.
Fundamentalną cechą świadczenia wspierającego, która odróżnia je od większości dotychczasowych form pomocy, jest całkowity brak kryterium dochodowego. Oznacza to, iż wysokość wsparcia nie jest w żaden sposób uzależniona od zarobków czy majątku wnioskodawcy, co eliminuje jedną z najpoważniejszych barier w dostępie do pomocy państwa. Ta zasada odzwierciedla nowoczesne podejście do niepełnosprawności, uznające, iż potrzeba wsparcia wynika bezpośrednio z ograniczeń funkcjonalnych, a nie z sytuacji ekonomicznej osoby.
Aby skorzystać z programu, należy spełnić kilka podstawowych warunków. Przede wszystkim wnioskodawca musi posiadać obywatelstwo polskie, innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub należącego do Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA). Program nie wyklucza jednak cudzoziemców spoza tych obszarów – mogą oni również ubiegać się o świadczenie, pod warunkiem legalnego pobytu na terytorium Polski oraz posiadania dostępu do polskiego rynku pracy. Niezbędnym wymogiem jest także faktyczne zamieszkiwanie na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.
Kluczowym elementem w procesie kwalifikacji do świadczenia wspierającego jest posiadanie odpowiednio wysokiego poziomu potrzeby wsparcia, wyrażonego w punktach. System ten wprowadza innowacyjne podejście do oceny niepełnosprawności, odchodząc od tradycyjnego modelu orzekania o stopniu niepełnosprawności na rzecz określania faktycznych potrzeb w zakresie wsparcia w codziennym funkcjonowaniu. Do otrzymania świadczenia kwalifikują się osoby, które uzyskały od 70 do 100 punktów w tej skali.
Program jest wdrażany etapowo, co pozwala na jego stopniowe rozszerzanie na kolejne grupy osób z niepełnosprawnościami. Od stycznia 2024 roku świadczenie było dostępne dla osób z najwyższym poziomem potrzeby wsparcia, czyli tych, które otrzymały od 87 do 100 punktów. Z początkiem bieżącego roku, w styczniu 2025, program został rozszerzony na osoby z poziomem 78-86 punktów. Kolejny etap planowany jest na styczeń 2026 roku, kiedy to świadczenie obejmie również osoby z poziomem 70-77 punktów. Taka systematyczna implementacja zapewnia płynne wprowadzanie programu i umożliwia stopniowe dostosowywanie procedur administracyjnych do rosnącej liczby beneficjentów.
Proces ubiegania się o świadczenie wspierające składa się z dwóch wyraźnie wyodrębnionych etapów. Pierwszym krokiem jest złożenie wniosku do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności (WZON), działającego przy adekwatnym terytorialnie wojewodzie. Na podstawie kompleksowej oceny funkcjonalnej, WZON wydaje decyzję ustalającą dokładny poziom potrzeby wsparcia wyrażony w punktach. Co istotne, decyzja ta wydawana jest na taki sam okres, na jaki osoba wnioskująca posiada orzeczenie o niepełnosprawności, jednak nie może przekraczać siedmiu lat. Po tym czasie konieczne jest ponowne przejście procedury oceny.
Po uzyskaniu pozytywnej decyzji WZON, drugim etapem jest złożenie wniosku w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, który odpowiada za faktyczną wypłatę świadczenia. W tym miejscu warto podkreślić istotną informację praktyczną – wniosek do ZUS można złożyć wyłącznie w formie elektronicznej, co stanowi element szerszej strategii cyfryzacji usług publicznych w Polsce. Dostępne są trzy kanały złożenia wniosku: platforma PUE ZUS, portal informacyjno-usługowy Emp@tia dostępny na stronie empatia.mpips.gov.pl oraz systemy bankowości elektronicznej współpracujące z ZUS.
Istotnym usprawnieniem procedury jest fakt, iż do wniosku o świadczenie wspierające nie trzeba dołączać papierowej kopii decyzji wydanej przez WZON – wystarczy podać jej numer, co znacząco upraszcza proces aplikacyjny. Należy jednak zwrócić szczególną uwagę, aby podać numer adekwatnej decyzji, w której WZON ustalił poziom potrzeby wsparcia, a nie numer samego orzeczenia o niepełnosprawności, gdyż są to dwa różne dokumenty.
