1 tydzień temu
Foto: Radio DoxaW Galerii Sztuki Współczesnej w Opolu odbyło się spotkanie z cyklu „Piątki z kawą i sztuką”. W przededniu Święta Zmarłych gościem wydarzenia była Joanna Filipczyk – historyczka sztuki i znawczyni dziejów Opola – która opowiedziała o historii opolskich cmentarzy: tych dawnych, nieistniejących już w miejskim krajobrazie, oraz tych współczesnych, wciąż żywych w pamięci mieszkańców.
Spotkanie poświęcone było roli cmentarzy w historii i tożsamości miasta. Jak podkreśliła prelegentka, nekropolie to nie tylko przestrzenie spoczynku, ale także niezwykle ważne świadectwa przeszłości – mówiące o dawnych mieszkańcach, ich kulturze, wierzeniach, a choćby o tym, jak rozwijało się samo miasto. Cmentarze stanowią swoiste archiwa pamięci, zapisane w kamieniu, metalu i przyrodzie – w nagrobkach, epitafiach, alejach drzew i murach, które przetrwały wieki.
Joanna Filipczyk przywołała historię najstarszych opolskich cmentarzy, niektórych już nieistniejących, które niegdyś znajdowały się w centrum miasta, tuż przy dawnych murach obronnych. Opowiadała o ich stopniowym przesuwaniu się poza granice zabudowy, o zmianach w obrzędowości oraz o decyzjach, które kształtowały współczesną mapę miejsc pamięci. Wspomniała również o cmentarzach wyznaniowych – katolickich, ewangelickich i żydowskich – które razem tworzą wielokulturowy obraz Opola.
– Ja rzeczywiście od wielu lat interesuje się cmentarzami. Patrzę na nie w taki sposób, jak na miejsca gdzie świadomie była kształtowana przestrzeń, gdzie znajdowało się wiele cennych nagrobków, ale też jeżeli chodzi o wielką spuściznę historyczną – mówi Joanna Filipczyk, dyrektor Galerii Sztuki Współczesnej w Opolu.
– Chciałem się dowiedzieć, gdzie co jak, który wybrać. Ale przede wszystkim tu jest kwestia refleksji o tym co było, co jest – komentuje Sławomir, uczestnik spotkania.
– Warto poznać historię cmentarzy, które są w Opolu. To także spotkanie z ludźmi, spotkanie z kimś kto ma na jakiś temat, bogatą wiedzę – dodaje Zofia, uczestniczka spotkania.
Uczestnicy spotkania mogli usłyszeć o niezwykłych postaciach spoczywających na opolskich nekropoliach – ludziach, którzy współtworzyli historię miasta: artystach, naukowcach, społecznikach, a także o tych bezimiennych, których groby przypominają o przemijaniu i potrzebie pamięci. W prezentacji pojawiły się również archiwalne fotografie i mapy, pozwalające na chwilę przenieść się w czasy, gdy cmentarze stanowiły integralną część miejskiego życia. Jak zauważyła prowadząca, pamięć o dawnych nekropoliach to także pamięć o mieście, które nieustannie się zmienia, ale jego korzenie pozostają widoczne – w kamieniach, inskrypcjach i wspomnieniach.
Joanna Filipczyk, Sławomir, Zofia:
Dłuższa relacja:
Autor: WN
