Szokujące straty w polskich portfelach. Wystarczy wiedzieć jedno, by odzyskać 1229 zł

Polskie rodziny zmagające się z rosnącą drożyzną mogą otrzymywać znaczące wsparcie finansowe z budżetu państwa, jednak większość uprawnionych osób choćby nie zdaje sobie sprawy z istnienia takiej możliwości. System pomocy społecznej oferuje zasiłek stały, którego miesięczna wysokość może osiągnąć choćby 1229 złotych, co stanowi kwotę zdolną istotnie poprawić sytuację materialną wielu gospodarstw domowych. Niestety, z powodu niedostatecznej wiedzy społecznej, skomplikowanych procedur administracyjnych oraz barier psychologicznych, znaczna część potencjalnych beneficjentów nie składa odpowiednich wniosków o przyznanie tego świadczenia.

Fot. Shutterstock

Wprowadzone w 2025 roku zmiany w systemie pomocy społecznej przyniosły znaczące podwyższenie maksymalnej kwoty zasiłku stałego oraz aktualizację kryteriów dochodowych, dzięki czemu wsparciem objęte może zostać szersze grono osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Te modyfikacje miały na celu lepsze dostosowanie wysokości świadczeń do aktualnych realiów ekonomicznych oraz zwiększenie dostępności pomocy społecznej dla osób najbardziej potrzebujących.

Zasiłek stały stanowi kluczową formę wsparcia finansowego przeznaczoną dla osób dorosłych, które ze względu na podeszły wiek lub trwałą niepełnosprawność są całkowicie niezdolne do wykonywania pracy zarobkowej. Warunkiem otrzymania tego świadczenia jest posiadanie odpowiedniej dokumentacji medycznej potwierdzającej stan zdrowia, takiej jak orzeczenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o całkowitej niezdolności do pracy lub orzeczenie o umiarkowanym bądź znacznym stopniu niepełnosprawności wydane przez adekwatne komisje orzekające.

Aktualne kryteria dochodowe umożliwiające ubieganie się o zasiłek stały zostały ustalone na poziomie, który ma zapewnić dotarcie pomocy do osób rzeczywiście jej potrzebujących. Osoba prowadząca samodzielne gospodarstwo domowe może otrzymać świadczenie, o ile jej miesięczny dochód nie przekracza 1010 złotych, co odpowiada stu procentom obowiązującego kryterium dochodowego dla osoby samotnej. W przypadku osób żyjących w rodzinach wieloosobowych, dochód przypadający na każdego członka gospodarstwa domowego nie może być wyższy niż 823 złote.

Mechanizm ustalania wysokości przyznawanego zasiłku opiera się na zasadzie uzupełniania dochodu do określonego poziomu. W praktyce oznacza to, iż kwota świadczenia równa jest różnicy pomiędzy odpowiednim kryterium dochodowym a rzeczywistymi dochodami osoby ubiegającej się o pomoc. Minimalna wysokość zasiłku stałego wynosi 30 złotych miesięcznie, natomiast maksymalna może osiągnąć 1229 złotych. Osoba samotnie gospodarująca, która nie posiada żadnych źródeł dochodu, może otrzymać zasiłek w wysokości równej kryterium dochodowemu, czyli 1010 złotych miesięcznie.

Najwyższa możliwa kwota świadczenia w wysokości 1229 złotych przysługuje osobom, które spełniają szczególne przesłanki określone w przepisach i jednocześnie nie posiadają żadnych dochodów własnych. Ta kwota stanowi znaczące wsparcie, które może pokryć podstawowe potrzeby życiowe oraz istotnie poprawić jakość życia osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji materialnej.

Przy obliczaniu dochodu uprawniającego do zasiłku stałego uwzględniane są wszystkie źródła przychodów netto danej osoby lub jej rodziny, czyli kwoty pozostające po odliczeniu podatków oraz składek na ubezpieczenia społeczne. Do podstawy dochodowej wliczane są emerytury i renty wypłacane przez różne instytucje, wynagrodzenia z tytułu wykonywania pracy, otrzymywane alimenty oraz wszelkie inne świadczenia społeczne. System przewiduje jednak szczegółowe zasady obliczania dochodu, a niektóre rodzaje świadczeń mogą być częściowo wyłączone z podstawy dochodowej, dlatego zalecane jest uzyskanie profesjonalnej porady w lokalnym ośrodku pomocy społecznej.

