Urząd Skarbowy bierze się za zakupy Polaków. Wezwania już trafiają do ludzi

Polska administracja skarbowa uruchomiła zaawansowany system monitorowania transakcji między osobami prywatnymi, który automatycznie wykrywa przypadki niepłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych i generuje wezwania do zapłaty dla tysięcy obywateli. Wielu Polaków ze zdziwieniem otrzymuje pisma urzędowe dotyczące zakupów, o których podatkowych konsekwencjach nie miało pojęcia, co prowadzi do nieprzyjemnych niespodzianek finansowych często wielokrotnie przekraczających pierwotną kwotę należnego podatku.

Fot. Warszawa w Pigułce

Mechanizm działania skarbówki opiera się na systematycznej analizie danych pochodzących z platform handlowych, serwisów ogłoszeniowych oraz innych źródeł informacji o transakcjach między osobami fizycznymi. Urzędy skarbowe otrzymały narzędzia umożliwiające identyfikowanie przypadków sprzedaży rzeczy ruchomych o wartości przekraczającej tysiąc złotych, które zgodnie z obowiązującymi przepisami podlegają dwuprocentowemu podatkowi od czynności cywilnoprawnych wraz z obowiązkiem złożenia deklaracji PPC-3 w terminie czternastu dni od dokonania transakcji.

Dramatyczność sytuacji najlepiej ilustruje przykład użytkownika serwisu Allegro Lokalnie, który kupił przedmiot za tysiąc pięćset złotych i nie wypełnił swoich obowiązków podatkowych. Mimo iż należny podatek wynosił jedynie trzydzieści złotych, a sam proces złożenia deklaracji i dokonania wpłaty nie stanowił szczególnej trudności, brak działania ze strony kupującego doprowadził do sytuacji, w której urząd skarbowy po kilku miesiącach zażądał kwoty znacznie przewyższającej pierwotne zobowiązanie podatkowe. Ostatecznie podatnik musiał zapłacić znacznie więcej niż te symboliczne trzydzieści złotych, które mógł uiścić bez konsekwencji we właściwym terminie.

System kar przewidziany za nieprzestrzeganie obowiązków związanych z podatkiem od czynności cywilnoprawnych charakteryzuje się progresywną skalą dotkliwości finansowej, która może prowadzić do sytuacji, w których konsekwencje zaniedbań są całkowicie nieproporcjonalne do pierwotnego zobowiązania. Minimalna kara wynosi dziesięć procent kwoty należnego podatku, jednak w przypadkach uporczywego uchylania się od obowiązków lub gdy urząd skarbowy uzna działanie za umyślne, sankcje mogą osiągnąć astronomiczny poziom dwudziestokrotności minimalnego wynagrodzenia, co w roku 2025 oznacza maksymalną karę sięgającą dziewięćdziesięciu trzech tysięcy trzystu dwudziestu złotych.

Do tej już dotkliwej kary dochodzą jeszcze odsetki za zwłokę naliczane od dnia, w którym podatek powinien zostać zapłacony, co oznacza, iż z każdym mijającym dniem całkowita kwota do zapłaty systematycznie rośnie. Ten mechanizm sprawia, iż choćby stosunkowo niewielkie zaniedbania mogą przekształcić się w poważne problemy finansowe, szczególnie gdy podatnik nie jest świadomy istnienia obowiązku podatkowego i nie reaguje na pierwsze pisma urzędowe.

Skala problemu staje się widoczna, gdy przeanalizuje się statystyki dotyczące aktywności na platformach handlowych w Polsce. Tylko w pierwszej połowie roku 2025 na portalu OLX pojawiło się ponad jeden milion dwieście czterdzieści tysięcy ogłoszeń oferujących przedmioty o cenach przekraczających tysiąc złotych, z czego największą grupę stanowiły rowery, meble oraz sprzęt elektroniczny. Każda z tych transakcji, jeżeli doszło do rzeczywistej sprzedaży, teoretycznie generuje obowiązek podatkowy dla kupującego, co oznacza, iż potencjalna liczba osób narażonych na kontrole skarbowe może sięgać setek tysięcy rocznie.

Urzędy skarbowe nie ograniczają się wyłącznie do monitorowania platform internetowych, ale systematycznie analizują także inne źródła informacji mogące wskazywać na dokonywanie transakcji podlegających opodatkowaniu. Szczególną uwagę kierują na przypadki, które mogą wskazywać na regularną działalność handlową prowadzoną bez odpowiedniej rejestracji, co może skutkować nie tylko karami za niepłacenie podatku od czynności cywilnoprawnych, ale także dodatkowymi sankcjami za prowadzenie niezarejestrowanej działalności gospodarczej.

