Więzienie w centrum miasta [Nieznana Zielona Góra]

1 dzień temu

W niedalekiej odległości od zielonogórskiego ratusza znajdował się budynek, który wzbudzał strach i przerażenie. choćby bliskość kościoła nie sprawiała, iż ludzie stawali się tam świętsi. Nie od dziś wiadomo, iż zbrodnia i kara zawsze idą w parze, a tę drugą odbywa się w więzieniach.

Dzięki zachowanym do dzisiaj miejskim kronikom możemy zauważyć, iż proces „resocjalizacji” był znacząco różniący się od obecnego. W jednej z nich można odnaleźć zapisy świadczące, iż do miejskiego więzienia trafiali łotrzy i niegodziwcy. Niektórzy jednak nie zabawiali w nim zbyt długo, bo dotykała ich „ręka sprawiedliwości”.

Zatem przenieśmy się do krwawego maja XVIII wieku… 9 maja 1758 r. ścięto „biedną grzesznica”, która zabiła własne dziecko. W dn. 13 maja 1765 r. za „rozcięcie ciężarnej kobiety” oraz kradzież siedmiu koni kowalowi Scholtzowi ścięto głowę mieczem, ale jednak zanim tego dokonano był on ciągnięty aż do sądu na bydlęcej skórze. Dzień później w więzieniu wykonano karę „chłosty miotłami oraz wybito na plecach koła” dwóm nierządnicom, które dokonywały kradzieży w mieście.

Wróćmy jednak do samego budynku. Miejskie więzienie zostało wzniesione na początku XVIII wieku. Wsparte w swoich fundamentach na fragmentach dawnych murów miejskich posiadało kilka kondygnacji, gdzie wydzielonych zostało kilkanaście cel z kratami. Czasy były jednak dość specyficzne i budynek gwałtownie zaczął się zapełniać złoczyńcami.

Już w 1838 r. zaczęto poważnie myśleć nad wybudowaniem znacznie większego więzienia z dala od centrum miasta. Cel był priorytetowy, a pieniądze miały pochodzić od państwa. Na początku lipca 1842 r. aresztanci pod nadzorem strażników opuścili budynek więzienia udając się do nowego przy dzisiejszej ul. Łużyckiej. Obiekt jednak w dalszym ciągu miał przeznaczenie „wychowawcze”. Został przekształcony na Dom Pracy, gdzie kierowano mieszkańców pod przymusem tych „niegodziwców”, którzy pracować nie chcieli.

Po zakończeniu II wojny światowej pierwotnie budynek przeznaczony był na mieszkania. Później działały tu „sraczyki”, o których już pisałem, zaś sam budynek opuszczony niszczał. Postanowiono go przekazać na cele muzealne, gdzie zlokalizowane miało być Muzeum Miejskie, a adekwatnie Muzeum Historii Miasta. W 1984 r. przystąpiono choćby do prac remontowych i gdy budynek został wyremontowany oraz przygotowany do ekspozycji zbiorów, to… został przekazany Kurii Biskupiej, która otrzymawszy gotowy do wprowadzenia obiekt, zarządza nim do dzisiaj.

Źródła:
-opracowania i zbiory własne;
– archiwalne numery i artykuły , „Gazety Zielonogórskiej”, „Tygodnika Zielonogórskiego”, Łącznika Zielonogórskiego” – różnych autorów;
-Kronika lub Krótkie opisanie dziejów Zielonej Góry z lat 1222-1881/ Johann Gottfried John, Heinrich Adolph Pilz ; tł. i oprac. Jarosław Kuczer, Zielona Góra 2005
-R. Zaradny, „Władza i społeczność Zielonej Góry w latach 1945-1975”, Zielona Góra 2009;
-zbiory Archiwum Państwowe w Zielonej Górze; Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze;

Tekst:
dr Grzegorz Biszczanik – historyk, regionalista, znawca dziejów Zielonej Góry