Wystarczy ostatnie 5 lat. Banki przeprowadzą ogromną, masową akcję zamykania kont. Wiemy co ze zgromadzonymi pieniędzmi

Sejm uchwalił 26 lipca 2025 roku nowelizację, która zmienia zasady funkcjonowania rachunków bankowych. Bank, pod jednym, bardzo ważnym warunkiem może zamknąć konta. Na polskich rachunkach, które idą do zamknięcia leży około 2,5 miliarda złotych. Wiemy co stanie się z tymi środkami.

Fot. Warszawa w Pigułce

Miliardy zamrożone w systemie od lat

Ministerstwo Finansów oszacowało, iż na polskich rachunkach bankowych znajduje się w tej chwili około 2,5 miliarda złotych należących do zmarłych osób. Te pieniądze przez lata pozostają niedostępne dla spadkobierców, którzy często w ogóle nie wiedzą o istnieniu kont swoich bliskich. Banki nie miały dotychczas narzędzi do automatycznego sprawdzania statusu właścicieli rachunków, a rodziny zmuszone były do wielomiesięcznych, często bezowocnych poszukiwań.

Problem ma ogromną skalę i dotyczy tysięcy polskich rodzin rocznie. Dziedziczenie oszczędności zamieniało się w wieloletni proces detektywistyczny, w którym trzeba było odgadnąć, w których bankach zmarły mógł mieć konta. Same banki nie mogły ujawniać żadnych informacji bez odpowiednich dokumentów spadkowych, co tworzyło błędne koło. Spadkobiercy nie mogli dotrzeć do pieniędzy, bo nie wiedzieli gdzie ich szukać, a banki nie mogły pomóc bez wcześniejszego przedstawienia dokumentów potwierdzających prawo do spadku.

Jak będzie działać automatyczna weryfikacja

Nowelizacja wprowadza automatyczny mechanizm weryfikacji rachunków bankowych. Kluczową zmianą jest obowiązek sprawdzenia statusu właściciela konta, które pozostaje nieaktywne przez pięć lat. Brak aktywności oznacza tu całkowity brak jakichkolwiek operacji – zarówno przelewów i wypłat, jak również logowania do bankowości elektronicznej czy choćby zwykłego sprawdzenia salda przez aplikację mobilną.

Po upływie pięciu lat od ostatniej dyspozycji dotyczącej rachunku bank wystąpi do ministra adekwatnego do spraw informatyzacji o udostępnienie danych z rejestru PESEL. System umożliwi ustalenie, czy właściciel rachunku przez cały czas żyje, a w przypadku jego śmierci – przekaże również datę zgonu lub datę znalezienia zwłok. Gdy rejestr wskaże śmierć właściciela, instytucja finansowa zamknie konto i rozpocznie procedurę przekazywania środków uprawnionym spadkobiercom.

Przepisy przewidują jednak istotny wyjątek chroniący przed przypadkowym zamykaniem kont. jeżeli właściciel rachunku posiada w danym banku inne aktywne konto, instytucja nie będzie musiała weryfikować jego statusu w rejestrze PESEL. To zabezpieczenie chroni przed zamykaniem kont osób, które po prostu przestały korzystać z jednego z rachunków, ale przez cały czas są aktywnymi klientami banku.

Trzy lata poszukiwań i 80 000 złotych, których nikt nie wiedział

Przypadki takie jak historia pana Marka z Krakowa pokazują skalę problemu. Po śmierci ojca stanął przed zadaniem, które zajęło mu trzy lata życia. Rodzina wiedziała, iż ojciec gromadził oszczędności, ale nikt nie znał szczegółów – ani nazw banków, ani numerów rachunków. Mężczyzna napisał zapytania do kilkunastu instytucji finansowych. Większość odpowiadała bardzo wolno, niektóre w ogóle nie reagowały na prośby o informacje.

Dopiero po długich miesiącach udało się natrafić na trop. W jednym z banków znajdowało się konto z 80 000 złotych – kwota, która mogła znacząco pomóc rodzinie, ale przez trzy lata pozostawała zamrożona w systemie bankowym. Takich historii są tysiące w całej Polsce, a nowe przepisy mają położyć im kres raz na zawsze.

