Ślady Średzkiej Kolei Powiatowej w Poznaniu. Gdzie ich szukać?

Średzka Kolej Powiatowa była istotnym elementem infrastruktury transportowej łączącej Poznań ze Środą Wielkopolską i okolicznymi miejscowościami. Budowa rozpoczęła się w 1898 roku, a pierwsze odcinki oddano do użytku w 1902 roku.

Pomysłodawcą, a adekwatnie jednym z pomysłodawców budowy kolejki był Józef hr Mycielski, właściciel wsi Kobylepole, który dobrze ocenił, iż to może być bardzo dochodowe przedsięwzięcie.

Jeszcze do lat 60. XX wieku Kobylepole było jednym z najważniejszych węzłów komunikacyjnych w Poznaniu. Z kolejki chętnie korzystali nie tylko pasażerowie, ale także właściciele firm, którzy przewozili spore ilości towarów.

Główna linia Kobylepole – Środa – Zaniemyśl miała długość 59 km i obejmowała liczne bocznice oraz odgałęzienia. W jej skład wchodziły również linie normalnotorowe o łącznej długości 11 km.

1 kwietnia 1903 roku oddano do użytku odcinek normalnotorowy Kobylepole – Malta – Starołęka. Linia ta obsługiwała liczne zakłady przemysłowe, w tym browar Kobylepole., Wielkopolską Wytwórnię Chemiczną, Stomil, Zakłady Wojskowe, Fabryki Papieru Pendowskiego T.A., Zakłady Państwowego Monopolu Spirytusowego, firmy Znicz, Naftolej, Carolina, Polmin, Koszewski, Majewski i S-ka, Zakłady Ceramiczne Ciesielczyka i ogrodnictwa Mielocha.

Ślady historycznej linii na terenie Poznania

Na terenie Poznania zachowały się liczne ślady tej historycznej linii kolejowej, które stanowią cenne świadectwo dziedzictwa inżynierii komunikacyjnej. W tym tekście skupimy się właśnie na pozostałościach Średzkiej Kolei Powiatowej na terenie miasta Poznania. A jak się przekonacie, jest ich naprawdę dużo. Wszystkie ślady znajdują się na terenie Nowego Miasta od Starołęki przez Rataje do Kobylepola.

Fragment dawnej bocznicy biegnącej do stacji Poznań Starołęka można zobaczyć przy ulicy Fortecznej. Nieco dalej tory kolejowe przecinają tory tramwajowe na ulicy Starołęckiej. To fragment linii normalnotorowej.

Skansen Średzkiej Kolei Powiatowej

W Parku Rataje znajduje się Skansen Średzkiej Kolei Powiatowej. Powstał on w 2018 roku, by upamiętnić historię tej wyjątkowej trasy kolejowej. Dawniej przez ten teren przebiegała linia normalnotorowa łącząca Starołękę z Maltą. Dziś na zachowanym fragmencie torowiska urządzono skansen.

Odwiedzający mogą zobaczyć tu różne elementy infrastruktury kolejowej oraz dwa zabytkowe parowozy: mniejszy Dn2t „Baziel” i większy Tkt48-130, oba z lat 50. XX wieku. Na miejscu znajduje się również wagon restauracyjny znanej firmy WARS.

W ekspozycji umieszczono także sygnalizatory, szlabany, tablice stacyjne, zegar oraz inne akcesoria związane z dawną koleją. Tablice informacyjne przedstawiają historię tej linii.

Przy skrzyżowaniu ulic Milczańskiej i Inflanckiej mamy tablicę upamiętniającą Średzką Kolei Powiatową. Spore fragmenty torów znajdują się wzdłuż ulicy Inflanckiej.

Fragmenty torów znajdziemy również przy przejeździe kolejowym na ulicy Inflanckiej przy skrzyżowaniu z ulicą Wołkowyską.

Na Osiedlu Polanka na Łacinie można znaleźć oznaczone miejsca, które wyznaczają dawny przebieg kolejki wąskotorowej. Choć same tory już nie istnieją, ślady jej trasy wciąż są widoczne w przestrzeni osiedla. W pobliżu ul. Katowickiej i Lwowskiej na nawierzchni odtworzono ślad przebiegu dawnego torowiska i umieszczono tablicę informacyjną.

Co cztery lata, kiedy spuszczana jest woda z Jeziora Maltańskiego, można wtedy zobaczyć fragmenty nieistniejącego mostu nad Cybiną. Dawniej, zanim w tym miejscu powstało jezioro, prowadziła tędy trasa kolejki.

Tory przecinają ulicę Inflancką w pobliżu ulicy Święciańskiej i ciągną się przez park na osiedlu Tysiąclecia do ulicy Chartowo i dalej aż do ulicy apba Walentego Dymka.

Nieco dalej za ulicą Stefani Wołynki zaczynają się bocznice stacji Kobylepole.

Stacja kolejowa Kobylepole

W Kobylepolu przy ulicy Folwarcznej zachował się w prawie niezmienionym stanie budynek dworca kolejowego, który został dostosowany na potrzeby mieszkalne. Ocalała również dawna parowozownia. 8 sierpnia 1990 roku wpisano go do rejestru zabytków jako „zespół stacji kolejowej Kobylepole”.

Ciszy to, iż miasto zadbało o eksponowanie zabytkowego torowiska i odtworzenie przebiegu linii kolei oraz oznaczenie śladów przebiegu dawnej kolei na terenie miasta.

W pierwszych latach XXI wieku pojawił się pomysł przywrócenia Średzkiej Kolei Powiatowej dla ruchu turystycznego na terenie powiatu średzkiego. Kolejka jest teraz jedną z głównych atrakcji turystycznych w Środzie Wielkopolskiej.

Źródło:

Kronika Miasta Poznania. Od Komandorii do Antoninka, Wydawnictwo Miejskie, Poznań 2010, s. 313-318.

Dziękujemy za przeczytanie artykułu. Zapraszamy do polubienia naszego profilu na Facebooku Poznańskie Klimaty oraz do zapisania się na newsletter i pobrania bezpłatnego przewodnika o Poznaniu.

Zobacz również:

Rezerwat Meteoryt Morasko i najwyższy szczyt Poznania

Ścieżka spacerowa w koronach drzew w Poznaniu