Warmia straciła swojego najważniejszego gawędziarza

Zmarł Edward Cyfus – wybitny popularyzator kultury Warmii, znawca jej dziejów i obyczajów, autor książek i gawęd, niezmordowany obrońca warmińskiej gwary. Miał 75 lat. Zmarł w Olsztynie, mieście, z którym był związany przez większą część swojego życia.

Edward Cyfus całe życie poświęcił Warmii – nie jako regionowi administracyjnemu, ale jako wspólnocie pamięci, języka i doświadczenia. Od dziecka zanurzony w warmińskim krajobrazie i kulturze, przez dekady dokumentował to, co przemijało: gwarę, obyczaje, mentalność mieszkańców. Był autorem książek, nagrań radiowych, gawęd – tworzył opowieść o Warmii pisaną z wnętrza, z perspektywy człowieka, który znał ją nie z książek, ale z życia.

W młodości pracował jako kierowca poetki Marii Zientary-Malewskiej, później wyemigrował do Niemiec, gdzie przez jedenaście lat żył i pracował, ale nie przestał tęsknić za Warmią. Po powrocie do Polski związał się z gminą Purda i Centrum Polsko-Niemieckim, gdzie rozpoczął intensywną działalność na rzecz upowszechniania wiedzy o historii i dziedzictwie regionu. Był inicjatorem wielu projektów upamiętniających historię Warmii, w tym utworzenia pamiątkowych głazów w Bałdach.

Jego szczególną misją była ochrona i promocja warmińskiej gwary. Napisał jej elementarz, prowadził kursy, organizował spotkania z dziećmi i młodzieżą, przygotowywał konkursy. Dla Radia Olsztyn stworzył serię blisko 200 gawęd, w których w humorystyczny i żywy sposób przedstawiał codzienność Warmii – dawną i współczesną. Był też autorem i prowadzącym sześciu edycji kursu gwary warmińskiej „Po warnijsku. Warmia dla poszukujących”, organizowanych we współpracy z Miejskim Ośrodkiem Kultury w Olsztynie. Dzięki niemu gwara, uznana dziś za element niematerialnego dziedzictwa kulturowego, zyskała nową przestrzeń obecności.

Był również muzykiem – przez lata występował z bratem w zespole grającym na weselach. Miał doskonałe ucho i ogromną wrażliwość na autentyczność przekazu – także tego muzycznego. Dbał o poprawność językową i wierne oddanie lokalnych realiów.

Edward Cyfus był jurorem konkursów gwarowych, mentorem dla młodszych badaczy, ale przede wszystkim żywym pomostem między przeszłością a teraźniejszością Warmii. Pozostawił po sobie bogaty dorobek literacki i edukacyjny. Niedawno został laureatem prestiżowej Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” – miał ją odebrać w lipcu.