Dokumenty spadkowe przez cały czas potrzebne, ale bank sam zacznie proces

Po potwierdzeniu zgonu właściciela bank zamknie nieaktywny rachunek i zabezpieczy znajdujące się na nim środki. Pieniądze zostaną następnie przekazane spadkobiercom zgodnie z obowiązującym prawem spadkowym. Do wypłaty przez cały czas będą potrzebne dokumenty spadkowe – postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza – ale cały proces przebiegnie znacznie szybciej niż dotychczas.

Przełomem jest to, iż to bank zainicjuje procedurę i poinformuje rodzinę o istnieniu środków. Dotychczas spadkobiercy musieli sami prowadzić śledztwo i odnaleźć wszystkie rachunki zmarłego w setkach instytucji finansowych działających w Polsce. Teraz instytucja finansowa sama skontaktuje się z osobami uprawnionymi do dziedziczenia, gdy tylko ustali w rejestrze PESEL fakt śmierci właściciela konta.

Co to oznacza dla ciebie

Jeśli regularnie korzystasz ze swojego konta bankowego – wykonujesz przelewy, logujesz się do aplikacji mobilnej, wypłacasz gotówkę z bankomatu, sprawdzasz saldo – nie masz się czym martwić. Nowa procedura dotyczy wyłącznie rachunków całkowicie nieaktywnych przez pięć lat bez żadnej operacji ani logowania.

Zagrożone zamknięciem są przede wszystkim konta, o których właściciele po prostu zapomnieli. Często są to stare rachunki oszczędnościowe, założone wiele lat temu w bankach, z których już dawno nie korzystamy na co dzień. Może to być też dodatkowe konto walutowe założone pod konkretną transakcję, konto firmowe po zamknięciu działalności gospodarczej i porzucone bez formalnego zamknięcia, czy rachunek założony specjalnie pod konkretną płatność i później pozostawiony bez nadzoru.

Szczególną ostrożność powinny zachować osoby, które mają konta oszczędnościowe na czarną godzinę i nie dotykają ich przez lata. Wystarczy raz w roku zalogować się do bankowości elektronicznej i sprawdzić saldo, żeby bank uznał rachunek za aktywny. Można też wykonać symboliczną operację – przelew choćby na kwotę 1 złotego wystarczy, by zresetować pięcioletni licznik nieaktywności.

Im więcej kont masz, tym większe ryzyko

Im więcej kont posiadasz w różnych bankach, tym większe ryzyko, iż o którymś z nich zapomnisz na wystarczająco długo, żeby uruchomić procedurę weryfikacji. Rozważ konsolidację swoich finansów – jeżeli masz rachunki w kilku instytucjach i rzadko z nich korzystasz, lepiej ograniczyć ich liczbę do niezbędnego minimum. To nie tylko wygodniejsze w codziennym zarządzaniu pieniędzmi, ale też zmniejsza ryzyko przypadkowego zamknięcia konta przez bank po weryfikacji w rejestrze PESEL.

Dla osób starszych najważniejsze znaczenie ma pozostawienie rodzinie pełnej informacji o wszystkich rachunkach i lokatach. Warto spisać listę banków, w których posiadasz konta, wraz z numerami rachunków i przybliżonymi kwotami. Taka lista, przekazana zaufanej osobie lub przechowywana w bezpiecznym, ale dostępnym dla rodziny miejscu, może uratować bliskich przed latami poszukiwań i tysiącami złotych kosztów postępowań.

Centralna Informacja o Rachunkach działa od lipca 2025

Od lipca 2025 roku w Polsce działa Centralna Informacja o Rachunkach Bankowych. To ogólnopolska baza danych, w której zgromadzone są informacje o wszystkich rachunkach bankowych prowadzonych w bankach oraz spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem i czy są aktywne.

Spadkobierca może złożyć pisemny wniosek w absolutnie dowolnej placówce bankowej lub kasie w Polsce – nie musi to być bank, w którym zmarły miał konto. Dzięki temu w jednym miejscu otrzyma informację o wszystkich rachunkach należących do spadkodawcy w całym systemie bankowym. To ogromne ułatwienie w porównaniu do dotychczasowej sytuacji, gdy trzeba było osobno pytać każdy bank z osobna i często w ogóle nie wiedzieć, od czego zacząć poszukiwania.

