4 godzin temu
Polskie służby sanitarne stanęły przed niezwykłym wyzwaniem 20 lipca 2025 roku, kiedy Główny Inspektor Sanitarny Paweł Grzesiowski potwierdził wykrycie cholery u starszej pacjentki ze Stargardu w województwie zachodniopomorskim. To pierwszy od wielu lat przypadek tej groźnej choroby zakaźnej w Polsce, który nie ma związku z podróżami zagranicznymi ani kontaktami z osobami powracającymi z państw endemicznych.
Fot. Warszawa w Pigułce
Przypadek budzi szczególne zaniepokojenie służb epidemiologicznych z kilku powodów. Po pierwsze, chora kobieta nie opuszczała terytorium Polski, co oznacza, iż do zakażenia doszło na terenie kraju. Po drugie, również nikt z jej najbliższego otoczenia nie podróżował za granicę w ostatnim czasie. Po trzecie, dotychczasowe sporadyczne przypadki cholery rejestrowane w Polsce dotyczyły wyłącznie osób powracających z podróży do krajów, gdzie choroba występuje endemicznie, głównie w regionach Afryki, Azji Południowej oraz Ameryki Środkowej i Południowej.
Pacjentka przebywa w tej chwili w specjalistycznym oddziale chorób zakaźnych w Szczecinie, dokąd została przewieziona ze szpitala w Stargardzie po potwierdzeniu diagnozy. Stan zdrowia kobiety określany jest jako ciężki, co wymaga intensywnego leczenia szpitalnego z zastosowaniem dializ ze względu na rozwiniętą niewydolność nerek. Objawy choroby obejmowały masywną biegunkę, odwodnienie organizmu oraz zaburzenia elektrolitowe charakterystyczne dla cholery.
Diagnoza została potwierdzona przez dwa niezależne laboratoria, co jest standardową procedurą w przypadku chorób szczególnie niebezpiecznych. Obecność bakterii Vibrio cholerae została wykryta w próbkach biologicznych pobranych od pacjentki, a wyniki badań nie pozostawiają wątpliwości co do charakteru zakażenia. Służby sanitarne podkreślają, iż zastosowane metody diagnostyczne spełniają najwyższe standardy międzynarodowe.
Wprowadzenie procedur przeciwepidemicznych
Natychmiast po potwierdzeniu diagnozy uruchomione zostały szczegółowe procedury przeciwepidemiczne przewidziane dla chorób szczególnie niebezpiecznych. Na kwarantannie domowej znalazło się ponad 20 osób, które miały bezpośredni kontakt z chorą kobietą. Dodatkowo pod nadzorem epidemiologicznym pozostaje ponad 80 osób, które mogły być narażone na zakażenie w mniejszym stopniu.
W szpitalu w Stargardzie, gdzie pierwotnie przebywała pacjentka, wprowadzono całkowity zakaz odwiedzin na oddziale wewnętrznym oraz przeprowadzono kompleksową dezynfekcję wszystkich pomieszczeń. Personel medyczny, który miał kontakt z chorą, został objęty szczególnym nadzorem zdrowotnym i otrzymał odpowiednie instrukcje postępowania.
Władze sanitarne rozpoczęły również intensywne dochodzenie epidemiologiczne mające na celu ustalenie źródła zakażenia. Sprawdzane są wszystkie możliwe drogi transmisji choroby, w tym jakość wody z lokalnych źródeł, stan sanitarny miejsc przebywania pacjentki oraz jej kontakty społeczne w okresie poprzedzającym zachorowanie. Szczególną uwagą objęte zostały lokalne ujęcia wody oraz systemy kanalizacyjne.
Cholera jako wyzwanie dla współczesnej medycyny
Cholera należy do najstarszych znanych ludzkości chorób zakaźnych o charakterze epidemicznym. Wywołana przez bakterię Vibrio cholerae, przez stulecia była jedną z najbardziej niszczycielskich plag dotykających ludność całego świata. Głównym mechanizmem jej rozprzestrzeniania jest fekalno-oralna droga transmisji, najczęściej poprzez skażoną wodę lub żywność.
