W gminie Zawonia na północ od drogi łączącej Trzebnicę z Oleśnicą leży wioska Niedary. Atrakcją Niedar jest tajemnica ukryta wśród okolicznych lasów. Jak ją odnaleźć? Gdy skierujemy się na północ, dotrzemy do granic dawnej polodowcowej moreny i linii lasu, gdzie mamy przed sobą przepiękny obszar Wzgórz Trzebnickich zwanych potocznie Kocimi Górami. Na poszukiwania tajemnicy warto wybrać się jesienią, gdy opadną liście. Wtedy łatwiej wyszukać skrywane przez przyrodę nierówności terenu.
Badacze i archeolodzy twierdzą, iż obszary te człowiek mógł już zamieszkiwać kilkadziesiąt tysięcy lat temu. Na stokach Winnej Góry w Trzebnicy znaleziono ślady bytności homo erektusa sprzed 500 tys. lat.
Tajemnica z Niedar nie jest aż tak dawna, ale na pewno starsza, jak egipskie piramidy, bo dotyczy okresu około 3,5 tysiąca lat przed naszą erą. Wśród niedariańskich morenowych wzgórz znajdziemy trzy stare kurhany, czyli mogiły o kształcie półkolistego Stożka z Komorami Grobowymi. Znalezisko to zostało odkryte i przebadane w 1967 roku. Archeolodzy datują je na okres epoki Neolitu. Kurhany mają wysokość około 2 m i średnicę przeszło 20 m. Dwa z nich są nienaruszone, jeden, niestety, został rozkopany. prawdopodobnie wokół grobowców znajdowały się kamienne kręgi. O wieku znaleziska świadczą ustawione przez archeologów pamiątkowe głazy z informacją o okresie powstania cmentarzyska.
Naukowcy na podstawie analizy odkrytych pozostałości ceramicznych i formy pochówków wiążą okres powstania kurhanów z kulturą amfor kulistych. Nazwa tej epoki wzięła się od typu odkrywanych naczyń o charakterystycznym brzuścu, którym były wyklejane formułowanymi wcześniej wałkami. Formy pochówku i pozostawione zmarłym naczynia, prawdopodobnie z żywnością, oraz szczątki zwierząt i narzędzia świadczą o wierze ówczesnych mieszkańców w życie pozagrobowe.
Historię kurhanów opisała Zofia Bąk, a mieszkańcy Niedar wpisali je do atrakcji turystycznych gminy i utworzyli z leśnikami trasę krajoznawczą. Co roku w lipcu organizują Rajd Kurhanów.
