279. rocznica wielkiego odkrycia w Kamieniu Pomorskim

Zdjęcie: 2f12cb46-837b-4cb9-9e24-0ecdaadff09b

W piątek w Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej obchodzono kolejną rocznicę odkrycia prototypu kondensatora elektrycznego w naszym mieście. 11 października 1745 roku, Ewald Georg von Kleist, pruski duchowny i naukowiec, dokonał w Kamieniu Pomorskim przełomowego odkrycia – stworzył prototyp kondensatora elektrycznego, znanego później jako „butelka lejdejska”. Było to jedno z pierwszych urządzeń zdolnych do przechowywania ładunku elektrycznego, co stanowiło istotny krok w rozwoju elektrotechniki.

Butelka lejdejska, nazwana od miasta Lejda, gdzie podobnego odkrycia dokonał niezależnie Pieter van Musschenbroek, była prostym, ale genialnym urządzeniem – składała się z butelki wypełnionej wodą, mającej przewodzącą warstwę wewnątrz i na zewnątrz. Kleist zauważył, iż po naładowaniu urządzenie to może przechowywać energię elektryczną i uwalniać ją w postaci silnego wyładowania. Jego eksperymenty stały się fundamentem do dalszych badań nad elektrycznością, co przyczyniło się do rozwoju technologii, z której korzystamy do dzisiaj.

Rocznica tego odkrycia jest szczególnie ważna dla Kamienia Pomorskiego, który dzięki Kleistowi zapisał się na kartach historii nauki jako miejsce jednego z najważniejszych eksperymentów XVIII wieku.

Ewald Georg von Kleist (1700-1748) był nie tylko duchownym, ale także prawnikiem i uczonym, który interesował się nowymi osiągnięciami nauki w dobie oświecenia. Jego odkrycie prototypu kondensatora elektrycznego, znanego jako „butelka lejdejska”, było wynikiem serii eksperymentów, które prowadził w swoim gabinecie w Kamieniu Pomorskim. Kleist badał naturę elektryczności, która w tamtym czasie była jeszcze mało zrozumiana i stanowiła przedmiot fascynacji wielu naukowców w Europie.

Eksperyment, który przeprowadził 11 października 1745 roku, polegał na naładowaniu butelki szklanej dzięki maszyny elektrostatycznej. Wnętrze butelki było wypełnione wodą, a metalowy pręt wkładany przez korek tworzył połączenie między wodą a maszyną wytwarzającą ładunek elektryczny. Po odłączeniu urządzenia i dotknięciu pręta Kleist zauważył, iż energia zgromadzona wewnątrz butelki uwalnia się nagle w postaci silnego wstrząsu, co było pierwszym świadomym wykorzystaniem efektu magazynowania energii elektrycznej.

Odkrycie to miało najważniejsze znaczenie, ponieważ butelka lejdejska była jednym z pierwszych urządzeń zdolnych do gromadzenia energii elektrycznej, co otworzyło drzwi do dalszych badań nad elektrycznością i rozwojem elektrotechniki. Butelka była prymitywnym kondensatorem, a jej działanie opierało się na zasadzie indukcji elektrostatycznej. W ciągu kolejnych dekad, wynalazek Kleista i równolegle prowadzony eksperyment Musschenbroeka z Lejdy, doprowadziły do bardziej zaawansowanych badań nad prądem i urządzeniami do jego magazynowania, co stało się fundamentem późniejszych odkryć w dziedzinie elektryczności, w tym prac Benjamina Franklina.

Dla Kamienia Pomorskiego odkrycie to ma nie tylko wartość historyczną, ale także symboliczną. Miasto, znane z bogatej historii i znaczenia na mapie Pomorza, stało się miejscem jednego z kluczowych momentów w historii nauki. Dzisiaj, obchodząc 279. rocznicę tego wydarzenia, Kamień Pomorski przypomina o swoim wkładzie w rozwój nauki, a postać Ewalda von Kleista, choć często mniej znana niż inne wielkie nazwiska epoki oświecenia, jest celebrowana jako pionier i wizjoner.