Administracja skarbowa wykorzystuje również zaawansowane algoritmy analizujące wzorce zachowań finansowych obywateli, które mogą wskazywać na dokonywanie zakupów o znacznej wartości bez wywiązywania się z obowiązków podatkowych. System ten potrafi identyfikować osoby, których styl życia lub posiadane dobra nie są adekwatne do oficjalnie deklarowanych dochodów, co może prowadzić do szczegółowych kontroli oraz dogłębnej analizy wszystkich transakcji dokonanych przez daną osobę w określonym okresie.

Szczególnie podatne na kontrole są osoby zajmujące się handlem przedmiotami kolekcjonerskimi, antykami, dziełami sztuki czy sprzętem elektronicznym, gdyż tego typu transakcje często dotyczą wartości znacznie przekraczających próg tysiąca złotych i są stosunkowo łatwe do wyśledzenia przez systemy monitorujące. Urzędy skarbowe wykazują szczególną czujność wobec platform internetowych specjalizujących się w handlu tego rodzaju przedmiotami oraz wobec osób regularnie pojawiających się jako sprzedawcy lub kupujący w tego typu transakcjach.

Problem dodatkowo komplikuje fakt, iż wiele osób błędnie interpretuje przepisy podatkowe, sądząc, iż obowiązek uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych spoczywa na sprzedającym, podczas gdy w rzeczywistości to kupujący ponosi pełną odpowiedzialność za złożenie deklaracji i zapłacenie należnego podatku. Ta powszechna pomyłka prowadzi do sytuacji, w których tysiące osób nieświadomie narażają się na kary finansowe, kupując przedmioty od innych osób prywatnych bez wywiązywania się ze swoich obowiązków podatkowych.

Dodatkowo, urzędy skarbowe zaczęły zwracać uwagę na transakcje, które mogłyby zostać sztucznie podzielone na mniejsze kwoty w celu uniknięcia obowiązku podatkowego. Zaawansowane systemy analityczne potrafią wykryć przypadki, w których jedna osoba dokonuje kilku zakupów u tego samego sprzedawcy w krótkim okresie, co może wskazywać na próbę obejścia przepisów poprzez dzielenie jednej większej transakcji na kilka mniejszych, niepodlegających opodatkowaniu.

Skarbówka systematycznie rozszerza także swoje kompetencje w zakresie współpracy z platformami handlowymi, uzyskując coraz szerszy dostęp do danych o transakcjach oraz identyfikacji uczestników handlu. Oznacza to, iż anonimowość, która wcześniej charakteryzowała wiele transakcji internetowych, stopniowo zanika, a każdy zakup pozostawia cyfrowy ślad, który może zostać przeanalizowany przez systemy administracji skarbowej.

Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, iż podatek od czynności cywilnoprawnych dotyczy nie tylko zakupów typowych przedmiotów konsumpcyjnych, ale także transakcji związanych z pojazdami, nieruchomościami, udziałami w spółkach oraz wieloma innymi rodzajami mienia, co znacznie rozszerza krąg osób potencjalnie narażonych na kontrole skarbowe. Każda zmiana właściciela pojazdu, przeniesienie praw do nieruchomości czy inne podobne transakcje mogą generować obowiązki podatkowe, o których wiele osób nie ma świadomości.

Szczególnie problematyczne są przypadki, w których transakcje realizowane są za pośrednictwem pośredników lub platform, które nie informują uczestników o ich obowiązkach podatkowych. Wiele osób zakłada, iż skoro korzysta z oficjalnej platformy handlowej lub płaci poprzez system elektroniczny, wszystkie formalności podatkowe są automatycznie załatwiane, co prowadzi do nieprzyjemnych niespodzianek w postaci wezwań urzędowych po miesiącach czy latach od dokonania transakcji.

Rosnąca skuteczność systemów wykrywania uchybień podatkowych oznacza, iż era bezkarnego ignorowania obowiązków związanych z podatkiem od czynności cywilnoprawnych definitywnie się kończy. Każdy obywatel dokonujący zakupów o wartości przekraczającej tysiąc złotych musi być świadomy konieczności wypełnienia odpowiednich formalności podatkowych, ponieważ ryzyko wykrycia zaniedbań stale rośnie, a konsekwencje finansowe mogą być całkowicie nieproporcjonalne do pierwotnego zobowiązania.

Jedynym skutecznym sposobem uniknięcia problemów z administracją skarbową jest skrupulatne przestrzeganie obowiązujących przepisów, czyli składanie deklaracji PPC-3 oraz płacenie dwuprocentowego podatku w terminie czternastu dni od dokonania każdej transakcji przekraczającej tysiąc złotych. Koszty związane z wypełnieniem tych obowiązków są minimalne w porównaniu do potencjalnych kar, a sama procedura nie stanowi szczególnej trudności dla przeciętnego obywatela posiadającego dostęp do Internetu.