Rząd mówi dość i zmienia prawo. Setki tysięcy kontroli, kary, a choćby zwolnienia z pracy

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wprowadza od stycznia 2025 roku istotne zmiany w systemie kontroli zwolnień lekarskich. Inspektorzy zyskują szersze kompetencje, a kontrole będą mogły objąć wszystkie przedsiębiorstwa, niezależnie od wielkości zatrudnienia.

Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce

Ogromna liczba kontroli zwolnień L4

Jak podaje ZUS samym tylko III kwartale 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadził 115,4 tys. kontroli osób posiadających zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy. W konsekwencji wydanych zostało 9,2 tys. decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłków chorobowych. Od początku 2024 roku do września było to już łącznie 376,1 tys. kontroli i 27,8 tys. decyzji o wstrzymaniu zasiłków. Choć pełne dane za cały rok nie są jeszcze znane, pokazuje to skalę nadużyć.

Duże zmiany w zasadach kontroli ZUS

Rząd próbuje pokrzyżować plany nieuczciwym pracownikom. Do tej pory inspektorzy ZUS mogli kontrolować zasadność zwolnień lekarskich tylko w firmach zatrudniających do 20 osób. Od nowego roku to ograniczenie przestaje obowiązywać. Oznacza to, iż kontrole mogą być przeprowadzane we wszystkich przedsiębiorstwach, bez względu na liczbę pracowników.

Znacząco zwiększa się również zakres terytorialny kontroli. Inspektorzy nie są już ograniczeni do sprawdzania chorego w miejscu zamieszkania czy zadeklarowanym adresie pobytu. Nowe przepisy pozwalają na kontrolę w miejscach związanych z działalnością gospodarczą oraz wszędzie tam, gdzie może to pomóc w weryfikacji zasadności zwolnienia.

Zmiany obejmują osoby korzystające z zasiłków chorobowych, opiekuńczych oraz świadczeń rehabilitacyjnych. Co istotne, kontrolą mogą być objęci nie tylko w tej chwili zatrudnieni, ale także osoby kontynuujące leczenie po rozwiązaniu umowy o pracę.

Kontrole i konsekwencje finansowe

W przypadku wykrycia nadużyć, ZUS może nie tylko wstrzymać wypłaty świadczeń, ale również zażądać zwrotu już wypłaconych pieniędzy. O wszystkim dowie się również pracodawca. Jak łatwo podejrzewać, na pewno nie będzie zadowolony z postawy swojego pracownika. Możliwe jest więc zwolnienie dyscyplinarne bez okresu wypowiedzenia.

Nowe przepisy mają na celu ukrócenie przypadków nadużywania zwolnień lekarskich, gdy osoby formalnie przebywające na L4 remontują mieszkania, wyjeżdżają na wakacje czy prowadzą drugą aktywność zawodową.

Kolejne zmiany w drodze

Trwają prace nad kolejną ustawą, która zmieni same zasady przebywania na zwolnieniu. Pracownik będzie mógł wychodzić, np. do sklepu czy apteki. Będzie mógł też pracować na drugim etacie o ile lekarz na to zezwoli. Wszystko zależeć będzie od choroby. Zakazane mają być czynności, które spowodują, iż chory będzie dłużej niezdolny do pracy. Zmieni się też sposób kontaktu z pracownikiem. Szef będzie mógł do niego zadzwonić podczas choroby, a choćby mogą wymienić się mailami o ile sytuacja będzie tego wymagała.

Początkowo przepisy miały wejść w życie 1 stycznia, ale pod koniec roku trwały jeszcze konsultacje.