Jednym z najciekawszych przykładów jest Majdan Królewski w powiecie kolbuszowskim. Historia sołectwa sięga XVIII wieku – w 1770 roku Majdan uzyskał prawa miejskie, które przyciągały tłumy mieszkańców i kupców podczas targów. Niestety, w 1824 roku wieś utraciła ten status. Dziś Majdan Królewski to dynamiczna miejscowość, w której mieszka 2879 osób (stan na 1 grudnia 2020 r.) – więcej niż wymaga tego kryterium, by zostać miastem.
https://korsokolbuszowskie.pl/wiadomosci/bedzie-mozna-zwiedzic-wyjatkowy-obiekt-w-powiecie-kolbuszowskim-kiedy/w53fEAqLXYsuaEypMGKBInfrastruktura techniczna Majdanu jest dobrze rozwinięta – miejscowość posiada wodociągi, kanalizację, a lokalna gospodarka pozwala, aby około 60% mieszkańców utrzymywało się z działalności pozarolniczej. Wszystko to sprawia, iż Majdan Królewski spełnia większość wymogów, które umożliwiłyby przywrócenie mu statusu miasta. Coraz częściej pojawiają się głosy, aby spróbować przywrócić Majdanowi dawną rangę i wpisać go na nowo na mapę podkarpackich miast.
Raniżów – historia praw miejskich
Nieco dalej, również w powiecie kolbuszowskim, znajduje się Raniżów, który w 1782 roku uzyskał prawa miejskie. Podobnie jak Majdan, Raniżów utracił ten status po I wojnie światowej, w 1919 roku. Choć w tej chwili pełni funkcję wsi, historia Raniżowa pozostaje istotnym elementem lokalnej tożsamości.
Podkarpackie miasta, które zniknęły
Lista miejscowości, które utraciły prawa miejskie, jest długa. Niektóre z nich istniały jako miasta choćby setki lat, jak np. Lutowiska, które uzyskały lokację miejską przed 1742 rokiem, czy Wielopole Skrzyńskie, które prawa miejskie posiadało od 1337 roku do 1933 r. Powody degradacji były różnorodne – od zubożenia spowodowanego polityką zaborców, przez spadek liczby mieszkańców, aż po decyzje administracyjne po odzyskaniu niepodległości.
Powrót do przeszłości?
Dziś niektóre dawne miasta, jak Majdan Królewski, spełniają warunki, aby odzyskać prawa miejskie. Centrum, odpowiednia liczba mieszkańców, rozwinięta infrastruktura i aktywność gospodarcza – to wszystko sprawia, iż przekształcenie w miasto jest realne. Dla lokalnych społeczności mogłoby to oznaczać większe znaczenie administracyjne, rozwój inwestycji i promocję turystyczną.
Historia dawnych miast Podkarpacia pokazuje, jak zmienne były losy regionu, ale także daje nadzieję na odrodzenie miejsc, które kiedyś tętniły życiem miejskim. Czy Majdan Królewski i Raniżów odzyskają status miast? Czas pokaże, ale ich historia i potencjał sprawiają, iż pomysł wcale nie wydaje się nierealny.
Lista miejscowości z utraconymi prawami miejskimi
- Babice
- Baligród
- Bukowsko
- Czudec
- Dębowiec
- Domaradz
- Fredropol
- Frysztak
- Grodzisko-Miasteczko
- Jasienica Rosielna
- Jaćmierz
- Jaśliska
- Jodłowa
- Kalwaria Pacławska
- Korczyna
- Krasiczyn
- Krzeszów
- Krzywcza
- Lipsko
- Lutowiska
- Majdan Królewski
- Mrzygłód
- Niebylec
- Nowotaniec
- Raniżów
- Rybotycze
- Stanisławczyk
- Stary Dzików
- Tyrawa Wołoska
- Wielkie Oczy
- Wielopole Skrzyńskie
- Wola Michowa
- Zarszyn
- Zasów
Żołynia