Wysokość świadczenia wspierającego została skonstruowana w sposób zapewniający proporcjonalność wsparcia do faktycznych potrzeb beneficjenta. Kwota świadczenia jest ściśle powiązana z liczbą przyznanych punktów oraz – co niezwykle istotne – z wysokością renty socjalnej, co zapewnia automatyczną waloryzację świadczenia wraz ze wzrostem renty socjalnej. Po marcowej waloryzacji 2025 roku, kiedy renta socjalna wzrosła do 1878,91 złotych, wysokość świadczenia wspierającego dla poszczególnych przedziałów punktowych przedstawia się następująco.
Osoby z poziomem potrzeby wsparcia 70-74 punkty otrzymują świadczenie w wysokości 751,56 złotych, co stanowi 40 procent renty socjalnej. Dla osób z poziomem 75-79 punktów kwota wzrasta do 1127,35 złotych, czyli 60 procent renty socjalnej. Beneficjenci z poziomem 80-84 punkty uzyskują 1503,13 złotych, co odpowiada 80 procentom renty socjalnej. Znaczący wzrost następuje przy poziomie 85-89 punktów, gdzie świadczenie wynosi już 2254,69 złotych, czyli 120 procent renty socjalnej. Osoby z wysokim poziomem potrzeby wsparcia, 90-94 punkty, otrzymują 3382,04 złotych, czyli 180 procent renty socjalnej. Natomiast najwyższe świadczenie, przeznaczone dla osób z poziomem 95-100 punktów, wynosi aż 4133,60 złotych, co stanowi 220 procent renty socjalnej.
Mechanizm powiązania wysokości świadczenia wspierającego z rentą socjalną ma fundamentalne znaczenie dla zachowania jego realnej wartości w czasie. Dzięki temu każda coroczna waloryzacja renty socjalnej automatycznie przekłada się na proporcjonalny wzrost świadczenia wspierającego. Jest to rozwiązanie chroniące beneficjentów przed inflacją i zapewniające, iż siła nabywcza otrzymywanego wsparcia nie będzie z czasem spadać, co niestety często dzieje się w przypadku świadczeń o stałej, nominalnej wysokości.
Dla zapewnienia płynności wypłat i równomiernego obciążenia systemu, ZUS realizuje transfery w ramach świadczenia wspierającego w określonych terminach, rozłożonych na cały miesiąc. Wypłaty są realizowane 2., 4., 7., 9., 12., 14., 16., 18., 20. i 22. dnia każdego miesiąca. W przypadku gdy termin wypłaty przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, zgodnie z zasadami obowiązującymi w ZUS, środki przekazywane są dzień wcześniej, co zapewnia regularność wsparcia i pozwala beneficjentom na precyzyjne planowanie swoich budżetów domowych.
Szczególnie godnym podkreślenia aspektem świadczenia wspierającego jest jego komplementarność z innymi formami wsparcia. Beneficjenci mogą równocześnie otrzymywać inne świadczenia, takie jak renta z tytułu niezdolności do pracy, renta socjalna, zasiłek pielęgnacyjny czy dodatek mieszkaniowy. To istotne odejście od zasady wzajemnego wykluczania się różnych form pomocy, która często stawiała osoby z niepełnosprawnościami przed trudnymi wyborami. Nowe podejście uznaje złożoność potrzeb osób z niepełnosprawnościami i umożliwia korzystanie z pełnego spektrum dostępnego wsparcia.
Co więcej, świadczenie wspierające może być pobierane równolegle z wykonywaniem pracy zarobkowej. Jest to wyraz nowoczesnej polityki społecznej, która nie tylko nie zniechęca do aktywności zawodowej, ale wręcz ją wspiera, uznając, iż praca stanowi istotny element integracji społecznej i samorealizacji. Dzięki temu osoby z niepełnosprawnościami mogą łączyć dochody z pracy z otrzymywanym wsparciem, co znacząco poprawia ich sytuację materialną i stwarza możliwości rozwoju zawodowego.
Eksperci w dziedzinie polityki społecznej oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych działających na rzecz osób z niepełnosprawnościami zgodnie podkreślają przełomowe znaczenie wprowadzenia świadczenia wspierającego. Program ten wychodzi naprzeciw postulatom środowiska osób z niepełnosprawnościami, które od lat walczyły o godne i adekwatne wsparcie, pozwalające na prowadzenie niezależnego życia.
