Rewolucyjne zmiany w systemie dopłat w Polsce. Czy trzeba będzie oddać pieniądze?

Polscy rolnicy stają przed znaczącą zmianą w systemie dopłat obszarowych. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) ogłosiła przełomową decyzję dotyczącą zasad zwrotu nienależnie otrzymanych płatności. Zmiana ta ma fundamentalne znaczenie dla tysięcy gospodarstw rolnych w całym kraju.

Fot. Warszawa w Pigułce

Dotychczas obowiązujące przepisy były znacznie korzystniejsze dla rolników. W latach 2014-2022 istniała możliwość odstąpienia od żądania zwrotu nienależnie pobranych dopłat, jeżeli ich wartość nie przekraczała równowartości 100 euro. Ta praktyka była powszechnie stosowana i znacząco upraszczała procedury administracyjne zarówno dla rolników, jak i dla ARiMR.

Jednak wraz z wejściem w życie nowej perspektywy finansowej na lata 2023-2027, sytuacja uległa diametralnej zmianie. Nowe przepisy unijne, w tym rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2116, nie przewidują już możliwości odstąpienia od odzyskiwania choćby najmniejszych kwot. Oznacza to, iż ARiMR jest zobowiązana do egzekwowania zwrotu każdej nienależnie wypłaconej kwoty, niezależnie od jej wysokości.

Krajowa Rada Izb Rolniczych podjęła próbę interwencji w tej sprawie. W styczniu 2025 roku wystąpiła z wnioskiem o zachowanie wcześniejszych zasad i odstępowanie od żądania zwrotu w przypadku kwot nieprzekraczających 100 euro. Samorząd rolniczy argumentował, iż wystarczające byłoby przesyłanie rolnikom jednej decyzji zawierającej informacje o przebiegu postępowania i umorzeniu sankcji.

Departament Płatności Bezpośrednich ARiMR musiał jednak odrzucić te postulaty. Agencja, jako akredytowana instytucja płatnicza, jest zobowiązana do ścisłego przestrzegania przepisów unijnych i krajowych. Nie ma możliwości samodzielnego modyfikowania ani upraszczania procedur administracyjnych, choćby jeżeli wydają się one nadmiernie skomplikowane.

Warto podkreślić, iż ARiMR przez cały czas stosuje zasadę odstępowania od żądania zwrotu kwot nieprzekraczających 100 euro, ale wyłącznie w sprawach wszczętych do 2022 roku. Większość takich spraw jest już jednak zakończona. W przypadku pojawienia się nowych okoliczności w zakończonych sprawach, Agencja jest zobowiązana do ich ponownego rozpatrzenia zgodnie z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego.

Zmiana ta może mieć istotne konsekwencje dla rolników, szczególnie w kontekście drobnych rozbieżności w dokumentacji czy niewielkich błędów w deklaracjach. Każda, choćby najmniejsza nadpłata będzie musiała zostać zwrócona, co wiąże się z dodatkową biurokracją i kosztami zarówno po stronie rolników, jak i administracji.

Nowe zasady stanowią część szerszej reformy Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Mimo iż celem zmian jest zwiększenie przejrzystości i efektywności systemu dopłat, dla wielu rolników oznaczają one dodatkowe obciążenia administracyjne. Eksperci wskazują, iż koszty odzyskiwania niewielkich kwot mogą w niektórych przypadkach przewyższać wartość samych zwrotów, co stawia pod znakiem zapytania ekonomiczną zasadność nowych regulacji.

ARiMR zapewnia, iż będzie dokładać wszelkich starań, aby proces odzyskiwania nienależnie wypłaconych środków przebiegał sprawnie i z jak najmniejszym obciążeniem dla rolników. Jednocześnie Agencja przypomina o konieczności szczególnej staranności przy składaniu wniosków o dopłaty, aby uniknąć późniejszych komplikacji związanych z koniecznością zwrotu środków.

źródło: krir.pl/Warszawa w Pigułce