Procedura ubiegania się o zasiłek stały rozpoczyna się od złożenia odpowiedniego wniosku w ośrodku pomocy społecznej adekwatnym ze względu na miejsce zameldowania lub rzeczywistego zamieszkania wnioskodawcy. Nowoczesne rozwiązania technologiczne umożliwiają składanie wniosków nie tylko w sposób tradycyjny podczas wizyty osobistej w urzędzie, ale także drogą elektroniczną przy wykorzystaniu dedykowanych platform internetowych, takich jak portal Emp@tia czy ogólnopolska platforma ePUAP. Ta digitalizacja procesu ma na celu ułatwienie dostępu do pomocy społecznej oraz przyspieszenie procedur administracyjnych.

Do kompletnego wniosku o zasiłek stały należy dołączyć pakiet wymaganych dokumentów, w skład którego wchodzi orzeczenie potwierdzające stopień niepełnosprawności lub niezdolność do pracy, dokumentacja prezentująca wszystkie źródła dochodów z ostatniego miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku, a w przypadku osób prowadzących jednoosobowe gospodarstwo domowe także pisemne oświadczenie potwierdzające ten fakt. Kompletność dokumentacji ma najważniejsze znaczenie dla sprawnego przebiegu procedury rozpatrywania wniosku.

Ośrodek pomocy społecznej ma ustawowy obowiązek rozpatrzenia złożonego wniosku w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia jego wpływu. W ramach tej procedury pracownik socjalny może przeprowadzić wywiad środowiskowy, którego celem jest dokładne poznanie i zweryfikowanie rzeczywistej sytuacji życiowej oraz materialnej osoby ubiegającej się o wsparcie. Ten element procedury często budzi największe obawy wśród potencjalnych wnioskodawców, którzy obawiają się naruszenia swojej prywatności lub negatywnego osądu ze strony urzędników. Tymczasem wywiad środowiskowy ma charakter pomocniczy i służy przede wszystkim upewnieniu się, iż pomoc finansowa trafi rzeczywiście do osób najbardziej jej potrzebujących.

Istnieją określone sytuacje, w których pomimo formalnego spełnienia kryteriów dochodowych zasiłek stały może nie zostać przyznany lub może zostać wstrzymany. Dotyczy to przypadków, gdy osoba ubiegająca się o pomoc nie wykazuje współpracy z pracownikiem socjalnym, odmawia podjęcia zalecanego leczenia, rehabilitacji lub innych form wsparcia oferowanych przez instytucje pomocowe. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi świadczenie nie przysługuje również osobie, która bez uzasadnionej przyczyny odmawia podjęcia zaproponowanego zatrudnienia, uczestnictwa w szkoleniu zawodowym czy odbycia stażu, do którego została skierowana przez urząd pracy lub ośrodek pomocy społecznej.

Ważną cechą zasiłku stałego jest jego czasowy charakter, co oznacza, iż świadczenie nie jest przyznawane bezterminowo ani automatycznie odnawiane. Prawo do zasiłku może zostać cofnięte w przypadku zmiany sytuacji życiowej lub dochodowej osoby go pobierającej, na przykład po podjęciu zatrudnienia, uzyskaniu prawa do renty, emerytury lub innych źródeł dochodu. Pracownicy socjalni mają obowiązek regularnego monitorowania sytuacji osób otrzymujących wsparcie finansowe z budżetu publicznego. Każda istotna zmiana okoliczności, która może wpłynąć na prawo do pobierania zasiłku, musi zostać niezwłocznie zgłoszona do adekwatnego ośrodka pomocy społecznej.

System pomocy społecznej umożliwia łączenie zasiłku stałego z innymi formami wsparcia finansowego, co pozwala na kompleksowe wspomaganie osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej. Wśród świadczeń, które można otrzymywać równolegle z zasiłkiem stałym, znajdują się między innymi zasiłek celowy przeznaczony na pokrycie konkretnych potrzeb, zasiłek okresowy dla osób czasowo pozbawionych możliwości zarobkowania, dodatek mieszkaniowy wspierający w opłacaniu kosztów związanych z lokalem mieszkalnym, dodatek energetyczny pomagający w opłacaniu rachunków za energię elektryczną, świadczenie pielęgnacyjne dla osób wymagających stałej opieki czy specjalny zasiłek opiekuńczy dla opiekunów osób niepełnosprawnych. Warunkiem jednoczesnego pobierania kilku świadczeń jest spełnienie wszystkich wymaganych kryteriów formalnych i dochodowych dla wszystkich z nich osobno.

