To prawdziwi „zabójcy mężczyzn”. Wielu śmierci dałoby się uniknąć

Statystyki są przytłaczające: tysiące mężczyzn w Polsce co roku dowiaduje się, iż ma nowotwór, bo za długo udawali, iż wszystko jest w porządku. jeżeli chodzi o męskie nowotwory, to profilaktyka to więcej niż hasło – to konkretne działania, które mogą uratować Ci życie.

Męskie nowotwory

Do nowotworów układu moczowo-płciowego u mężczyzn zalicza się:

• Nowotwór jądra – jeden z najczęstszych nowotworów u młodych, dorosłych mężczyzn. Znaczna część zachorowań dotyczy mężczyzn w wieku 14-35 lat. Może dotknąć każdego bez względu na styl życia. Nowotwór jądra w 95 proc. przypadków może być całkowicie wyleczalny. Warunkiem jest jego wczesne wykrycie.
• Nowotwór prostaty (gruczołu krokowego) – dotyczy głównie mężczyzn powyżej 50. roku życia. W większości przypadków wykrywany jest w stadium bezobjawowym. Chorzy są diagnozowani w związku ze stwierdzeniem podwyższenia stężenia PSA lub trafiają do urologa z powodu objawów łagodnego przerostu gruczołu krokowego. PSA to badanie, które ocenia stężenie swoistego antygenu sterczowego, czyli białka, które wytwarzane jest przez gruczoł krokowy u mężczyzn.
• Nowotwór prącia – rak prącia to nowotwór złośliwy, który rozwija się w obrębie penisa (czyli prącia). Nie jest częsty, co nie oznacza, iż rak prącia jest tematem, obok którego można przejść obojętnie. W Polsce co roku diagnozuje się około 230 nowych przypadków. Najczęściej u starszych mężczyzn (po 60. roku życia), choć chorują również młodsi. Większość przypadków (około 95 proc.) to rak, który rozwija się z komórek płaskonabłonkowych. Może pojawić się w różnych częściach prącia, choć najczęściej jest to napletek lub żołądź.

Rodzaje nowotworów jądra:

• nowotwory zarodkowe jądra, które wywodzą się z komórek rozrodczych, czyli z komórek, z których ostatecznie mają rozwinąć się plemniki; są popularnie (acz niepoprawnie) nazywane rakiem jądra – to ponad 95 proc. nowotworów jąder;
• nowotwory, które rozwijają się z komórek produkujących testosteron lub z komórek „opiekujących” się komórkami rozrodczymi;
• nowotwory o innym pochodzeniu – są najrzadsze.

Aż 20 procent mężczyzn w wieku 15–40 lat chorych na nowotwór złośliwy choruje na nowotwór zarodkowy jądra – zatem to bardzo istotny problem onkologiczny w tej grupie.

Jednocześnie w Polsce z diagnozą nowotworu złośliwego jądra żyje około 14 tys. mężczyzn, co jest konsekwencją wysokiej przeżywalności chorych z tym rozpoznaniem.

Czym jest rak prostaty

Rak prostaty inaczej jest nazywany rakiem stercza lub rakiem gruczołu krokowego. We wczesnym stadium zaawansowania bardzo często nie daje żadnych objawów klinicznych. Jednak jego podstawową cechą, jak każdego nowotworu złośliwego, jest zdolność komórek do niepohamowanego dzielenia się, oddzielania się od miejsca swojego powstania, przetrwania w płynach ustrojowych (np. we krwi czy chłonce), osiedlania się w innych lokalizacjach i tworzenia przerzutów. W przypadku raka stercza charakterystyczne są przerzuty do węzłów chłonnych i kości, ale mogą być zajmowane także inne narządy.

Rak prostaty jest mylony z łagodnym rozrostem prostaty. To dwie zupełnie różne choroby. Łagodny rozrost prostaty (stercza) też jest charakterystyczny dla starzejących się mężczyzn, ale nie jest nowotworem złośliwym. Nie daje przerzutów i nie powoduje naciekania okolicznych tkanek. Za to często wywołuje objawy z układu moczowego – konieczność częstszego oddawania moczu, naglące parcia, osłabienie strumienia moczu.

Męskie nowotwory – objawy, których nie możesz zlekceważyć

Te objawy męskich nowotworów powinny Cię zaniepokoić? Wiele z nich jesteś w stanie wykryć sam, jeszcze na wczesnym etapie rozwoju choroby.

Rak prostaty:

• podwyższone stężenie PSA we krwi,
• dolegliwości związane z oddawaniem moczu,
• zaburzenia erekcji, które nie wynikają z podłoża emocjonalnego,
• bóle podbrzusza,
• obrzęk kończyny dolnej i/lub genitaliów.

Objawy raka jądra:

• wyczuwalna obecność guzka w jądrze,
• zmiana konsystencji jądra,
• uczucie dyskomfortu w mosznie lub pobolewanie jądra,
• nawracający ból w podbrzuszu lub okolicy lędźwiowej.

Rak prącia:

• zmiana skóry na prąciu: może zmienić kolor, stać się cieńsza lub może dojść do uwypuklenia tkanek, owrzodzenia (nadżerka lub guzek),
• opuchlizna na końcu prącia,
• powiększenie węzłów chłonnych pachwinowych,
• płaskie stwardnienie w obrębie napletka, żołędzi lub innej części penisa,
• owrzodzenie, pieczenie czy okresowe krwawienie.

Nie czekaj aż coś „samo minie”. Zrób badania. To nic nie kosztuje, a może uratować Ci życie!

Męskie nowotwory – jak rozpoznać nowotwór prostaty?

