Artysta był absolwentem Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu, gdzie ukończył dwa kierunki – dyrygenturę chóralną i kompozycję. Tytuł doktora sztuk muzycznych w zakresie kompozycji uzyskał w Akademii Muzycznej w Krakowie, a swoją wiedzę pogłębiał na licznych kursach mistrzowskich i warsztatach w kraju i za granicą.
Jego twórczość była prezentowana na prestiżowych festiwalach w Polsce i na świecie, zarówno na estradach koncertowych, jak i w przestrzeni publicznej. Szczególne miejsce w dorobku Zapały zajmowały instalacje dźwiękowe i akcje artystyczne, takie jak „Sensorium” w wieży zegarowej Centrum Kultury ZAMEK czy projekt „Post-Apocalypsis”. Wśród najważniejszych dzieł kompozytora znalazła się pięcioczęściowa opera „Solastalgia”, skomponowana w 2022 roku na zamówienie Teatru Wielkiego w Poznaniu.
Rafał Zapała był również stypendystą prestiżowego programu Fulbrighta, realizując projekt artystyczny na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Stypendium to niezwykle rzadko przyznawane jest w dziedzinie sztuki.
Poza działalnością twórczą angażował się w upowszechnianie kultury. Założył Kołorking Muzyczny, niezależny dom kultury z otwartą salą prób dla artystów, fundację an_ARCHE NewMusicFoundation oraz liczne zespoły i inicjatywy artystyczne. W czasie pandemii zainicjował projekty, które pozwalały na bezpieczne uczestnictwo w kulturze m.in. cykl koncertów ulicznych na Świętym Marcinie i interaktywną „Maszynę Koncertową”, umożliwiającą transmisje wydarzeń w sieci.
Za swoje osiągnięcia w dziedzinie twórczości i promocji kultury w 2022 roku otrzymał Nagrodę Artystyczną Miasta Poznania.