Pomimo stosunkowo atrakcyjnej wysokości zasiłku stałego oraz jasno określonych kryteriów jego przyznawania, znaczna część osób uprawnionych do tego świadczenia nie podejmuje działań zmierzających do złożenia odpowiedniego wniosku. Przyczyny tego niepokojącego zjawiska mają charakter wielopłaszczyznowy i obejmują zarówno czynniki związane z niewystarczającym poziomem informacji społecznej, jak i bariery natury psychologicznej oraz administracyjnej.

Jedną z najważniejszych przyczyn niewykorzystywania możliwości otrzymania zasiłku stałego jest po prostu brak odpowiedniej wiedzy na temat dostępnych form pomocy społecznej. Znaczna część społeczeństwa nie zdaje sobie sprawy z tego, iż może ubiegać się o tego rodzaju wsparcie finansowe, lub błędnie zakłada, iż nie spełnia warunków formalnych wymaganych do jego otrzymania. Problem ten dotyka w szczególności osoby starsze, mieszkańców małych miejscowości oraz terenów wiejskich, gdzie dostęp do aktualnych informacji na temat procedur administracyjnych może być ograniczony ze względu na słabiej rozwiniętą infrastrukturę informacyjną.

Kolejną istotną barierą utrudniającą korzystanie z zasiłku stałego jest skomplikowany charakter procedury ubiegania się o to świadczenie. Konieczność zebrania i przedstawienia urzędnikom szerokiego zakresu dokumentacji, prawidłowego wypełnienia formularzy wniosku oraz przejścia przez proces wywiadu środowiskowego może stanowić poważne wyzwanie dla potencjalnych wnioskodawców, szczególnie tych charakteryzujących się niższym poziomem wykształcenia, ograniczoną sprawnością fizyczną lub problemami ze zdrowiem. Choć digitalizacja procesów składania wniosków ma na celu ułatwienie dostępu do pomocy społecznej dla części społeczeństwa, może jednocześnie stanowić dodatkową przeszkodę dla osób dotkniętych wykluczeniem cyfrowym lub niemających odpowiednich umiejętności korzystania z nowoczesnych technologii.

Niezwykle istotną rolę w niskim poziomie wykorzystania zasiłku stałego odgrywają również czynniki psychologiczne i społeczne. Wielu potencjalnych beneficjentów nie decyduje się na ubieganie o to świadczenie z powodu wstydu, obawy przed społeczną stygmatyzacją lub negatywnymi reakcjami otoczenia. W polskim społeczeństwie przez cały czas silnie zakorzenione jest przekonanie, iż korzystanie z pomocy społecznej stanowi przejaw osobistej porażki życiowej, nieporadności lub braku przedsiębiorczości. Ta bariera mentalna sprawia, iż osoby rzeczywiście potrzebujące wsparcia finansowego często wolą zmagać się z trudnościami ekonomicznymi w pojedynkę, niż zwrócić się o pomoc do instytucji państwowych, obawiając się utraty szacunku w oczach rodziny, sąsiadów czy znajomych.

Zasiłek stały pełni niezwykle istotną funkcję w polskim systemie zabezpieczenia społecznego, stanowiąc często jedyną formę wsparcia finansowego dla osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji życiowej. Choć wysokość tego świadczenia jest uzależniona od indywidualnych warunków dochodowych każdego wnioskodawcy, to dla wielu osób może stanowić podstawowe lub jedyne źródło środków do życia, umożliwiając pokrycie najważniejszych potrzeb egzystencjalnych. Zgodnie z filozofią systemu pomocy społecznej świadczenie to jest przeznaczone dla osób, które ze względu na wiek, stan zdrowia lub szczególną sytuację życiową nie mają możliwości samodzielnego zabezpieczenia sobie godnych warunków bytowych.

Należy podkreślić, iż polski system pomocy społecznej ma charakter wspierający i uzupełniający, a nie zastępczy w stosunku do indywidualnej odpowiedzialności obywateli za własne życie. Jego celem nie jest zwolnienie ludzi z obowiązku dbania o własny byt, ale umożliwienie przetrwania oraz powrotu do samodzielności osobom najbardziej zagrożonym wykluczeniem społecznym i ekonomicznym. Wprowadzona w 2025 roku wyższa maksymalna kwota zasiłku stałego oraz utrzymanie relatywnie dostępnego progu dochodowego świadczą o dążeniu do zrównoważenia celów wsparcia socjalnego z zachętami do aktywizacji zawodowej i społecznej beneficjentów.