Nowe przepisy dotyczące weryfikacji życia właścicieli rachunków w rejestrze PESEL działają komplementarnie z Centralną Informacją o Rachunkach. Razem tworzą spójny system, który ma definitywnie rozwiązać problem miliardów złotych uśpionych w polskim systemie bankowym od dekad.

Kiedy dokładnie zmiany wejdą w życie

Projekt nowelizacji został przyjęty przez Radę Ministrów w czerwcu 2025 roku i trafił do Sejmu. 26 lipca 2025 roku Sejm uchwalił nowelizację Prawa bankowego oraz ustawy o ewidencji ludności, która teraz trafi do Senatu. jeżeli proces legislacyjny przebiegnie sprawnie bez istotnych poprawek, przepisy wejdą w życie już po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe dostaną dodatkowy czas na dostosowanie swoich systemów informatycznych do automatycznej komunikacji z rejestrem PESEL prowadzonym przez ministra cyfryzacji. Pierwsze masowe weryfikacje statusu właścicieli nieaktywnych rachunków rozpoczną się prawdopodobnie w pierwszej połowie 2026 roku, kilkanaście miesięcy po formalnym wejściu przepisów w życie.

To oznacza, iż jeszcze w tym roku warto uporządkować swoje finanse i upewnić się, iż wszystkie posiadane konta są aktywne i nie grozi im automatyczne zamknięcie. Wystarczy zalogować się do każdego z nich przez bankowość internetową i wykonać choćby symboliczną operację, żeby bank uznał rachunek za używany i aktywny.

Więcej bezpieczeństwa i koniec z oszustwami na kontach zmarłych

Automatyczna weryfikacja życia właścicieli rachunków to nie tylko korzyść dla spadkobierców, ale też narzędzie zwiększające bezpieczeństwo całego systemu bankowego. Banki zyskają skuteczny instrument do walki z oszustwami polegającymi na wyłudzaniu pieniędzy z kont osób zmarłych przez osoby trzecie nieuprawnione do dziedziczenia.

Dotychczas zdarzały się przypadki, gdy nieuprawnione osoby – mające dostęp do dokumentów zmarłego – próbowały wypłacać środki z jego rachunków. Bank nie miał możliwości sprawdzenia, czy właściciel konta przez cały czas żyje, więc takie próby oszustw czasami się udawały przez wiele miesięcy. Nowy system automatycznej weryfikacji w rejestrze PESEL zablokuje tego typu działania natychmiast po pierwszej próbie dostępu do zamkniętego rachunku.

Z perspektywy całej gospodarki istotne jest przywrócenie do obiegu miliardów złotych, które dziś są praktycznie bezużyteczne. Pieniądze zamrożone na rachunkach zmarłych nie pracują, nie są inwestowane, nie wspierają konsumpcji ani oszczędności. Nowelizacja jest elementem większego pakietu deregulacyjnego, który ma usprawnić działanie instytucji finansowych i uprościć skomplikowane procedury prawne obciążające zarówno banki, jak i klientów.

Koniec epoki zapomnianych rachunków i uśpionych pieniędzy

Przez dziesięciolecia tysiące rachunków bankowych pozostawało w zawieszeniu – ich właściciele już nie żyli, a oszczędności blokowały się w systemie finansowym bez możliwości odzyskania przez rodziny. Rodziny prowadziły wieloletnie poszukiwania po bankach, instytucje nie miały narzędzi do pomocy, a miliardy złotych po prostu spały na nieaktywnych kontach bez żadnego nadzoru.

Nowe przepisy kończą tę epokę definitywnie. Banki przestaną być biernymi strażnikami zapomnianych pieniędzy i aktywnie zadbają o to, by środki trafiły do tych, którym się należą – żywych klientów aktywnie korzystających z rachunków albo ich spadkobierców po śmierci właściciela. To także sygnał, iż polskie prawo bankowe nadąża za cyfrową rzeczywistością i nowoczesnymi możliwościami technologicznymi.

W czasach automatyzacji, nowoczesnych baz danych i natychmiastowej wymiany informacji między systemami, utrzymywanie przez lata rachunków zmarłych bez żadnej kontroli przestało mieć sens ekonomiczny i społeczny. System wreszcie działa tak, jak powinien działać od lat.