2 tygodni temu
Nowa szansa na finansowe zadośćuczynienie otwiera się dla tysięcy polskich seniorów. Od 1 czerwca 2025 roku wchodzą w życie długo oczekiwane przepisy umożliwiające przeliczenie emerytur osobom, które przeszły na świadczenie w czerwcu w latach 2009-2019. Ta przełomowa zmiana przepisów może zaowocować jednorazowym wyrównaniem sięgającym średnio 14 800 złotych na osobę oraz stałym wzrostem comiesięcznego świadczenia o około 160 złotych. najważniejsze znaczenie ma jednak czas – uprawnieni emeryci mają zaledwie 6 miesięcy na złożenie odpowiedniego wniosku, co oznacza, iż ostateczny termin upływa z końcem listopada 2025 roku.
Fot. Warszawa w Pigułce
Problem zaniżonych świadczeń emerytalnych dla osób przechodzących na emeryturę w czerwcu ma długą historię w polskim systemie ubezpieczeń społecznych. Przez ponad dekadę obowiązywały przepisy, które w praktyce dyskryminowały emerytów składających wnioski właśnie w tym miesiącu. Mechanizm ten, znany powszechnie jako „pułapka czerwcowa”, wynikał ze specyficznych zasad waloryzacji składek emerytalnych. Osoby przechodzące na emeryturę w czerwcu nie korzystały z kwartalnej waloryzacji składek, co w praktyce przekładało się na niższe świadczenia w porównaniu do tych przyznawanych w innych miesiącach roku.
Ta niesprawiedliwość systemowa dotknęła tysiące osób, które nieświadomie składały wnioski emerytalne w najmniej korzystnym momencie. Przez lata emeryci czerwcowi otrzymywali świadczenia choćby o kilkaset złotych niższe od tych, które przysługiwałyby im, gdyby złożyli dokumenty miesiąc wcześniej lub później. Dla wielu seniorów, szczególnie tych otrzymujących najniższe świadczenia, ta różnica miała istotny wpływ na jakość życia i możliwość zaspokojenia podstawowych potrzeb.
Po latach nacisków ze strony organizacji senioralnych, rzecznika praw obywatelskich oraz samych poszkodowanych, ustawodawca zdecydował się wreszcie naprawić tę systemową niesprawiedliwość. Nowe przepisy mają zastosowanie do konkretnej grupy – emerytów, którzy złożyli wnioski o świadczenie emerytalne w czerwcu w latach 2009-2019. To właśnie w tym okresie mechanizm „pułapki czerwcowej” działał najmocniej, powodując największe straty finansowe dla seniorów.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych szacuje, iż uprawnionych do skorzystania z nowych przepisów jest około 100 tysięcy osób. Warto podkreślić, iż ponowne przeliczenie świadczenia nie nastąpi automatycznie – każdy zainteresowany musi złożyć stosowny wniosek. Jest to kluczowa informacja, ponieważ bez aktywnego działania ze strony emeryta, choćby jeżeli jest on uprawniony do wyższego świadczenia, nie otrzyma rekompensaty ani podwyższonej emerytury.
Finansowe konsekwencje tej zmiany przepisów są znaczące zarówno dla indywidualnych emerytów, jak i dla całego systemu zabezpieczenia społecznego. Średnie jednorazowe wyrównanie w wysokości 14 800 złotych to kwota, która może istotnie wpłynąć na budżet gospodarstwa domowego seniora. Dla osób otrzymujących minimalne świadczenia emerytalne, taka suma stanowi równowartość niemal ośmiu miesięcznych emerytur. Z kolei stały wzrost miesięcznego świadczenia o średnio 160 złotych przekłada się na dodatkowe 1 920 złotych rocznie, co w perspektywie wielu lat pobierania emerytury daje znaczącą sumę.
Całkowity koszt wypłat wyrównań dla wszystkich uprawnionych szacowany jest na około 1,4 miliarda złotych. Jest to istotne obciążenie dla budżetu państwa, ale jednocześnie forma sprawiedliwego zadośćuczynienia dla osób, które przez lata otrzymywały zaniżone świadczenia nie z własnej winy, a z powodu wadliwych mechanizmów systemu emerytalnego. Roczny koszt podwyższenia regularnych świadczeń emerytalnych w wyniku przeliczenia wyniesie natomiast około 183 miliony złotych.
Procedura ubiegania się o ponowne przeliczenie emerytury jest stosunkowo prosta, ale wymaga terminowego działania. Wnioski można składać od 1 czerwca 2025, a termin sześciu miesięcy jest nieprzekraczalny – dokumenty złożone po 30 listopada 2025 roku nie będą rozpatrywane. Ta sztywna cezura czasowa ma na celu usprawnienie procesu administracyjnego i umożliwienie ZUS-owi sprawne przeprocesowanie wszystkich wniosków w rozsądnym czasie.
