Zanim poznamy lata dziecięce oraz okres nauki ks. Kaźmierza Smorońskiego poznajmy historię Parafii Nowe Rybie, w której to w 1889 roku się urodził i dorastał.
Poniżej fragment artykułu „Sąsiedzi zza miedzy” autorstwa już śp. Stanisława Wcisły napisany w 1995 roku, a publikowany w Głosie Tymbarku nr 23.
Stojąc na szczycie Zęzowa i spoglądając na północny wschód widzimy na horyzoncie zarys mniejszych górek oraz zabudowania, wśród których dostrzec można wieżę kościelną. To Nowe Rybie sąsiad zza miedzy, z którym łączy nas sporo. Są to przeróżne powiązania: parafia należy do dekanatu tymbarskiego, szereg osób z Nowego Rybia pracuje w Tymbarku, są małżeństwa, w których jedna strona pochodzi z Tymbarku, druga natomiast z Rybia. Również na cmentarzu grzebalnym w Rybiu spotyka się groby ludzi, którzy w jakiś sposób związani byli z Tymbarkiem. Krótko mówiąc – bliscy sąsiedzi.
Kiedy, załatwiając sprawy związane z organizacją dekanalnego przeglądu chórów, odwiedziliśmy Nowe Rybie, zaczęliśmy wizytę od gospodarza parafii, jej proboszcza, księdza Kazimierza Basisty, którego zastaliśmy przy kościele wśród robotników pracujących przy tynkowaniu świątyni. Przyjął nas bardzo serdecznie, opowiadając o planach odnowy kościoła oraz o dalszych planowanych pracach, tj. budowie parkingu, Domu Parafialnego i innych.
Stojąc, oparci o mur cmentarza przykościelnego, penetrowaliśmy wzrokiem okolicę. Ksiądz Basista wskazał na Zęzów i powiedział: – Tak was doskonale widać. I zaraz dodał: – A kiedy ukaże się nowy numer „Głosu Tymbarku”? Może tak byście napisali coś i o nas. Jakieś materiały wam przekażę.
Za kilka dni otrzymaliśmy list, w którym zawarte były materiały dotyczące historii parafii i kościoła w Nowym Rybiu. Warto się z nimi zapoznać – oto ich treść:
„Według wzmianek zamieszczonych w Szematyźmie Diecezji Tarnowskiej z roku 1885, parafia Nowe Rybie została założona w początkach XIV wieku. Probostwo uposażył gruntami Jordan Spytek, właściciel Nowego Rybia w 1365 r. Nie wiadomo kiedy stanął murowany kościół. Około 1795 kościół uległ pożarowi, po którym został odbudowany przez Gabryela Grzembskiego, ówczesnego właściciela Nowego Rybia. W roku 1867 kościół został konsekrowany przez Ks. Biskupa Tarnowskiego Alojzego Pukalskiego. Mimo wczesnego pochodzenia parafii Spis proboszczów podaje ich nazwiska od połowy XV wieku, z przerwami, a bez przerw, z przytoczeniem dat instalacji i śmierci od 2 stycznia 1786 r., w którym to roku proboszczem w Nowym Rybiu został K. Franciszek Romuald Podlewski z klasztoru 00. Cystersów szczyrzyckich. Od roku 1864 kierował parafią Ks.Mikołaj Zagórski, uczestnik Powstania Styczniowego, ranny w nogę, za Jego duszpasterzowania miała miejsce konsekracja kościoła, wspomniana powyżej, oraz została wybudowana plebania murowana w miejsce starej, drewnianej, pokrytej gontem. Stara plebania stała poniżej.
Ks.Proboszcz Zagórski postawił murowaną Organistówkę, w której była izba przeznaczona na naukę dzieci w okresie zimowym. Później postawiono Szkołę osobno koło Organistówki. Były one położone przy kościele, koło stawu. Za Ks. Zagórskiego wikariuszem parafii był Ks. Władysław Dobrowolski, późniejszy proboszcz w Nowym Rybiu. Przy końcu życia Ks.Zagórski postawił na cmentarzu murowaną Kaplicę, pod którą spoczywa On i Jego rodzina.
Ks.Dobrowolski, podobnie jak Jego Poprzednik, duszpasterzował w parafii blisko 30 lat. Jego zasługą było pokrycie całego dachu kościoła blachą w roku 1903. Za Jego staraniem ogrodzono kościół kamiennym murem oraz postawiono cztery kapliczki do użytku w czasie procesji. Ks. Dobrowolski rozwinął a także bardzo i ożywił duszpasterstwo w parafii. Następcą Ks. Dobrowolskiego zostaje w roku 1925 Ksiądz Alojzy Całka, pracuje w parafii przez 21 lat, umiera w roku 1944, w czasie II wojny światowej. Spoczywa na miejscowym Cmentarzu Parafialnym.
(od IWS – za czasów proboszcza ks. Mikołaja Zagórskiego urodził się przyszły ksiądz Kazimierz, a lata następne to już okres proboszcza Władysława Dobrowolskiego)
Kolejnymi proboszczami w Nowym Rybiu byli:Ks. Mieczysław Pękala, administrator od 1944 do 1947 i proboszcz do roku 1963 oraz Ks. Józef Widet, 1963 – 1993. Wikariuszami w ostatnich latach byli: Ks.Eugeniusz Regula, Ks.Stanisław Baniak, Ks.Władysław Raczek, Ks. Henryk Zachara, Ks.Kazimierz Talaga, Ks.Piotr Karwat, Ks.Józef Kołek, Ks.Marian Kujda, Ks.Kazimierz Basista, obecny proboszcz (od IWS : artykuł pisany był w 1995 roku) oraz Ks.Zbigniew Stachura.
Kościół Parafialny w Nowym Rybiu pw.Znalezienia Krzyża Świętego i Trójcy Świętej został zbudowany prawdopodobnie w 2 połowie XIV wieku. Odnowiony i powiększony ok.r.1517. Odnawiany w latach: 1795, 1821, ok.połowy XIX wieku.
******
Dodajmy, iż w skład parafii poza Nowym Rybiem wchodziły jeszcze okoliczne wioski: Stare Rybie, Rupniów, Piekiełko, Kisielówka i Pasierbiec. Pod koniec lat osiemdziesiątych XIX w. Nowe Rybie mogło liczyć około 600 mieszkańców, żyjących w niespełna 90 domach, porozrzucanych po wzniesieniach, cała parafia zaś – ponad 2200 mieszkańców. Rolnictwo było na tych terenach głównym zajęciem miejscowej ludności, żyła ona jednak w biedzie i w zacofaniu.
Kościół Znalezienia Krzyża Świętego w Nowym Rybiu (źródło fotografii: oficjalna strona internetowa Parafii Nowe Rybie)
