Świętokrzyskie: Centralne obchody 162. rocznicy wybuchu powstania styczniowego

Trzydniowe uroczystości rozpoczną się w piątek po południu w Szydłowcu (Mazowieckie) mszą św. w miejscowym kościele p.w. św. Zygmunta. Po nabożeństwie na zbiorowej mogile powstańców styczniowych złożone zostaną kwiaty. Pierwszy dzień obchodów zakończy uroczysta akademia poświęcona powstaniu na szydłowieckim zamku.

Sobotnie obchody rozpoczną się w kościele w Suchedniowie (Świętokrzyskie) mszą św. w intencji poległych w powstaniu styczniowym mieszkańców miasta. Po nabożeństwie uczestnicy uroczystości przejdą ulicą Bodzentyńską pod „Krzyż Przedpowstańczy”. Po złożeniu kwiatów i zapaleniu zniczy piechurzy wyruszą w 16-kilometrową trasę 32. Marszu Szlakiem Powstańców Styczniowych do Bodzentyna.

„W tegorocznym marszu swój udział zapowiedziało ponad 300 osób z całego kraju. 250 osób z całego kraju. Tradycyjne będą osoby stowarzyszone w organizacjach Związku Strzeleckiego „Strzelec“z całej Polski. Wśród maszerujących będą również harcerze, młodzież szkolna oraz żołnierze 10. Świętokrzyskiej Brygady Obrony Terytorialnej” – powiedział PAP komendant 32. Marszu Szlakiem Powstańców Styczniowych Daniel Woś.

Konwój rannych powstańców do Krakowa drzeworyt zamieszczony w „Kalendarzu Narodowym na rok 1865”, Drezno [1864], s. 12 Zbiór Ambrożego Grabowskiego, sygn. 29/679/48, ryc. 261 d
Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Dodał, iż na trasie marszu zobaczymy również członków Bractwa Strzeleckiego im. Józefa Piłsudskiego z Chojnic w województwie pomorskim.

„Z ich udziałem wiąże się bardzo ciekawa, ale mało znana historia. Mało kto wie, iż w marcu 1863 roku pięciu gimnazjalistów ze szkoły z Chojnic wyruszyło z tego miasta, aby dołączyć do oddziałów powstańczych i walczyć z Rosjanami razem z lokalną społecznością” – dodał Woś.

Po drodze uczestnicy marszu zatrzymają się w Michniowie. W Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich oddadzą hołd mieszkańcom wsi pomordowanym przez hitlerowców, a w miejscowości Wzdół Rządowy tradycyjnie podzielą się opłatkiem. Marsz zakończy się on w Bodzentynie odsłonięciem tablicy upamiętniającej pierwszy powstańczy lazaret, umiejscowionej na Kościele Św. Ducha.

W uroczystościach, które odbędą się na miejscowym rynku, weźmie udział oddział rekonstrukcji historycznej Pułk Żuawów Śmierci. W programie zaplanowano m.in. salwę honorową, apel pamięci i wręczenie odznak za trzy i pięciokrotny udział w marszu. Tego samego dnia o godz. 17 w Miejsko-Gminnym Ośrodku Kultury w Wąchocku rozpocznie się koncert pieśni patriotycznych.

Potyczka w lasach iłżeckich stoczona przez Rembajłę [Karol Kalita] w dniu 2 lutego 1864 r. drzeworyt zamieszczony w „Kalendarzu Narodowym na rok 1865”, Drezno [1864], s. 48 Zbiór Ambrożego Grabowskiego, sygn. 29/679/48, ryc. 261 w Potyczka w lasach iłżeckich stoczona przez Rembajłę [Karol Kalita] w dniu 2 lutego 1864 r. drzeworyt zamieszczony w „Kalendarzu Narodowym na rok 1865”, Drezno [1864], s. 48 Zbiór Ambrożego Grabowskiego, sygn. 29/679/48, ryc. 261 w
Źródło: Archiwum Narodowe w Krakowie

Niedzielna część obchodów rozpocznie się w Wąchocku od zwiedzania Muzeum Walk Narodowowyzwoleńczych w Opactwie Cystersów oraz złożenia kwiatów pod tablicą upamiętniającą 150. rocznicę wybuchu powstania styczniowego oraz pomnikiem gen. Mariana Langiewicza. Obchody 162. rocznicy wybuchu powstania styczniowego zakończy uroczysta msza św.

Powstanie styczniowe rozpoczęło się 22 stycznia 1863 r. Manifestem Tymczasowego Rządu Narodowego. Objęło tereny zaboru rosyjskiego i miało charakter wojny partyzanckiej. Jak oceniają historycy, podczas powstania miało miejsce ponad tysiąc starć, a siły polskie liczyły w sumie ok. 200 tys. osób. Jego pierwszym przywódcą był Ludwik Mierosławski, który jednak po miesiącu utracił tę funkcję. Później dyktatorami powstania byli Marian Langiewicz i Romuald Traugutt, który stał się tragicznym symbolem zrywu. Aresztowany wskutek denuncjacji i więziony na Pawiaku został skazany przez rosyjski sąd wojskowy na śmierć przez powieszenie. Wyrok wykonano na stokach Cytadeli Warszawskiej 5 sierpnia 1864 r.

Po zakończeniu powstania Polaków dotknęły liczne represje, m.in. konfiskata majątków szlacheckich, kasacja klasztorów na obszarze Królestwa Polskiego, wysokie kontrybucje i wzmożona rusyfikacja. Za udział w powstaniu władze carskie skazały na śmierć ok. 700 osób, na zesłanie co najmniej 38 tys. (PAP)

Autor: Janusz Majewski