Formularze wniosków będą dostępne we wszystkich placówkach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz online, na platformie PUE ZUS. Można je składać osobiście w dowolnej placówce ZUS, przesłać pocztą tradycyjną lub elektronicznie za pośrednictwem wspomnianej platformy internetowej. Do wniosku nie trzeba dołączać dodatkowych dokumentów, ponieważ ZUS dysponuje wszystkimi niezbędnymi danymi do przeprowadzenia ponownych wyliczeń.
Istotną informacją jest fakt, iż nowa, podwyższona wysokość emerytury będzie obowiązywać od miesiąca, w którym złożono wniosek o przeliczenie. Oznacza to, iż osoby, które złożą dokumenty na początku okresu, np. w czerwcu 2025, będą korzystać z wyższego świadczenia przez dłuższy czas niż te, które zrobią to w ostatniej chwili, np. w listopadzie. Nie wpływa to jednak na wysokość jednorazowego wyrównania, które obejmuje cały okres od momentu przyznania pierwotnej emerytury.
ZUS zapowiada, iż pierwsze decyzje w sprawach przeliczenia emerytur zostaną wydane już od 13 czerwca 2025 roku. Oznacza to, iż najszybciej działający emeryci mogą spodziewać się wypłaty wyrównania oraz podwyższonego świadczenia jeszcze w czerwcu lub najpóźniej w lipcu. Warto jednak pamiętać, iż ze względu na spodziewaną dużą liczbę wniosków, czas oczekiwania na decyzję może się wydłużyć, szczególnie w przypadku dokumentów składanych w późniejszym terminie.
Dla pełnego obrazu sytuacji warto wspomnieć o ogólnym kontekście systemu emerytalnego w Polsce. Od 1 marca 2025 roku minimalna emerytura wynosi 1878,91 złotych brutto, co po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne i podatku daje kwotę netto znacznie poniżej tej sumy. Dla wielu emerytów, szczególnie tych z krótkim stażem pracy lub okresami zatrudnienia w szarej strefie, jest to jedyny dochód, z którego muszą pokryć wszystkie koszty utrzymania.
Z drugiej strony, system emerytalny premiuje osoby z długim stażem pracy i wysokimi zarobkami. Najwyższe emerytury w Polsce sięgają kilkunastu tysięcy złotych miesięcznie, choć są to przypadki stosunkowo rzadkie i dotyczą głównie osób, które przez wiele lat zajmowały wysokie stanowiska, osiągały ponadprzeciętne dochody i regularnie odprowadzały wysokie składki na ubezpieczenie społeczne.
Wprowadzane w tej chwili zmiany dotyczące przeliczenia emerytur czerwcowych są częścią szerszych reform mających na celu uszczelnienie i usprawiedliwienie systemu emerytalnego. W 2021 roku zlikwidowano mechanizm „pułapki czerwcowej” dla nowych emerytów, zapewniając, iż miesiąc złożenia wniosku nie będzie już wpływał na wysokość przyznawanych świadczeń. Obecne przepisy mają charakter retrospektywny i stanowią formę zadośćuczynienia dla osób, które zostały poszkodowane przez wcześniejsze regulacje.
Organizacje senioralne podkreślają, iż wprowadzane zmiany są krokiem w dobrym kierunku, ale nie rozwiązują wszystkich problemów polskiego systemu emerytalnego. Wśród najważniejszych wyzwań pozostają: niskie świadczenia dla znacznej części emerytów, szczególnie kobiet, rosnąca luka między najniższymi a najwyższymi emeryturami oraz niekorzystne prognozy demograficzne, które stawiają pod znakiem zapytania długoterminową stabilność całego systemu.
Dla emerytów, którzy mogą skorzystać z przeliczenia świadczeń, najbliższe miesiące będą kluczowe. Warto nie tylko złożyć wniosek we właściwym terminie, ale również upewnić się, iż wszystkie dane w ZUS są aktualne, co pomoże uniknąć opóźnień w procesie decyzyjnym. Można także skonsultować się z doradcą emerytalnym w ZUS lub organizacją senioralną, aby uzyskać dodatkowe informacje i wsparcie w całym procesie.
Podsumowując, nowe przepisy dają szansę na finansowe zadośćuczynienie tysiącom emerytów, którzy przez lata otrzymywali zaniżone świadczenia z powodu wadliwych mechanizmów systemu emerytalnego. Średnie jednorazowe wyrównanie w wysokości 14 800 złotych oraz stały wzrost miesięcznej emerytury o około 160 złotych mogą istotnie poprawić sytuację materialną seniorów. najważniejsze znaczenie ma jednak terminowe złożenie wniosku – tylko dokumenty dostarczone do ZUS w okresie od 1 czerwca do 30 listopada 2025 roku będą rozpatrywane.
źródło: dziennik.pl/Warszawa w Pigułce
