Zwolnienia lekarskie. L4. Zmiany
Od 1 stycznia 2026 roku wchodzą w życie istotne zmiany w polskim systemie ubezpieczeń społecznych. Nowe regulacje dotyczą zarówno pracowników, pracodawców, jak i samego funkcjonowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Celem nowelizacji jest uproszczenie przepisów, poprawa efektywności nadzoru oraz zwiększenie dostępności świadczeń.
Zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy – kto będzie mógł je wystawiać?
Jedną z kluczowych zmian jest rozszerzenie katalogu osób uprawnionych do wystawiania zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy. Od 2026 roku nie tylko lekarze, ale także pielęgniarki i fizjoterapeuci będą mogli wydawać takie dokumenty. Ma to usprawnić dostęp do świadczeń i odciążyć system ochrony zdrowia.
Nowe przepisy precyzują również zakres uprawnień: pielęgniarki będą mogły wystawiać zaświadczenia, gdy osoba nie jest zdolna do samodzielnego funkcjonowania, a fizjoterapeuci w przypadkach związanych z prewencją ruchową.
Działania sprzeczne z celem zwolnienia lekarskiego
Nowelizacja wprowadza definicję działań sprzecznych z celem zwolnienia lekarskiego. Od stycznia 2026 roku pracownicy będą mogli wykonywać obowiązki u innego pracodawcy, jeżeli nie stoi to w sprzeczności z celem zwolnienia.
Zasada ta dotyczy również sytuacji, gdy pracownik przebywa na zwolnieniu w jednej firmie, a w innej może świadczyć pracę zgodną z ograniczeniami wynikającymi ze zwolnienia. Pracodawca musi być poinformowany o tym fakcie, ale nie ma obowiązku ujawniania jednostki chorobowej.
Czynności drobne wykonywane podczas zwolnienia
Nowe przepisy wprowadzają pojęcie tzw. czynności drobnych, które mogą być wykonywane w czasie zwolnienia lekarskiego przez członków zarządów lub wspólników spółek. Dotyczy to podejmowania uchwał lub wykonywania czynności niezbędnych do funkcjonowania spółki, przy zachowaniu zasad zapewniających regenerację pracownika.
Skuteczniejsza kontrola zwolnień przez ZUS
Zmiany w ustawie wprowadzają wzmocnione mechanizmy nadzorcze. Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie mógł kontrolować prawidłowość wydanych zwolnień nie tylko w trakcie ich trwania, ale także po zakończeniu okresu niezdolności do pracy, na podstawie dokumentacji medycznej.
Nowe regulacje przewidują również uproszczenie systemu orzecznictwa – orzeczenia o czasowej i trwałej niezdolności do pracy będą wydawane przez jednego orzecznika, a nie przez trzyosobowy zespół, co ma zwiększyć dostępność i skrócić czas oczekiwania na decyzję.
Kontrole i konsekwencje finansowe
Skala kontroli zwolnień lekarskich systematycznie rośnie. W ostatnich latach ZUS przeprowadzał setki tysięcy kontroli, wstrzymując wypłatę zasiłków w przypadkach nieprawidłowego wykorzystywania zwolnień. Nowe przepisy mają precyzować zasady korzystania ze zwolnień i wzmocnić kontrolę nad ich prawidłowym wykorzystaniem.
Zmiany dla pracodawców i systemu ubezpieczeń
Pracodawcy będą mogli dostosować zakres obowiązków pracownika w czasie zwolnienia u innego pracodawcy, tak aby nie były sprzeczne z celem zwolnienia. Zmiany mają też wpłynąć na system wynagradzania lekarzy orzeczników oraz zwiększyć dostęp do orzeczeń, co w praktyce ma przyspieszyć proces wydawania decyzji i ograniczyć zaległości w systemie.
