Mieszkanka Montrealu, której personel medyczny mówił, iż jest za młoda, by mieć raka piersi, a która później usłyszała tę diagnozę, zmarła z powodu choroby. Valerie Buchanan miała 32 lata, gdy odeszła pod koniec lutego.
– Ciągle zadaję sobie pytanie, dlaczego ktoś… ale egoistycznie – dlaczego ona? – powiedział w rozmowie telefonicznej z CTVNews.ca Chris Scheepers, mąż Buchanan. – Była cudowną osobą. Niezwykle ambitną, utalentowaną i pełną pozytywnej energii. Najbardziej łamie mi serce, iż nasz syn nie pozna tej naprawdę niezwykłej kobiety.
W 2020 roku Buchanan przez wiele miesięcy szukała odpowiedzi na temat guzka w piersi, ale wielokrotnie uspokajano ją w klinikach w Ottawie i Montrealu, iż to tylko łagodna torbiel – bez skierowania jej na badania obrazowe. Po 13 miesiącach udała się do prywatnej kliniki, gdzie zdiagnozowano u niej raka piersi w III stadium – tzw. potrójnie ujemnego raka piersi, który jest biologicznie bardzo agresywną odmianą choroby. Kilka miesięcy później usłyszała, iż choroba przeszła w stadium IV.
W ciągu ostatnich czterech lat – mimo wielu operacji (piersi, klatki piersiowej i mózgu), serii naświetlań i chemioterapii – podróżowała, rozwijała swoją firmę projektowania wnętrz, wyszła za mąż i urodziła syna. – Walka o zapewnienie jej adekwatnej opieki była bardzo trudna. Wszystko rozbiło się o fatalne w skutkach opóźnienia – powiedział Scheepers. – To strasznie przykre, iż kosztowało ją to życie w wieku zaledwie 32 lat.
Poznali się prawie 20 lat temu przez internet – ona mieszkała w Montrealu, on w Ottawie. Zaręczyli się w 2018 roku.
Scheepers mówi, iż inspirowała go pozytywna energia Valerie, jej pasja, kreatywność i determinacja. Na pierwsze Halloween ich syna, Buchanan zaplanowała tematyczną zabawę w stylu cyrku – synek miał być lwem w klatce, Scheepers konferansjerem, a ona występować jako artystka cyrkowa. – Pamiętam, jak spędziłem dwie godziny sam w Home Depot, zastanawiając się, jakie materiały będą najlepsze – wspomina Scheepers. – Składałem to sześć godzin, choć efekt był dość prosty. Ale ona była zachwycona. Zrobiłbym to jeszcze raz bez wahania. – choćby przy tak prostych rzeczach – ona nadawała mojemu życiu sens.
Wzrost zachorowań na raka piersi u młodych kobiet
Rak piersi to jedno z najczęściej diagnozowanych nowotworów w Kanadzie – w 2024 roku spodziewano się 30 800 nowych przypadków, zaraz po raku płuca (32 100), według Kanadyjskiego Towarzystwa Raka. W ostatnich latach zauważalny jest wzrost liczby zachorowań u młodszych kobiet.
Zgodnie z badaniem opublikowanym w czasopiśmie Canadian Association of Radiologists Journal, między 1984 a 2019 rokiem, zachorowalność wzrosła o:
-
45,5% u kobiet w wieku 20–29 lat,
-
12,5% u kobiet 30–39 lat,
-
9,1% u kobiet 40–49 lat.
– To niepokojące, bo wiele kobiet poniżej 50. roku życia nie ma dostępu do badań przesiewowych i trafia do lekarza w zaawansowanym stadium choroby – mówi dr Jean Seely, szefowa diagnostyki obrazowej raka piersi w Ottawa Hospital, autorka badania.
Młodsze kobiety, szczególnie czarnoskóre, częściej zapadają na rzadsze i bardziej agresywne odmiany raka piersi – jak rak potrójnie ujemny czy HER2-dodatni, co potwierdzają dwa inne badania kierowane przez dr Annę Wilkinson, lekarza rodzinnego i onkologa z Ottawa Hospital.
Obie badaczki wykazały, iż włączenie kobiet w wieku 40–49 lat do programów przesiewowych znacząco zwiększa 10-letnie wskaźniki przeżywalności i zmniejsza liczbę zaawansowanych przypadków (stadium 2, 3 i 4).
