Światowy Dzień Raka Krwi

lesko.info 8 godzin temu

Światowy Dzień Raka Krwi (ang. World Blood Cancer Day – WBCD) obchodzony jest corocznie 28 maja. To międzynarodowa inicjatywa zainicjowana przez fundację DKMS w 2014 roku, której celem jest zwiększenie świadomości społecznej na temat nowotworów krwi oraz roli, jaką odgrywają dawcy komórek macierzystych w ratowaniu życia chorych.

Światowy Dzień Raka Krwi – 28 maja

Pełne kompendium wiedzy

Światowy Dzień Raka Krwi (ang. World Blood Cancer Day, WBCD), obchodzony corocznie 28 maja, został ustanowiony przez fundację DKMS w 2014 roku. Celem tego dnia jest zwiększenie świadomości społecznej na temat chorób nowotworowych układu krwiotwórczego oraz znaczenia dawstwa szpiku kostnego i komórek macierzystych krwiotwórczych. Jest to także moment wsparcia pacjentów, ich rodzin oraz promocji badań naukowych i edukacji publicznej w zakresie hematoonkologii.

1. Czym są nowotwory krwi

Nowotwory krwi to szeroka grupa chorób, których źródłem są zaburzenia w rozwoju i funkcjonowaniu komórek krwiotwórczych. Choroby te rozwijają się w szpiku kostnym, krwi obwodowej lub układzie limfatycznym i należą do tzw. chorób hematologicznych złośliwych.

Najczęstsze typy raka krwi:

Białaczki (leukemie) – nowotwory komórek szpiku kostnego i krwi. Mogą być:
- ostre (np. ostra białaczka szpikowa AML, ostra białaczka limfoblastyczna ALL),
- przewlekłe (np. przewlekła białaczka szpikowa CML, przewlekła białaczka limfocytowa CLL).
Chłoniaki (lymphomas) – nowotwory układu limfatycznego. Główne grupy to:
- chłoniak Hodgkina,
- chłoniaki nieziarnicze (NHL), np. chłoniak rozlany z dużych komórek B (DLBCL), chłoniak grudkowy, chłoniak Burkitta.
Szpiczak mnogi (multiple myeloma) – złośliwy rozrost komórek plazmatycznych, prowadzący do zaburzeń odporności, uszkodzenia kości i nerek.
Rzadziej występujące nowotwory krwi, takie jak:
- mielofibroza,
- zespoły mielodysplastyczne (MDS),
- mastocytoza układowa,
- białaczki o nietypowym przebiegu.

2. Epidemiologia

Globalnie:

Co 35 sekund ktoś na świecie otrzymuje diagnozę raka krwi.
Rocznie diagnozuje się ponad 1,2 miliona nowych przypadków nowotworów krwi.
Choroby te są jedną z głównych przyczyn śmierci onkologicznej u dzieci i młodych dorosłych.

W Polsce:

Każdego roku diagnozuje się około 6–7 tysięcy przypadków nowotworów układu krwiotwórczego.
Średni wiek zachorowania różni się w zależności od typu choroby, np. ALL częściej u dzieci, szpiczak mnogi – u osób powyżej 60. roku życia.
Śmiertelność w niektórych postaciach pozostaje wysoka, szczególnie bez dostępu do terapii celowanych i przeszczepu.

3. Leczenie raka krwi

Leczenie zależy od typu nowotworu, jego stadium, wieku pacjenta i ogólnego stanu zdrowia.

Główne metody leczenia:

Chemioterapia – standard w leczeniu ostrych białaczek i chłoniaków.
Immunoterapia – leczenie przeciwciałami monoklonalnymi (np. rytuksymab), CAR-T cells.
Terapie celowane – m.in. inhibitory kinaz tyrozynowych (np. imatynib w CML).
Radioterapia – rzadziej, zwykle w chłoniakach.
Przeszczep komórek krwiotwórczych (allo-HSCT, auto-HSCT) – często jedyna szansa na wyleczenie, zwłaszcza w przypadkach nawrotowych lub opornych.

4. Dawstwo szpiku i komórek macierzystych

Co to są komórki macierzyste krwiotwórcze?

To komórki zdolne do odnowy wszystkich typów komórek krwi: czerwonych krwinek, leukocytów i płytek krwi. Pobierane są:

z krwi obwodowej (ponad 80% przypadków),
z talerza kości biodrowej,
rzadziej – z krwi pępowinowej (banki komórek pępowinowych).

Kto może zostać dawcą?

Wiek 18–55 lat,
Dobry stan zdrowia, brak chorób przewlekłych, nowotworowych, autoimmunologicznych,
Masa ciała powyżej 50 kg,
Rejestracja odbywa się poprzez pobranie wymazu z wewnętrznej strony policzka.

Prawdopodobieństwo zgodności:

Między niespokrewnionymi osobami: 1 na 20 000 – 40 000,
W przypadku rzadkich genotypów: choćby 1 na kilka milionów.

5. Historia i znaczenie Światowego Dnia Raka Krwi

Fundacja DKMS ustanowiła World Blood Cancer Day w 2014 roku, by globalnie zintegrować wysiłki na rzecz edukacji i rejestracji dawców. 28 maja to dzień solidarności, refleksji i działania.

Symbol Dnia – czerwony znak „&” (ampersand) – reprezentuje połączenie dwóch światów: pacjenta i dawcy. Ma przypominać, iż „razem” możemy dawać nadzieję.

6. Działania podejmowane z okazji WBCD

Kampanie rejestracji dawców organizowane przez DKMS, fundacje, szkoły i samorządy.
Akcje edukacyjne w mediach społecznościowych, szkołach, firmach i instytucjach.
Webinary i spotkania z lekarzami, pacjentami, dawcami i rodzinami chorych.
Zbiórki funduszy na wsparcie leczenia, badania genetyczne, rozwój terapii.
Promowanie czerwonego znaku „&” w przestrzeni publicznej i online.

7. DKMS – kto za tym stoi

Deutsche Knochenmarkspenderdatei (DKMS) to organizacja non-profit założona w Niemczech w 1991 roku przez Petera Harfa po śmierci jego żony na białaczkę.
Dziś działa w Niemczech, Polsce, USA, Wielkiej Brytanii, Indiach, Chile i RPA.
W Polsce fundacja DKMS funkcjonuje od 2008 roku. Zarejestrowała ponad 2 miliony dawców, a ponad 12 000 z nich oddało komórki dla konkretnych pacjentów.

8. Jak można pomóc – konkretne działania

Zarejestruj się jako potencjalny dawca na stronie np. www.dkms.pl.
Ucz się i ucz innych – wiedza o nowotworach krwi ratuje życie.
Podziel się historiami – znajomi, rodzina, współpracownicy mogą dołączyć dzięki Tobie.
Wspieraj kampanie i fundacje – darowizny finansowe wspierają badania, rejestry, pacjentów.
Ubierz się na czerwono lub udostępnij symboliczny znak „&” – prosty gest, wielki sens.

9. Przesłanie

Światowy Dzień Raka Krwi przypomina, iż każdy z nas może dać komuś drugą szansę. Dla pacjentów z rakiem krwi, przeszczepienie komórek macierzystych to często jedyny ratunek. Rejestrując się jako dawca, możemy uratować komuś życie. Edukując innych – mnożymy szanse. Milczenie zabija, świadomość ratuje.