Warto również podkreślić znaczenie świadczenia wspierającego w kontekście sytuacji ekonomicznej osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Według najnowszych badań GUS, wskaźnik zatrudnienia w tej grupie utrzymuje się na poziomie około 28%, co jest jednym z najniższych wyników w Unii Europejskiej. Osoby z niepełnosprawnościami napotykają liczne bariery w dostępie do rynku pracy, co przekłada się na ich trudną sytuację materialną. Świadczenie wspierające, szczególnie w wyższych przedziałach punktowych, może stanowić znaczące uzupełnienie budżetu, a w niektórych przypadkach choćby przewyższać możliwe do uzyskania dochody z pracy na część etatu.
Wprowadzenie świadczenia wspierającego wpisuje się również w szerszy kontekst międzynarodowych zobowiązań Polski wynikających z Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Artykuł 28 Konwencji zobowiązuje państwa-strony do zapewnienia odpowiedniego poziomu życia i ochrony socjalnej osobom z niepełnosprawnościami. Świadczenie wspierające stanowi konkretną realizację tych zobowiązań, przybliżając polski system wsparcia do standardów obowiązujących w najbardziej rozwiniętych krajach Europy Zachodniej.
Osoby kwalifikujące się do otrzymania świadczenia wspierającego powinny jak najszybciej rozpocząć proces aplikacyjny. Pierwsze kroki warto skierować do powiatowego centrum pomocy rodzinie (PCPR) lub miejskiego ośrodka pomocy społecznej (MOPS), gdzie można uzyskać szczegółowe informacje dotyczące procedury oraz pomoc w przygotowaniu dokumentacji. Warto pamiętać, iż proces oceny przez WZON może trwać od kilku tygodni do choćby kilku miesięcy, dlatego zalecane jest wczesne rozpoczęcie starań o uzyskanie odpowiedniej decyzji.
Osoby, które napotkają trudności w elektronicznym złożeniu wniosku do ZUS, mogą skorzystać z bezpośredniej pomocy pracowników ZUS w placówkach terenowych. W większości oddziałów dostępne są stanowiska komputerowe z dostępem do PUE ZUS, gdzie pod opieką pracownika można przejść przez cały proces składania wniosku. Jest to szczególnie pomocne dla osób starszych lub mających ograniczone umiejętności cyfrowe.
Program świadczenia wspierającego będzie systematycznie monitorowany i ewaluowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Na podstawie zebranych doświadczeń i informacji zwrotnych od beneficjentów, planowane są dalsze dostosowania i ulepszenia procedur. W dyskusji pozostaje także kwestia potencjalnego obniżenia minimalnego progu punktowego w przyszłości, co mogłoby objąć wsparciem jeszcze szerszą grupę osób z niepełnosprawnościami.
Wiele organizacji pozarządowych prowadzi również kampanie informacyjne dotyczące świadczenia wspierającego, organizując webinaria, spotkania i konsultacje. Warto śledzić lokalne inicjatywy tego typu, które mogą dostarczyć praktycznych wskazówek dotyczących procesu aplikacyjnego oraz praw przysługujących osobom z niepełnosprawnościami.
Wprowadzenie świadczenia wspierającego stanowi kamień milowy w budowaniu kompleksowego systemu wsparcia osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Jego uniwersalny charakter, niezależność od dochodów, a także znacząca wysokość sprawiają, iż może ono realnie przyczynić się do poprawy jakości życia setek tysięcy osób. W połączeniu z innymi formami wsparcia, takimi jak usługi asystenckie, programy aktywizacji zawodowej czy dostosowania architektoniczne, świadczenie wspierające tworzy fundament nowoczesnego, inkluzywnego podejścia do niepełnosprawności, koncentrującego się na usuwaniu barier i umożliwianiu pełnego uczestnictwa w życiu społecznym.
Kolejne wypłaty świadczenia wspierającego, rozpoczynające się 2 maja, trafią do coraz większej liczby beneficjentów, zapewniając im większą stabilność finansową i możliwość lepszego zaspokojenia indywidualnych potrzeb. Program ten stanowi dowód na to, iż systematyczne działania na rzecz poprawy sytuacji osób z niepełnosprawnościami mogą przynosić konkretne, wymierne efekty, zmieniając na lepsze życie tych, którzy szczególnie potrzebują społecznego wsparcia i solidarności.