Dr Wilkinson podkreśla, iż wczesna diagnoza raka piersi jest również bardziej opłacalna dla systemu zdrowia – redukuje bowiem potrzebę kosztownych i długotrwałych terapii.
– Krajowe wytyczne, które zalecają rozpoczynanie badań przesiewowych dopiero po 50. roku życia, szkodzą ogromnej grupie kobiet – dodaje.
Obecne zasady badań przesiewowych raka piersi w Kanadzie
Wytyczne federalne wciąż nie rekomendują rutynowych badań dla kobiet przed 50. rokiem życia – mimo iż wiele prowincji (np. Ontario, BC, Nowa Szkocja) umożliwia samodzielne zgłoszenie się na mammografię od 40. roku życia.
Niektóre prowincje, jak Quebec czy Manitoba, dopiero rozważają obniżenie wieku kwalifikacji, a Nunavut nie ma żadnego programu przesiewowego.
Choć wiele regionów wprowadziło zmiany, zdaniem Kelly Wilson Cull z Kanadyjskiego Towarzystwa Raka, obecny system jest nierówny:
– Kod pocztowy nie powinien decydować o tym, czy możesz wykonać mammografię w wieku 40 czy 50 lat.
Nowoczesne metody wczesnego wykrywania
Standardowe mammografie są mniej skuteczne w przypadku młodych kobiet z gęstą tkanką piersiową. Dlatego eksperci rozwijają alternatywne metody:
-
Biustonosz diagnostyczny oparty na elastografii – opracowany przez dr. Elijaha Van Houtena (Université de Sherbrooke).
-
Test śliny i kwestionariusz ryzyka – zespół dr. Jacquesa Simarda (Université Laval).
-
Badanie krwi oceniające ryzyko – zespół dr Saima Hassan (CHUM, Montreal).
– Trzeba zmodernizować podejście i dostosować je do współczesnych potrzeb – mówi MJ DeCoteau z organizacji Rethink Breast Cancer.
„To, co spotkało Valerie, jest niestety powszechne”
Programy przesiewowe są skierowane do kobiet bez objawów. Tymczasem młode kobiety zgłaszające dolegliwości – jak Valerie – często spotykają się z bagatelizowaniem objawów.
– Słyszymy to cały czas – mówi Bukun Adegbembo z Canadian Breast Cancer Network. – Młode kobiety są informowane, iż ich problemy „to nic poważnego” albo wręcz „niemożliwe, by to był rak piersi”.
Według niej lekarze nie chcą siać paniki – ale efekt jest taki, iż kobiety trafiają do specjalistów za późno. – To, iż rak piersi najczęściej dotyczy starszych kobiet, nie znaczy, iż nie występuje u młodszych. Niestety wciąż jest tak traktowany.
Długie opóźnienia w diagnozie mają też wpływ psychiczny – kobiety czują się zlekceważone, nie wiedzą, czy zaufać lekarzowi czy walczyć o swoje. – System musi się zmienić. jeżeli kobieta zna swoje ciało i zgłasza niepokojące objawy, powinna być traktowana poważnie – mówi Kimberly Carson z Breast Cancer Canada.
„Nie możemy jej przywrócić jej życia”
Matka Valerie stworzyła książkę pamiątkową dla wnuka – zawiera dzieła Valerie, zdjęcia z rodziną, opisy miejsc, które odwiedziła.
– Valerie była cudowną dziewczyną. Była inspiracją – mówi Barbara Buchanan. – Walczyła i próbowała, ale rak ciągle wracał. – To było pięć lat pełnych emocji, modlitw, krzyków, zaprzeczenia. przez cały czas śpię tylko cztery godziny dziennie. Żołądek cały czas mnie boli. Nie możemy jej odzyskać.
Valerie miała już zaplanowane kolejne pięć Halloween dla syna i męża. Tematem następnego miało być serialowe „Biuro” (The Office). Niektóre rzeczy do kostiumów przez cały czas widnieją na jej liście życzeń online. – Życie stało się przytłaczające – mówi Scheepers. – Ale zrobiłbym to wszystko jeszcze raz. Opiekowałbym się nią do końca życia, gdyby to znaczyło, iż mogłaby przez cały czas być z nami.
