7 godzin temu
W 2025 roku ponad 3,3 miliona Polaków będzie musiało wymienić swoje dowody osobiste. Ta rekordowa liczba stanowi około 10 procent wszystkich mieszkańców kraju i może doprowadzić do znacznych utrudnień w funkcjonowaniu urzędów. Ministerstwo Cyfryzacji potwierdziło, iż w przyszłym roku wygaśnie dokładnie 3 371 000 dokumentów tożsamości, co może skutkować długimi kolejkami, szczególnie w większych miastach i w okresach przedwakacyjnych.
Fot. Warszawa w Pigułce
Kogo dotyczy obowiązkowa wymiana dowodów
Większość dokumentów wymagających wymiany w 2025 roku to efekt nałożenia się terminów ważności dowodów wydanych dekadę wcześniej. W szczególności dotyczy to dwóch głównych grup obywateli. Pierwsza z nich to osoby urodzone w 1997 roku, które otrzymały swoje pierwsze dowody osobiste w 2015 roku po osiągnięciu pełnoletności. Druga grupa to osoby urodzone w 1985 roku lub wcześniej, które wymieniały swoje dokumenty tożsamości w 2015 roku.
Nakładanie się tych terminów prowadzi do sytuacji, w której jednocześnie wiele osób będzie musiało dopełnić formalności związanych z wymianą dokumentu. Zjawisko to powtarza się cyklicznie co dziesięć lat, jednak skala przewidywana na 2025 rok jest wyjątkowo duża w porównaniu do poprzednich lat.
Konsekwencje posługiwania się nieważnym dokumentem
Korzystanie z nieważnego dowodu osobistego niesie za sobą poważne konsekwencje zarówno prawne, jak i praktyczne. Z perspektywy prawnej, posługiwanie się przeterminowanym dokumentem może skutkować nałożeniem grzywny sięgającej choćby 5000 złotych. Jednak znacznie bardziej dotkliwe mogą okazać się ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu.
Bez ważnego dowodu osobistego nie ma możliwości załatwienia spraw urzędowych, podpisania umowy o pracę, umowy zlecenia czy umowy o dzieło. Problematyczne staje się również odbieranie przesyłek poleconych z poczty. W przypadku poważniejszych kwestii, takich jak zaciągnięcie kredytu czy pożyczki, istotny dokument tożsamości jest absolutnie niezbędny. Dodatkowo większość banków znacząco ogranicza dostęp do konta bankowego osobom nieposiadającym ważnego dokumentu tożsamości, pozwalając jedynie na wykonywanie podstawowych operacji.
Jak usprawnić proces wymiany dowodu osobistego
Nowoczesnym rozwiązaniem jest złożenie wniosku przez internet za pośrednictwem portalu Gov.pl. Opcja ta jest dostępna dla osób posiadających profil zaufany lub kwalifikowany podpis elektroniczny. Po złożeniu wniosku online konieczna jest jednak wizyta w urzędzie w celu pobrania odcisków palców i złożenia podpisu, co skróci ogólny czas obsługi. Niestety, nie dotyczy to samych kolejek. W większości urzędów trzeba po prostu odstać swoje. W Warszawie, Krakowie, Wrocławiu i innych dużych miastach, w większości urzędów kolejki rano wynoszą 20-30 osób i rosną w miarę upływu czasu. Trzeba też zaplanować sobie czas na obiór dowodu, bo to dwa różne „okienka”, a odbiór dowodu nie polega teraz tylko na zwykłym pokwitowaniu. Konieczne jest sprawdzenie odcisków, danych w dowodzie i o ile mamy warstwę elektroniczną, utworzenie haseł do obsługi urzędowej i obsługi elektronicznej. Warto więc trzymać się kilku zasad, by jak najszybciej zostać obsłużonym.
Istnieje kilka skutecznych sposobów, aby wymienić dowód osobisty bez konieczności długiego czasu obsługi. Przede wszystkim warto zaplanować wymianę z wyprzedzeniem. Wniosek o wydanie nowego dokumentu można złożyć już na 180 dni przed upływem ważności obecnego dowodu. Wczesne złożenie wniosku pozwala uniknąć okresów wzmożonego ruchu w urzędach, jak okresu tuż przed wakacjami.
Inną metodą jest skorzystanie z możliwości złożenia wniosku w dowolnym urzędzie gminy na terenie całego kraju, niekoniecznie w miejscu zameldowania. W mniejszych miejscowościach kolejki są zwykle krótsze, a obsługa przebiega sprawniej niż w zatłoczonych urzędach dużych miast. Najlepiej ustawić się w kolejce już rano, bo wtedy najmniej osób ustawi się w kolejce i najszybciej zostaniemy obsłużeni. Im późniejsza godzina, tym dłużej będziemy stać. Warto również odpowiednio zaplanować wizytę w urzędzie. Poniedziałki oraz godziny poranne charakteryzują się największym natężeniem ruchu. Znacznie lepszym wyborem są środkowe dni tygodnia.
Wymogi formalne i czas oczekiwania
Do wymiany dowodu osobistego potrzebne jest aktualne zdjęcie, które nie może być starsze niż sześć miesięcy, oraz obecny dowód osobisty. W przypadku jego utraty można posłużyć się paszportem. Sama procedura wymiany jest całkowicie bezpłatna, jedyny koszt stanowi wykonanie fotografii do dokumentu.
Po złożeniu kompletnego wniosku, czas oczekiwania na nowy dowód wynosi maksymalnie 30 dni. W praktyce okres ten jest zwykle krótszy, chyba iż przypada na czas wzmożonego składania wniosków. O możliwości odbioru nowego dokumentu urząd informuje dzięki wiadomości SMS, aplikacji mObywatel lub za pośrednictwem poczty elektronicznej.
Przy odbiorze dowodu konieczna jest osobista wizyta w urzędzie oraz przedłożenie dotychczasowego dokumentu, o ile nie został zgubiony lub skradziony. Urzędnik unieważnia stary dowód poprzez przedziurkowanie go lub przecięcie i wydaje nowy dokument.
Dodatkowe udogodnienia wprowadzane przez urzędy
W związku z przewidywanym wzrostem liczby wniosków, urzędy planują wprowadzenie specjalnych udogodnień mających na celu rozładowanie kolejek. Wśród nich znajdują się mobilne punkty przyjmowania wniosków lokalizowane w centrach handlowych czy na uczelniach wyższych. Dla osób starszych oraz z niepełnosprawnościami przewidziana jest możliwość złożenia wniosku w miejscu zamieszkania.
Aby skorzystać z takich udogodnień, warto regularnie śledzić informacje publikowane na stronach internetowych urzędów gmin i miast. Pozwala to na bieżąco monitorować dostępne możliwości i wybrać najdogodniejszą opcję wymiany dokumentu.
Wymiana dowodu osobistego, choć nieunikniona, przy odpowiednim zaplanowaniu i wcześniejszym przygotowaniu może przebiec sprawnie i bez zbędnego stresu. Biorąc pod uwagę rekordową liczbę dokumentów wymagających wymiany w 2025 roku, warto rozważyć załatwienie tej formalności z wyprzedzeniem, zanim urzędy zaczną borykać się z nadmiernym obciążeniem.