Bakteria cholery produkuje silną toksynę, która powoduje masywną utratę płynów i elektrolitów z organizmu poprzez jelito cienkie. W ciągu kilkunastu godzin pacjent może stracić choćby kilkanaście litrów płynów, co prowadzi do ciężkiego odwodnienia, wstrząsu hipowolemicznego i śmierci. Charakterystyczne dla cholery są wodniste stolce przypominające wodę po ugotowaniu ryżu, które mogą wystąpić choćby kilkadziesiąt razy na dobę.
Współczesne możliwości leczenia znacznie poprawiły rokowanie chorych na cholerę. W krajach rozwiniętych śmiertelność nie przekracza jednego procenta, pod warunkiem szybkiego rozpoznania i adekwatnego leczenia. Podstawę terapii stanowi intensywne nawadnianie doustne lub dożylne oraz antybiotykoterapia, która skraca czas trwania choroby i zmniejsza wydalanie bakterii. W krajach rozwijających się, gdzie dostęp do nowoczesnej opieki medycznej jest ograniczony, śmiertelność może sięgać 50 procent.
Historyczne epidemie cholery na ziemiach polskich
Historia cholery na ziemiach polskich jest niezwykle bogata i tragiczna zarazem. Pierwsza wielka epidemia dotarła do Królestwa Polskiego w 1831 roku wraz z rosyjskimi żołnierzami tłumiącymi powstanie listopadowe. Choroba gwałtownie rozprzestrzeniła się na całym terytorium kraju, zbierając szczególnie tragiczne żniwo w regionach o najgorszych warunkach sanitarnych.
W 19 wieku ziemie polskie nawiedzało kilka kolejnych fal choroby. Epidemia z lat 1847-1849 zbiegła się z wielką klęską głodu, co dodatkowo zwiększyło śmiertelność. Szczególnie tragiczna była sytuacja w Galicji, gdzie bieda i przeludnienie sprzyjały szerzeniu się zarazy. Szacuje się, iż w samej tej epidemii zmarło co najmniej 100 tysięcy osób.
Kolejne znaczące epidemie miały miejsce w latach 1852, 1855, 1866-1867 oraz ostatnia wielka epidemia w latach 1892-1894. Ta ostatnia, choć mniej niszczycielska niż poprzednie, wciąż pochłonęła tysiące ofiar. W Warszawie zachorowało wówczas około 2500 osób, z których zmarło prawie 40 procent. Podobnie tragiczna sytuacja panowała w innych większych miastach, w tym w Lublinie, Łodzi czy Krakowie.
Epidemie cholery przyczyniły się do rozwoju nowoczesnej higieny publicznej na ziemiach polskich. W największych miastach rozpoczęto budowę wodociągów i kanalizacji, wprowadzono kontrolę jakości wody i żywności, a także opracowano pierwsze kompleksowe plany przeciwepidemiczne. Doświadczenia z walki z cholerą stały się podstawą dla rozwoju polskiej epidemiologii i medycyny społecznej.
Współczesne zagrożenie i procedury kontrolne
Choć cholera należy w tej chwili do chorób rzadkich w krajach rozwiniętych, wciąż stanowi poważne zagrożenie w skali globalnej. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, iż rocznie na cholerę zapada około 3 milionów ludzi, z których blisko 100 tysięcy umiera. Największe ogniska choroby występują w krajach afrykańskich, w Jemenie, Bangladeszu oraz na Haiti.
W Polsce system nadzoru epidemiologicznego nad cholerą jest szczególnie rozwinięty ze względu na historyczne doświadczenia z tą chorobą. Każdy podejrzany przypadek musi być niezwłocznie zgłoszony do adekwatnego powiatowego inspektora sanitarnego, a następnie do Głównego Inspektoratu Sanitarnego. Laboratoria mają obowiązek potwierdzenia diagnozy w dwóch niezależnych ośrodkach.
Procedury postępowania w przypadku wykrycia cholery zostały szczegółowo opracowane i regularnie aktualizowane zgodnie z najnowszymi standardami międzynarodowymi. Obejmują one izolację chorego w szpitalu zakaźnym, objęcie kwarantanną wszystkich osób z kontaktu, dezynfekcję miejsc przebywania chorego oraz intensywne dochodzenie epidemiologiczne.
