3 dni temu
Wojciech Duśko, działacz ruchu ludowego i prezes świdnickich struktur powiatowych Polskiego Stronnictwa Ludowego, zaangażowany w działalność społeczną, kulturalną i sportową, trafił do więzienia pod zarzutem prowadzenia działalności antypaństwowej i zmarł podczas odsiadywania kary. Przez kilkadziesiąt lat jego szczątki spoczywały w bezimiennej mogile na warszawskich Powązkach. 8 listopada 2024r. został pochowany z honorami w rodzinnym grobie na cmentarzu w Wierzbnej.
fot. M.Parysek IPN
Wojciech Duśko urodził się 24 marca 1910 roku w Lipnicy Dolnej w powiecie bocheńskim. Od młodych lat zaangażowany był w pracę społeczną. Działał w ruchu ludowym, który w latach 30. XX wieku prężnie funkcjonował w ówczesnym województwie krakowskim. Po wojnie wraz z rodziną osiedlił się w Nowej Wsi (obecnie Nowice) w województwie dolnośląskim. Wojciech Duśko, pierwszy polski urzędnik – sołtys, pomagał pionierom zadomowić się w nowym miejscu. Wspierał ludność polską i jednocześnie otaczał opieką społeczność niemiecką. W tym samym czasie w Świdnicy powstały struktury Polskiego Stronnictwa Ludowego. Wojciech Duśko został Prezesem Zarządu Powiatowego. Od tego momentu objęto go ścisłą obserwacją miejscowych funkcjonariuszy Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Został także wiceprezesem Rady Nadzorczej Powiatowej Spółdzielni Samopomoc Chłopska.
W roku 1946 przeprowadzono Referendum Ludowe, w którym PSL na pytanie „Czy jesteś za zniesieniem Senatu?” odpowiedziało „nie”. W marcu 1946 roku na zebraniu aktywu wszystkich partii politycznych istniejących na terenie powiatu świdnickiego prezes Zarządu Powiatowego PSL Wojciech Duśko zdecydowanie i kategorycznie odrzucił propozycję przystąpienia lokalnej organizacji PSL do bloku PPR-PPS-SL-SD. W październiku 1946 roku został aresztowany przez funkcjonariuszy wrocławskiej bezpieki pod zarzutem prowadzenia działalności antypaństwowej.
Wojskowy Sąd Rejonowy we Wrocławiu wyrokiem z 28 maja 1947 roku skazał Wojciecha Duśko na łączną karę 6 lat pozbawienia wolności. Został osadzony w więzieniu Warszawa I przy ulicy Rakowieckiej, gdzie zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach 11 stycznia 1950 roku podczas odbywania kary. Wojciech Duśko został zrehabilitowany w 1994 roku. Ustalono, iż dowody przeciwko niemu zostały sfabrykowane, a on sam był psychicznie męczony, bity i poniżany.
Szczątki Wojciecha Duśko zostały odnalezione w wyniku prac poszukiwawczych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej w maju 2022 roku w kwaterze F II na terenie Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. Działania te realizowało Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN, które zajmuje się odnajdywaniem i identyfikacją szczątków ofiar systemów totalitarnych oraz czystek etnicznych. 1 września 2023 roku, podczas uroczystości w Belwederze, rodzinie Wojciecha Duśko wręczona została nota identyfikacyjna.
8 listopada 2024 roku o godz. 11.00 odbyła się msza święta w intencji śp. Wojciecha Duśko w parafii pw. Wniebowstąpienia NMP w Wierzbnej, około godz. 12.50 szczątki zmarłego zostały pochowane w grobie rodzinnym na Cmentarzu Parafialnym w Wierzbnej. Pogrzeb miał charakter państwowy.
W uroczystości, którą poprowadził Wojciech Trębacz, naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętnień IPN we Wrocławiu udział wzięli m.in.: rodzina zmarłego na czele z synem, prof. Krzysztof Szwagrzyk, wiceprezes IPN, Adrianna Garnik, dyrektor Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL, duchowni, lokalne władze z burmistrzem Żarowa Przemysławem Sikorą, przedstawiciele służb mundurowych, Bogdan Mucha z Żarowskiej Izby Historycznej i mieszkańcy Wierzbnej oraz okolicznych miejscowości.
– Przez kilkadziesiąt lat rodzina pozbawiona była możliwości uzyskania informacji gdzie znajdują się szczątki śp. Wojciecha Duśko. Po wielu latach to IPN w maju 2022 roku odnalazł szczątki, które zostały przebadane i zidentyfikowane genetycznie. 1 grudnia 2023 roku w Belwederze w Warszawie ogłosiliśmy wszystkim Polakom, iż wśród 17 odnalezionych zidentyfikowanych ofiar są szczątki śp. Wojciecha Duśko. Dzisiaj ta długa droga kończy się w taki właśnie symboliczny sposób , piękną podniosłą uroczystością pogrzebową – powiedział prof. Krzysztof Szwagrzyk, wiceprezes IPN.
Śp. Wojciech Duśko był jedynym z 17 osób odnalezionych na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie z Dolnego Śląska. Pochówki pozostałych cały czas realizowane są w całej Polsce.
/Źródło IPN, Żarowska Izba Historyczna/
fot. Żarowska Izba Historyczna oraz M. Parysek IPN
