Technicy chodzą od drzwi do drzwi. Wszedł obowiązek montażu tych urządzeń. Każdy Polak musi mieć je zamontowane

W Polsce trwa realizacja programu wymiany liczników energii na urządzenia zdalnego odczytu. Do 2031 roku każdy dom w Polsce ma być wyposażony w taki inteligentny licznik. Nad całością projektu czuwają najwięksi operatorzy energetyczni.

Fot. Shutterstock

Inteligentne liczniki – jak działają i dlaczego warto je zainstalować?

Nowe urządzenia, zwane licznikami zdalnego odczytu (LZO), oferują szereg korzyści dla użytkowników. Przede wszystkim pozwalają one na szczegółowe śledzenie zużycia prądu w czasie rzeczywistym, dzięki czemu konsumenci mogą lepiej zarządzać wydatkami na energię. Poprzez monitorowanie zużycia użytkownicy mogą dostosowywać działanie urządzeń do godzin, w których obowiązują niższe stawki, co daje realne możliwości obniżenia rachunków. Dla dostawców energii zdalny odczyt oznacza możliwość dokładniejszego rozliczania, ograniczenie potrzeby wysyłania pracowników terenowych oraz szybsze wykrywanie awarii.

Jak wygląda proces montażu inteligentnych liczników?

Wymiana liczników na inteligentne urządzenia wymaga odpowiedniego planowania oraz organizacji. Montaż liczników zdalnego odczytu jest procesem, który zwykle przebiega sprawnie, jednak wymaga współpracy mieszkańców i ekip technicznych.

1. Umówienie wizyty: Operatorzy, którzy odpowiadają za instalację liczników, zwykle kontaktują się z mieszkańcami z wyprzedzeniem, aby umówić dogodny termin wizyty technika. W przypadku mieszkańców domów jednorodzinnych proces ten jest dość prosty, natomiast w blokach czy kamienicach wymaga nieco większej organizacji. Operatorzy często wybierają godzinne okna czasowe, co pozwala dostosować harmonogram do dostępności mieszkańców.
2. Przygotowanie miejsca montażu: W dniu wizyty techników mieszkańcy proszeni są o przygotowanie dostępu do miejsca, gdzie licznik jest zainstalowany. W nowszych budynkach liczniki są zwykle umieszczone na klatkach schodowych, co ułatwia dostęp. W starszych kamienicach i blokach urządzenia mogą znajdować się w mieszkaniach, co wymaga obecności mieszkańca podczas montażu.
3. Demontaż starego urządzenia: Technik rozpoczyna wymianę od demontażu starego, tradycyjnego licznika. Proces ten zwykle jest szybki, ale wymaga odpowiednich narzędzi oraz ostrożności, aby nie naruszyć istniejącej instalacji elektrycznej.
4. Instalacja nowego licznika: Po zdemontowaniu starego urządzenia technik montuje nowy licznik zdalnego odczytu. Inteligentny licznik jest przystosowany do współpracy z siecią operatora oraz do transmisji danych o zużyciu energii. Licznik jest wyposażony w technologię G3 PLC lub opcjonalnie LTE, co pozwala na transmisję danych przez sieć energetyczną lub bezprzewodowo.
5. Testy i konfiguracja: Po zamontowaniu licznika technik przeprowadza testy, aby upewnić się, iż urządzenie działa poprawnie i jest prawidłowo połączone z systemem zdalnego odczytu. Sprawdza, czy licznik przesyła dane oraz czy możliwy jest zdalny dostęp do informacji o zużyciu energii.
6. Informacje dla użytkownika: Po zakończeniu montażu technik przekazuje mieszkańcowi podstawowe informacje o nowym urządzeniu – jak odczytywać wskazania na liczniku, gdzie zgłaszać ewentualne problemy oraz jakie korzyści daje nowa technologia. Proces wymiany kończy się zwykle wystawieniem dokumentu potwierdzającego instalację.

Etapy realizacji programu – harmonogram i zaawansowanie prac

Program wymiany liczników jest realizowany stopniowo, aby do 2031 roku każdy odbiorca miał zainstalowane nowe urządzenie. Harmonogram wymiany jest podzielony na etapy:

• 2025 rok: Pierwszy istotny etap zakłada, iż 25% gospodarstw domowych będzie już korzystać z inteligentnych liczników.
• 2028 rok: W kolejnych latach operatorzy mają osiągnąć poziom 80% instalacji.
• 2031 rok: Ostateczny cel programu – 100% gospodarstw domowych z nowoczesnymi licznikami.

Każdy z operatorów w Polsce realizuje własne cele, dostosowane do liczby odbiorców w ich regionach. Przykładowo, Energa zmodernizowała już liczniki u 2 milionów odbiorców, a PGE Dystrybucja wymieniła urządzenia u 22,3% klientów. Stoen Operator na koniec 2023 roku miał 200 000 nowych liczników, a Tauron zakończył rok z wymianą u 1,14 miliona użytkowników.

Korzyści dla konsumentów i dostawców energii

Nowe liczniki pozwalają użytkownikom na łatwiejsze kontrolowanie zużycia energii. Inteligentne liczniki umożliwiają:

• Monitorowanie zużycia na bieżąco: Użytkownik może sprawdzać, ile energii zużywają konkretne urządzenia, i dostosować korzystanie z nich do taryf, które obowiązują w danym czasie.
• Programowanie urządzeń w ramach taryf dynamicznych: Liczniki te mogą współpracować z systemami zarządzania energią, co pozwala na automatyczne uruchamianie urządzeń, takich jak pralki, w czasie obowiązywania tańszych stawek.
• Łatwe rozliczanie i mniej błędów: Zdalny odczyt minimalizuje ryzyko błędów w rachunkach oraz eliminuje konieczność wizyt inkasentów.

Dla operatorów liczników nowe technologie stanowią szereg korzyści. Zdalny dostęp do danych pozwala na szybkie wykrywanie anomalii i usuwanie awarii, a także na lepsze zarządzanie dostawami prądu. Dzięki inteligentnym licznikom firmy energetyczne mogą również planować prace serwisowe oraz oceniać stan sieci w czasie rzeczywistym.

Postępy w realizacji projektu

Wymiana liczników na inteligentne urządzenia przebiega etapami, a celem jest objęcie wszystkich gospodarstw domowych do 2031 roku. W pierwszej fazie, do 2025 roku, nowe liczniki mają być zamontowane u co najmniej jednej czwartej odbiorców, a do 2028 roku wskaźnik ten ma wzrosnąć do 80%.

Dotychczas Energa zmodernizowała liczniki u ponad dwóch milionów z 3,3 miliona swoich klientów. PGE Dystrybucja wymieniła około 22,3% liczników. Stoen Operator, który osiągnął istotny etap w październiku 2023 roku, zainstalował do końca tego roku 200 000 nowych liczników, co stanowi ponad 18% bazy. W 2024 roku Stoen planuje zainstalować łącznie 300 000 liczników, aby do 2025 roku objąć tą technologią 35% odbiorców. Tauron zmodernizował liczniki u 1,14 miliona klientów, co daje około 19% jego użytkowników.

Choć sama wymiana liczników jest bezpłatna, osoby, które chcą wcześniej skorzystać z inteligentnego opomiarowania, mogą to zrobić odpłatnie, z kosztami rzędu 300-400 złotych. Dla firm to nowoczesne rozwiązanie przynosi możliwość lepszego zarządzania zużyciem energii i ograniczenia kosztów operacyjnych.

Działania Stoen Operator i zaawansowany program AMI

Stoen Operator, zgodnie z wymaganiami prawa energetycznego, prowadzi planową wymianę tradycyjnych liczników na inteligentne. Zgodnie z nowymi regulacjami do lipca 2031 roku wszyscy odbiorcy energii mają mieć zainstalowane liczniki zdalnego odczytu, a koszt wymiany ponosi Operator Systemu Dystrybucyjnego.

Warszawska spółka rozpoczęła program AMI w 2022 roku, który obejmuje kilkanaście projektów – od wdrożeń nowych systemów po modernizację infrastruktury do zarządzania dużymi ilościami danych. W ramach tego programu, do 2028 roku planowane jest zainstalowanie około miliona liczników zdalnego odczytu oraz uruchomienie nowej infrastruktury komunikacyjnej i informatycznej.

Pierwszy etap programu AMI zakończył się na początku 2024 roku, osiągając 20% instalacji nowych liczników. Drugi etap, trwający obecnie, zakłada osiągnięcie 60% do 2026 roku. Stoen ma już zamontowane około 300 000 urządzeń, które korzystają z technologii G3 PLC IDIS z opcją komunikacji przez LTE. Za realizację drugiego etapu odpowiadają konsorcja Esmetric, Elgama Elektronica oraz Kaifa Technology Netherlands, a trzeci etap programu ruszy w 2027 roku.

Dialog techniczny i przyszłe przetargi

Jeszcze pod koniec tego roku Stoen Operator planuje przeprowadzić dialog techniczny z dostawcami, którego celem będzie ocena przydatności technologii G3 PLC Hybrid w przyszłości. Ten dialog stanowi początkowy krok do realizacji trzeciego etapu programu AMI.

Stoen przygotowuje się również do przetargu na fazę trzecią programu, który ma zostać ogłoszony między III a IV kwartałem 2025 roku. Spółka zaprosi wtedy potencjalnych dostawców do składania ofert na dostawy i instalację kolejnej partii liczników. Planowane jest, aby od 2027 roku wymienić ponad 300 000 liczników zdalnego odczytu w Warszawie.

– W pierwszych dwóch fazach programu AMI postawiliśmy na technologię G3 PLC IDIS. Przeprowadzamy dialog techniczny, aby poznać nowe rozwiązania rynkowe, z naciskiem na G3 PLC Hybrid oraz ocenę technologicznej dojrzałości dostawców. Chcemy, by w przetargu na trzecią fazę wzięło udział jak najwięcej oferentów – wyjaśnia Marcin Wilkowski, Program Manager Programu AMI.

Inteligentne liczniki jako fundament przyszłościowych rozwiązań energetycznych

Nowoczesne liczniki to także fundament dla rozwoju inteligentnych domów i integracji z odnawialnymi źródłami energii. Pozwalają one użytkownikom monitorować zużycie i produkcję energii, co jest szczególnie istotne dla posiadaczy instalacji fotowoltaicznych. Dzięki tej technologii możliwe jest bardziej precyzyjne zarządzanie nadwyżkami energii oraz lepsze dopasowanie pracy urządzeń do godzin obowiązywania niższych taryf.

Projekt wdrażania inteligentnych liczników w Polsce jest zbieżny z unijnymi wymogami efektywności energetycznej i ograniczenia emisji. Inteligentne liczniki stanowią krok ku nowoczesnej energetyce i mają wpływ na stabilność sieci oraz efektywne gospodarowanie energią.