Podstawowe badania, które pozwalają wykryć nowotwór prostaty to:

• oznaczenie stężenia PSA – wykonywane na podstawie pobranej próbki krwi do badań;
• badanie per rectum – badanie fizykalne, które jest ważnym elementem badania lekarskiego. Pozwala wykryć schorzenia zagrażające zdrowiu na wczesnym etapie diagnostyki;
• badanie histopatologiczne – badanie fragmentu tkanki pobranej z prostaty pod mikroskopem, które jest podstawą rozpoznania.

Samobadanie jąder – podstawa profilaktyki

Pierwsze objawy mogą być mało specyficzne, a w związku z tym często bagatelizowane. Pamiętaj o samobadaniu, szczególnie jeżeli jesteś w grupie ryzyka rozwoju nowotworu.

Sprawdzaj:

• powierzchnię swoich jąder i ich strukturę,
• czy w obrębie jąder wyczuwasz zgrubienie, bolesność, obrzęk albo zmiany o charakterze guza,
• czy w mosznie obecny jest płyn.

Badaj się systematycznie. jeżeli wykryjesz coś niepokojącego, zgłoś się do lekarza. Do odwiedzenia lekarza powinny skłonić także objawy ze strony układu moczowego, np. krew w moczu, osłabiony i przerywany strumień moczu. Pamiętaj, iż choroba może objawiać się również niespecyficznymi oznakami, tj. bólem podbrzusza.

Wykrycie choroby w początkowej fazie rozwoju zwiększa szanse na wyleczenie. Może upłynąć kilka lat od momentu pojawienia się pierwszych komórek rakowych do wystąpienia objawów choroby. Dlatego niezwykle ważne w profilaktyce raka prostaty są regularne wizyty u urologa.

Nie ma się czego wstydzić

Ta ostatnia rada jest tym ważniejsza, iż statystyczny mężczyzna unika lekarza. Zgłasza się do lekarza dopiero wtedy, gdy boli. Zapomina o regularnych badaniach profilaktycznych.

Za główną przyczynę złego stanu zdrowia uważamy stres i ogólne przemęczenie oraz choroby sercowo-naczyniowe (w tej grupie także nadciśnienie tętnicze i cukrzycę). U kardiologa przynajmniej raz w życiu było tylko 43 proc. z nas – mężczyzn. Do urologa, zwłaszcza jeżeli nie mamy alarmujących objawów, też jest nam nie po drodze.

Boimy się wykrycia nowotworu lub innej poważnej choroby (36 proc. mężczyzn), ale także wstydu i skrępowania, które łączą się z samym badaniem urologicznym (33 proc. mężczyzn).

Toteż mężczyźni w Polsce wciąż rzadziej zgłaszają się na badania profilaktyczne, choć zdrowie powinno być priorytetem dla wszystkich. Często tłumaczą się brakiem czasu, obowiązkami zawodowymi lub przekonaniem, iż „to nie jest im potrzebne”. Tymczasem regularne badania to najlepszy sposób na wczesne wykrycie chorób, które często rozwijają się, nie dając żadnych objawów.

Im wcześniej wykryta choroba, tym większa szansa na jej wyleczenie. Profilaktyka to nie słabość – to broń. Czas ma duże znaczenie nie tylko w przypadku chorób nowotworowych. Dzięki badaniom profilaktycznym możesz uniknąć wielu schorzeń, w tym raka jądra, prostaty, jelita grubego, cukrzycy czy zakrzepicy. Regularne badania to najlepsza polisa na życie.

Męskie nowotwory. Styl życia wpływa na rozwój choroby

Blisko 25 proc. panów ma nadciśnienie tętnicze. Aż 70 proc. mężczyzn ma nadwagę, a jedna piąta walczy z otyłością. W Polsce zgodnie z Eurobarometrem z 2021 r. aż 32 proc. dorosłych mężczyzn pali papierosy. Dodatkowo, według tego samego badania, w Polsce aż 66 proc. mężczyzn w grupie wiekowej 15+ jest nieaktywna fizycznie. Największe odsetki nieaktywnych fizycznie mężczyzn zaobserwowano w grupach wiekowych 40-54 lata – 73 proc. i 55+, aż 88 proc.

Prowadzi to do rozwoju cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, hipercholesterolemii, miażdżycy, zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu, choroby układu ruchu, choroby układu pokarmowego, zaburzeń hormonalnych, a także nowotworowych.

Nowotworom, które spotykają mężczyzn, przynajmniej w 1/3 przypadków można zapobiec, zmieniając styl życia, nawyki i badając się profilaktycznie. Nie musisz od razu biec maratonu.

Męskie nowotwory. Do jakiego lekarza się zgłaszać

Leczeniem chorób układu moczowo-płciowego zajmuje się urolog. Jest to specjalista, który prawidłowo pokieruje diagnostyką i ewentualnym leczeniem raka prostaty. Jest także przygotowany do diagnostyki i leczenia rozmaitych innych problemów układu moczowo-płciowego u mężczyzny.

Jego zalecenia pomogą utrzymać organizm w dobrej formie, a choćby opóźnić objawy starzenia się. Do urologa konieczne jest skierowanie. Otrzymasz je od lekarza rodzinnego (lekarza podstawowej opieki zdrowotnej).

Czytaj też: Urologia w USK Opole. Modernizacja oddziału za 5 mln zł

***

Odważne komentarze, unikalna publicystyka, pasjonujące reportaże i rozmowy – czytaj w najnowszym numerze tygodnika „O!Polska”. Do kupienia w punktach sprzedaży prasy w regionie oraz w formie e-wydania