W okresie wysokiej inflacji, wzrastających cen towarów i usług oraz ogólnego wzrostu kosztów życia każda forma pomocy publicznej nabiera szczególnego znaczenia, zwłaszcza dla grup społecznych o ograniczonych możliwościach zarobkowych, takich jak seniorzy czy osoby z niepełnosprawnościami. Dlatego niezwykle ważne jest systematyczne podnoszenie poziomu świadomości społecznej na temat dostępnych form wsparcia finansowego oraz podejmowanie działań mających na celu ułatwienie dostępu do nich. Kampanie informacyjne prowadzone przez instytucje publiczne, uproszczenie procedur administracyjnych oraz zapewnienie profesjonalnego wsparcia w procesie aplikacyjnym mogłyby znacząco zwiększyć liczbę osób korzystających z zasiłku stałego.

Lokalne ośrodki pomocy społecznej w całym kraju podejmują różnorodne inicjatywy mające na celu dotarcie do potencjalnych beneficjentów swoich usług. Organizowane są regularne spotkania informacyjne dla mieszkańców, podczas których prezentowane są dostępne formy pomocy oraz wyjaśniane procedury ubiegania się o nie. Dystrybuowane są również materiały edukacyjne w formie ulotek, broszur oraz przewodników, które w przystępny sposób tłumaczą skomplikowane przepisy prawne. Pracownicy socjalni aktywnie poszukują osób, które mogą kwalifikować się do otrzymania zasiłku stałego, prowadząc rozmowy z mieszkańcami podczas wizyt domowych lub spotkań w terenie. Kluczową rolę w tym procesie odgrywa również kooperacja z organizacjami pozarządowymi, które często mają lepszy dostęp do grup społecznych szczególnie zagrożonych wykluczeniem oraz większe zaufanie ze strony potencjalnych beneficjentów.

Osoby, które po zapoznaniu się z kryteriami przyznawania zasiłku stałego stwierdzą, iż mogą się o niego ubiegać, powinny zdecydowanie przełamać ewentualne opory i złożyć odpowiedni wniosek w adekwatnym ośrodku pomocy społecznej. Warto pamiętać i nieustannie podkreślać, iż pomoc społeczna nie stanowi żadnej formy jałmużny czy dobroczynności, ale jest wyrazem społecznej solidarności oraz sprawiedliwą redystrybucją dóbr publicznych. Każdy obywatel, który znalazł się w trudnej sytuacji życiowej niezależnie od przyczyn, ma pełne prawo do wsparcia ze strony państwa, a korzystanie z tego prawa nie powinno budzić jakichkolwiek negatywnych emocji, wstydu czy zakłopotania.

W obliczu stale rosnących kosztów życia i poważnych trudności ekonomicznych, z jakimi walczy znaczna część polskich rodzin, ignorowanie możliwości uzyskania regularnego miesięcznego wsparcia finansowego w wysokości choćby 1229 złotych wydaje się całkowicie nieracjonalne i niezrozumiałe. Ta kwota może stanowić rzeczywiście znaczącą różnicę w budżecie gospodarstwa domowego, umożliwiając pokrycie podstawowych potrzeb życiowych, takich jak zakup żywności, leków, opłacenie rachunków czy pokrycie kosztów mieszkaniowych. Dlatego tak niezwykle ważne jest kontynuowanie działań zmierzających do rozpowszechniania wiedzy o zasiłku stałym oraz aktywnego zachęcania wszystkich uprawnionych osób do korzystania z przysługujących im świadczeń.

Warto również zauważyć, iż szersze wykorzystanie dostępnych form pomocy społecznej ma pozytywny wpływ nie tylko na sytuację indywidualnych beneficjentów, ale także na całą gospodarkę lokalną. Środki finansowe przekazywane w ramach zasiłku stałego trafiają bezpośrednio do osób o niskich dochodach, które przeznaczają je niemal w całości na bieżącą konsumpcję, wspierając tym samym lokalny handel, usługi oraz rynek pracy. Ta cyrkulacja pieniędzy w gospodarce może przynieść korzyści znacznie szersze niż tylko bezpośrednie wsparcie osób znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej.